HAZIRLIK ÇALIŞMALARI :::
Bölgedeki vatandaşların refah huzur ve mutluluğunun artırılması için GAP nin ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme ile altyapı yatırımlarını gerçekleştirecek şekilde hızlandırılması gerekmektedir. Bu sürecin bileşenlerini belirlemede bölge illerinin yerel temsilcilerinin görüş ve önerilerine özen önem verilmiştir.Bu kapsamda 9 ilde Ekonomik ve Sosyal Konsey toplantıları yapılarak yerel katılımcıların talep ve önerileri belirlenmiştir.Kamu kurum ve kuruluşları da GAP Eylem Planı kapsamında yürütecekleri proje ve faaliyetleri bildirmiştir.
Bu veri ve bilgiler ışığında GAP Bölge Kalkınma İdaresi ve DPT Müsteşearlığı koordinasyonunda ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla, il ve bölgeden gelen talep ve öneriler ile Rekabet Gündemi çalışmasında ortaya çıkan öncelikler de dikkate alınarak GAP EYLEM PLANI hazırlanmıştır.
AMAÇ VE HEDEFLER :::
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ekonomik büyüme,sosyal gelişme ve istihdam artışı sağlayarak bölgede yaşayan vatandaşlarımızın refah,huzur ve mutluluğunun artırılması temel amaçtır.GAP kapsamında 60.Hükümet döneminde başta sulama olmak üzere temel altyapı ihtiyaçlarının karşılanması ve bölgede ekonomik kalkınmanın ve sosyal gelişmenin hızlandırılması hedeflenmektedir.
GELİŞME EKSENLERİ :::
GAP Eylem Planı
1-Ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesi
2-Sosyal gelişmenin sağlanması
3-Altyapının geliştirilmesi
4-Kurumsal kapasitenin geliştirilmesi olmak üzere dört ana gelişme ekseni temel alınarak hazırlanmıştır.
1-Ekonomik Kalkınmanın Gerçekleştirilmesi gelişme ekseni kapsamında ;
* Cazibe Merkezleri oluşturulacak
* Teşvik politikaları bölgesel potansiyellere uygun uygun olarak yeniden şekillendirilecek
* Bölgenin doğal ve kültürel varlıkları geliştirilecek, turizm altyapısı iyileştirilecek , turizm çeşitlendirilecek ve çekim merkezleri oluşturulacak
* Tarımsal işletmelere destek sağlanacak, tarımsal örgütlenme özendirilecek, organik tarım faaliyetleri yaygınlaştırılacak ve mayınlı araziler temizlenerek tarıma kazandırılacak
* Yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanma yaygınlaştırılacaktır.
2-Sosyal Gelişmenin Sağlanması gelişme ekseni kapsamında ;
* Bütün eğitim kademelerinde fiziki ve beşeri altyapı geliştirilecek ve fırsat eşitliği artırılacaktır
* Sağlık hizmetleri iyileştirilecek ve bölgenin temel sağlık göstergelerinin ülke ortalamasına yaklaşması sağlanacaktır
* Meslek edindirme ,beceri kazandırma ve kişilerin kendi işlerini kurmalarına yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilecek, İŞKUR'un yerel düzeydeki kurumsal kapasitesi geliştirilecektir
* Kadınların,yaşlıların,gençlerin,çocukların ve özürlülerin yaşam kaliteleri ve sosyal durumları iyileştirilecektir
* Spor,kültür ve sanat alanlarında bölgedeki tesis ihtiyacı giderilecek, mevcut tesislerin fiziki durumları iyileştirilecektir.
3-Altyapının İyileştirilmesi gelişme ekseni kapsamında ;
* Sulama projeleri hızlandırılacak, 1,06 milyon hektarlık alan 2012 yılına kadar sulamaya açılmış olacaktır
* Cizre ve Silvan barajları inşa edilecektir
* Bölge ulaştırma ve lojistik hizmetleri güçlendirilecek,karayolu iyileştirme yatırımlarına hız verilecek ve hava ulaşımı altyapısı güçlendirilecektir
* Doğalgaz ve elektrikte iletim ve dağıtım altyapıları iyileştirilecektir
* OSB,KSS ve diğer ortak sanayi ve ticaret altyapıları güçlendirilecek,sınır ticaretini kolaylaştırıcı altyapı geliştirilecektir
* Bölgede acil konut ihtiyacının karşılanması ve kent merkezlerinde yapı kalitesinin artırılması amacıyla faaliyetler yoğunlaştırılacaktır
* İçme suyu,atık su ve katı atık altyapısı geliştirilecektir
4-Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi gelişme ekseni kapsamında ;
* 2008 yılında;bölgenin bütün illerine hizmet edecek Kalkınma Ajanslarının kurulmasıyla bölgedeki kalkınma ajansları faaliyete geçmiş olacaktır
* Bölgede mahalli idarelerin kalkınma ve hizmet verme konusundaki etkinlik ve imkanları artırılacaktır
* Özel sektör kuruluşalrı,meslek kuruluşları ve STK'ların gelişimi desteklenecek ,bölgenin sosyal ve kurumsal sermayesi güçlendirilecektir
* GAP Bölge Kalkında İdaresi Teşkilatı'nın kurumsal kapasitesi güçlendirilecektir
Kaynak:gap.gov.tr
29 Eylül 2009
PAMUK YETİŞTİRİCİLİĞİ VE GENEL ESASLAR
Pamuk yaklaşık 700.000 hektarlık ekim alanı ve 800.000 tonluk lif üretimi ile tekstil,yağ ve yem sanayiine hammadde sağlayan ülkemizin en önemli lif bitkisidir.Pamuk üretimi çevreye bağlı olarak yapılan bir üretim şeklidir.Pamukta verim;iklim ve toprak faktörleri başta olmak üzere birçok etkene bağlı olarak değişim göstermektedir. Şimdi bunları irdeleyelim:
PAMUK ÜRETİMİNDE ETKİLİ ÇEVRESEL FAKTÖRLER:::
İKLİM FAKTÖRLERİ : Kendiliğinden oluşan üretici müdahelesinin mümkün olmadığı faktörlerdir.Pamuk bitkisi gelişme devrelerinin tamamında düşük sıcaklıklara karşı oldukça duyarlıdır.Ekim-Hasat süresi uzun olan bir bitki olduğundan en az 180-200 günlük bir don atmama periyoduna ihtiyaç duyar.Bunun yanısıra büyüme mevsimi boyunca 4-5 ay üniform sıcaklık ister.En iyi gelişmeyi 20-32 °C sıcaklıklar arasında yapar.Güneş ışığı, pamuğun erken gelişmesi ve çiçeklenmesi için çok önemlidir. Yetersiz gün ışığı, koza gelişimi ve olgunlaşmayı geciktirir. ¨ Yörenin yağış miktarı ve bunun aylara göre dağılımı önemlidir. Pamuk tarımı yağmur koşullarında yapılacaksa yıllık yağışın o bölgede en az 500 mm'nin üzerinde olması ve bu yağışın yaklaşık 200 mm'lik kısmının pamuğun gelişme dönemi boyunca düzenli olarak dağılması gerekmektedir. Pamuk ekiminden hemen sonra düşen aşırı yağışlar toprak yapısına ve toprak organik maddesine bağlı olarak kaymak oluşturarak fide çıkışını olumsuz etkileyebilmektedir. Ani yağış ve aşırı kuraklık değişimleri pamukta tarak ve koza dökülmesine neden olmaktadır. Rüzgar ise toprak ve bitki üzerinde kurutucu etki yapar.Özellikle kozaların açıldığı devrede yağışla birlikte rüzgar pamuğun dökülmesine,kirlenmesine,verim ve kalitenin düşmesine neden olur.
TOPRAK FAKTÖRLERİ : Yetiştiricilik açısından önemli olan toprak faktörleri toprağın bünyesi,yapısı,reaksiyonu,tuzluluğu ve toprak organik maddesidir. Toprağın bünyesi, kum, kil, mil, silt, tın gibi içerdiği mineral maddelerdir. Bunların bulunma durumuna bağlı olarak değişik toprak bünyeleri oluşmaktadır.Toprağın yapısı ise bünyesini oluşturan kum, kil, mil gibi toprak parçacıklarının çeşitli faktörlerin etkisi ile birleşerek kümeler oluşturması sonucu ortaya çıkar. Bu yönden topraklar teksel yada karışık yapıda olabilirler. Üreticiler toprak yapısını iyileştirici yönde uygulamalar yapmalıdırlar. Bunlar bilinçli toprak işleme (uygun zamanda, uygun aletlerle, aşırı olmayan toprak işleme), sulama, gübreleme, ve toprak organik maddesini artırıcı (münavebe, yeşil gübreleme, ahır gübresi kullanımı ve anız yakmama gibi) uygulamalardır. Pamuk, toprak isteği bakımından fazla seçici olmamakla birlikte derin profilli, organik maddece zengin ve su tutma kapasitesi yüksek topraklarda daha iyi gelişme gösterir. Pamuk tarımı için reaksiyonu nötr olan (PH=7) topraklar idealdir. Toprak reaksiyonu, topraktaki besin maddelerinin yarayışlılığı üzerinde daha çok etkili olmaktadır. Pamukta optimum PH isteği 6.5-7.5 arasıdır. Pamuk tarımı yapılacak toprağın PH'sı 6.5'in altında ise toprağa kireç, 8'in üzerinde ise jips uygulaması yapılmalıdır.Ticari gübrelerin devamlı kullanılması,gereğinden fazla su verme toprağın tuzlanamsına neden olabilir.Tuzlanma ise bitki yetiştiriciliğini olumsuz yönde etkiler. Toprak organik maddesi, toprak verimliliğinin en önemli göstergesidir. Pamuk tarımı için organik maddenin % 2 olması idealdir. Ancak pamuk tarımı sıcak karekterli iklimlerde yapıldığı için mikrobiyal ayrışma çok hızlı olmakta, bu hızlı ayrışma nedeniyle pamuk ekilen topraklar genellikle organik maddece düşük seviyede bulunmaktadır. Bu nedenle pamuk tarımında organik gübreleme (yeşil gübreleme, çiftlik gübresi, çöp gübresi, kompost vb. organik maddeler) önemli bir konudur. Fiğin yeşil gübre olarak toprağa verilmesi, toprak organik madde miktarını % 10-20 artırabilmektedir.
COĞRAFİK VE TOPOĞRAFİK FAKTÖRLER : Bu faktörler içerisinde pamuk tarımı açısından üreticileri ilgilendiren tarlanın eğimidir. Pamuk sulanarak yetiştirildiği için, toprak eğimi yüzey akışına neden olmayacak eğimde olmalıdır. Aksi taktirde toprağın verimli kısmının yapacağımız sulamalarla kendi elimizle kaybolmasına neden olabiliriz.
CANLI FAKTÖRLER : Canlı faktörler denildiğinde o ortamda bulunan doğrudan ve dolaylı olarak pamuk bitkisini olumlu ve olumsuz yönde etkileyen yabancı otlar,hastalıklar,zararlılar ve yararlı organizmalar anlaşılır.
PAMUK ÜRETİMİNDE ETKİLİ ÇEŞİT (TOHUM-TOHUMLUK) FAKTÖRÜ:::
Pamuk üretiminde verimi etkileyen en önemli faktör, ekilecek pamuk çeşidi ve bu çeşidin tohumluğudur. Pamuk çeşidinin bölgeye uyum sağlamış, yüksek verimli, teknolojik özellikleri üstün, hastalık ve zararlılara dayanıklı ve bakım işlemlerine iyi cevap vermesi gerekir.Bir bölgede ekilecek pamuk çeşidini, o bölgede yapılan adaptasyon çalışmaları belirler. Adaptasyon çalışmaları sonucunda Ege Bölgesi için Nazilli-84, Nazilli-87, NC873/143, Nazilli M-503, Lachata, Deltaopal, DP-5690, DP-5614, DP-5409, SG-1001, SG-501, SG-404, SG-125; Çukurova Bölgesi için Çukurova-1518, Sayar-314, Erşan-92, Maraş-92, Lachata, DP-5690, DP-5409, DP-50, SG-501, SG-404, SG-125; Güneydoğu Anadolu Bölgesi için Sayar-314, Maraş-92, Çukurova-1518, Nazilli-87, Stoneville-453, Nata, DP-5614, DP-20, SG-1001, SG-501, SG-404, SG-125; Antalya için Çukurova-1518, Nazilli-84Pamukta ekonomik üretim çeşit seçimi ile başlar. Erkenci çeşit seçiminin pamuk tarımında ekonomik önemi büyüktür.Erkenci çeşitler uzun ömürlü çeşitlere göre daha geç ekilme şansına sahiptirler. Bu özellik erken ekimin getireceği hava şartları (soğuk) riskinden bitkiyi korur.Uzun ömürlü çeşitler daha fazla bakım, sulama, ilaçlama ihtiyacı duyacaktır.Uzun ömürlü çeşitlerin hasadı yağışlara kalabilmektedir. Pamuk Tohumluğu ; - Ekilecek yöreye uyum sağlamış çeşide ait olmalı. -Ait olduğu çeşidin özelliklerini taşımalı -İri ve dolgun olmalı içinde yabancı madde bulunmamalı -Çimlenme oranı %70 ten az olmamalı -Pembe kurda karşı sterilize edilmiş ve erken dönem zararlılarına karşı ilaçlanmış olmalı -Hepsinden önemlisi bir tohumluk sınıfına (kontrollü yada sertifikalı) girmeli -Mümkünse havı alınmış veya çıplak (delintasyondan geçmiş) ve ilaçlanmış olmalı. Havsız (Delinte) Tohumun Avantajları ; -Havsız tohumun ekim akışı daha iyidir. -Tohumun çimlenme yüzdesi yüksektir (kırık, zayıf ve boş tohumlar ayrıldığı için) -Delinte tohum toprak tavını daha iyi değerlendirir ve tohum kabuğu daha kolay çatladığı için hızlı bir çimlenme ve daha kuvvetli fide elde edilir.¨ Tohum ile taşınan hastalık etmenlerinin kontrolünde yüzey sterilizasyonu sağlar. -Delinde tohum ilaçlı olduğu için toprak altı zararlıları ve kök çürüklüğü gibi mantari hastalıklardan daha az etkilenir. -Dekara daha az tohumluk kullanılır -Çıkış sonrası daha az bir seyreltme işçiliği gerektirir.
PAMUK ÜRETİMİNDE ETKİLİ ÜRETİCİ UYGULAMALARI:::
1-TARLANIN EKİME HAZIRLANMASI:
SONBAHAR HAZIRLIĞI:Tarla temizliği Pamuk tarlasının ekim hazırlığı, ön bitki kalıntılarının parçalanarak tekrar toprağa verilmesi ile başlar. Üst üste pamuk ekimi yada mısır gibi fazla sap artığı bırakan bitkilerden sonra pamuk ekimi yapılacaksa, hasattan sonra saplar kesilerek toprak içine gömülür. Organik madde miktarının düşük olduğu ülkemiz toprakları açısından bu tip uygulamalar toprak verimliliğinin korunması bakımından önemlidir.Uzun yıllar pamuk tarımı yapılan toprakların, her yıl aynı derinlikte işlenmesi, ve yoğun tarla trafiği ve ayrıca drenajı iyi olmayan tarlalarda aşırı sulamalarla Kalsiyum Karbonat (CaCO3) bileşiklerinin yukarı çıkarak belirli bir katmanda birikmesi sonucu toprak sıkışıklığı artmakta ve belirli bir derinliğin altında "pulluk tabanı" denilen sert bir tabaka oluşmaktadır. Pamuk bitkisinin kök gelişimi bu tabaka ile sınırlı kalmakta ve kök gelişimi normal olmamaktadır. Bunun sonucunda bitkiler toprağın alt katmanlarındaki su ve besin maddelerinden yeterince yararlanamamaktadır Ayrıca yağmur ve sulama sularının alt katmanlara geçişi engellenmekte ve bu suların sert tabaka seviyesinden, drenaj kanallarına akmasına veya yüzey akışı ile kaybolmasına neden olmaktadır. Diğer taraftan sert tabaka sulama etkinliğinin azalmasına ve kış yağışlarının toprakta depolanmamasına da neden olmaktadır.Pamuk bitkisinin etkin kök derinliğinin 0-90 cm olduğu, su ve besin maddelerini 0-180 cm arasındaki toprak tabakasından aldığı düşünüldüğünde, bu sert tabakanın mutlaka kırılması gerekmektedir Pamuk tarımında ürün kaybına neden olan bu sert tabakanın 3-4 yılda bir dipkazan (subsoiler) aleti ile toprağın oldukça kuru olduğu dönemde 90 cm derinliğe kadar çaprazlama olarak kırılması gerekmektedir Pamuktan sonra yine pamuk ekilecekse, pamuk sapları parçalandıktan sonra pullukla derin bir sürüm yapılarak bitki artıklarının toprağa karışması sağlanır. Ön bitki hububat ise hububat hasadından hemen sonra tarlanın pullukla işlenmesi gerekir. Ayrık ve kanyaş gibi rizomları ile çoğalan yabancı otların yoğun olduğu tarlalarda, pamuk ekimine kadar 2. ürün tarımı yapılmaması, toprağın yaz döneminde boş kalması bu otlarla mücadele bakımından yararlıdır. İLKBAHAR HAZIRLIĞI:İlkbahar hazırlığına yörenin iklim ve toprak faktörlerinin uygun olduğu zamanda başlanır.İlkbahar toprak işlemesi sonbahar tarla hazırlığından sonra kışın gelişen yabancı otların yok edilmesi amacıyla toprak goble-disk, diskharow, kültüvatör veya kazayağı ile işlenir. Gereğinden fazla yapılan toprak işlemesi ekonomik olmayacağı gibi, toprağın fiziksel yapısının bozulmasına da neden olacaktır.Yabancı Ot İlacı UygulamasıYabancı ot sorunu varsa, son toprak işlemesinden önce uygun olan yabancı ot ilacı ile uygun doz ve zamanda ilaçlama yapılmalı ve arkasından toprağa karıştırılmalıdır.Ekim Öncesi Gübre UygulamasıPamuk ekiminde kombine mibzer (tohum ve gübre ekebilen ekim makinesi) kullanılmayacaksa, uygulanacak azotlu gübrenin yarısı ve fosforun tamamı son toprak işleme öncesi uygulanıp toprağa karıştırılmalıdır. Ekim kombine mibzer ile yapılacaksa, gübre ekimle birlikte uygulanmalıdır.
2-PAMUK EKİMİ :
EKİM ZAMANI:Ekim zamanı bölgelere,yörelere hatta tarladan tarlaya değişir. Pamuk ekimini toprak sıcaklığı belirler.Ekim için en uygub sıcaklık 18 °C'dir. Tohum yatağındaki minimum toprak sıcaklığı 15 °C'nin üzerine çıktığında ve bu sıcaklığın birkaç gün sabit olması durumunda ekim yapılabilir.Bazı yıllar kısa süreli uygun koşullar oluştuğunda erken ekim yapılmakta, ancak çoğu zaman bu koşulların arkasından serin ve yağışlı günler gelebilmekte ve yeterli çıkış sağlanamayıp tekrar ekim yapmak zorunda kalınmaktadır. Bu nedenle koşulların stabil hale gelmesi beklenmelidir. Çabuk ısınan tava gelen hafif topraklarda ekim daha erken, killi topraklarda ise daha geç yapılabilir.Bölgemizde pamuk ekimi için koşullar Nisan ayının ikinci yarısından sonra uygun hale gelmektedir. Ekim işlemi mutlaka 15 Nisan - 15 Mayıs tarihleri arasında bitirilmelidir. Bu tarihlerden sonra yapılacak ekimlerde % 30 -50 arasında değişen oranlarda verim kayıpları olabilmektedir. EKİM YÖNTEMİ:Ekim, hazırlanan tohum yatağının şekline göre düze yada sırtlara yapılabilir. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan ekim yöntemi mibzerle sıraya ekimdir.Kullanılacak tohum miktarı ekilecek tohum miktarını belirleyen en önemli faktör tohumun çimlenme oranı ve havlı yada havsız oluşudur.Normal koşullarda dekara 5-6 kg havlı veya 2-3 kg havsız tohum yeterli olmaktadır. Çiftçilerimizde çok fazla tohum kullanma eğilimi vardır. Gereğinden fazla tohum kullanımı, ekim sırasında veya ekimden sonra doğabilecek olumsuz toprak ve iklim koşullarına karşı bir nevi sigorta olarak düşünülmektedir. Ancak fazla tohum kullanımı, hem ekonomik açıdan hem de sıklıktan dolayı fidelerin zayıf gelişerek cılız kalmasını sağlamakta ve seyreltme işçiliği maliyetini artırmaktadır. EKİM DERİNLİĞİ:Ekim derinliği ekim zamanına,toprak yapısına ve tav durumuna göre 2-7 cm arasında değişir.Normal koşullarda 3-4 cm'dir. EKİM SIKLIĞI:Ekim sıklığı ekilecek pamuk çeşidinin bitki yapısına (açık yada kapalı bitki formu), toprağın verimliliğine, kuru yada sulu tarıma, erken yada geç ekime göre değişir. Açık bitki tipine sahip çeşitlerde sıra arası ve üzeri daha geniş, kapalı bitki tipine sahip çeşitlerde daha dar tutulmalıdır. Kuruda yapılan yetiştiricilikte, toprak verimliliğinin düşük olduğu topraklarda ve geç ekimlerde daha sık ekim yapılmalıdır. Genel olarak sıra arası uzaklığı 60-80 cm, sıra üzeri uzaklığı ise 15-20 cm arasında değişmektedir. Bu mesafelere göre birim alanda 6500-11000 arasında bitki bulunmaktadır.
3-ÇAPALAMA VE SEYRELTME:
Çapalama yabancı otları yok eder,topraktaki suyu korur,toprağın havalanmasını ve ısınmasını sağlayarak pamuk köklerinin ve toprak üstü aksamının daha iyi gelişmesini sağlar.Çapalama işlemi elle ve traktörle yapılır.Sulu pamuk tarımında tarlanın yabancı ot durumuna göre 2-3 kez el,3-4 kez traktör çapası uygulanmalıdır.Fide döneminde görülen mantarların neden olduğu kurumaların azaltılmasında,bitki gelişimindeki duraksamanın kaldırılmasında çapalama ile toprağın havalandırılması büyük önem arz etmektedir.Seyreltme işlemi ise; pamuğun ekim-birim alanında olması gerekenden daha fazla sayıda olan fidelerin alınması işlemidir.Seyreltme mümkün olduğunca erken ancak fidelerin olumsuz koşullardan daha az etkilenecekleri duruma geldiklerinde yapılmalıdır.Bu işlem fide çıkışından itibaren 20 gün içerisinde tamamlanmalıdır.
4-GÜBRELEME :
Pamuk bitkisi topraktan en fazla azot,fosfor,potasyum,kalsiyum,magnezyum ve kükürt almaktadır. Potasyum,kalsiyum,magnezyum ve kükürt topraklarımızda yeterli miktarda bulunmaktadır.Fakat toprak analizleri sonucunda ihtiyaç duyulduklarında dışarıdan uygulanmalıdır.Topraklarımızda yeterince bulunmayan azot ve fosfor gübreleri dışardan gereksinimleri ölçüde uygulanacaktır. Şöyleki ;Azot:Verim ve kalite üzerinde etkili bir elementtir Pamuk bitkisi azotu amonyum ve nitrat formunda almaktadır.Amonyum nitrat,amonyum sülfat ve üre pamuk tarımında kullanılan azotlu gübrelerdir. Amonyum nitratın % 21, % 26 ve % 33 saf azot içeren formları vardır. Amonyum sülfat % 21 , üre ise % 45-46 saf azot içerir. En çabuk etkisini gösteren azotlu gübre amonyum nitrattır. Azot eksikliğinde bitkinin gelişimi yavaşlar, yaprakları sararır ve küçülür,meyve dalları az ve kısa olur,bitki başına koza sayısı azalır.Aşırı azot uygulamasında ise fazla dal ve yaprak oluşur.Bitkinin hastalık ve zararlılara karşı duyarlılığı azalır,hasat gecikir.Pamuk bitkisi ihtiyaç duyduğu toplam azotun % 60-65'ini çiçeklenme döneminde almaktadır. Bitkide azot alımının en yüksek olduğu çiçeklenme ve koza oluşum dönemi, azot eksikliğine karşı en hassas dönemdir. Pamuk tarımında dekara 12-16 kg arasında saf azot yeterli olmaktadır. Bunun yarısının ekimle, diğer yarısının da çiçeklenme başlangıcında uygulanması gerekir. Azotlu gübrelerin uygulandıktan sonra mutlaka toprağa karıştırılması gerekir. Aksi taktirde gaz halinde önemli ölçüde azot kaybı olmaktadır. Fosfor: Hücre bölünmesi,hücrede enerji transferi,kök büyümesi,çiçek ve meyve teşekkülü, verim ve erkencilik üzerine etkili önemli bir elementtir.Pamuk tarımında fosfor noksanlığından ziyade fazlalığı görülebilir. Toprakta sıkı bir şekilde tutulduğu ve yıkanmadığı için, fazla miktarda fosforlu gübre uygulaması toprak kirlenmesine ve bazı elementlerin (demir, magnezyum, kalsiyum ve alüminyum) bitki tarafından alınmamasına neden olabilir. Bitki, fosfor ihtiyacının % 70-90'ını topraktaki fosfordan, % 10-30'unu ise o yıl uygulanan fosforlu gübreden temin etmektedir. Pamuk tarımında fosforlu gübrelerin dekara 6-8 kg saf fosfor esas alınarak ekim öncesi veya ekim ile birlikte bitki kök bölgesine uygulanması gerekir.Potasyum:Ülkemizdeki Pamuk tarımının yapıldığı alanlarda potasyum yeterli miktarda bulunmakla birlikte bunun bitki tarafından alınması mümkün olmayabilir.Potasyum noksanlığı pamukta lif kalitesini düşürmekte kozaları geliştirmeyip dökülmelerine ve hastalıklara karşı direncinin zayıflamasına neden olabilmektedir. Bu durum dikkate alınarak dekara 6-8 kg saf potas gelecek şekilde potasyumlu gübreler uygulanmalıdır. Potasyumun bitki tarafından alınması gelişme devrelerine göre değişmekte olup en yüksek potasyum alımı çiçeklenme devresinde gerçekleşmektedir.
5-SULAMA :
Bilinçli olarak yapıldığında bitkinin verim ve kalitesinde olumlu etki sağlayan önemli bir uygulamadır.Tekniğine uygun olmayan sulamalardan beklenen yarar sağlanamadığı gibi ürünün miktar ve kalitesinde kayıplara yol açabilmektedir.İyi bir sulamanın yapılabilmesi için suyun kaliteli,arazinin tesviyeli ve üreticinin bilgili olması şarttır.Üretici toprağının yapısını,arazisinin eğimini,bitkinin su ihtiyacının olup olmadığını,sulama zamanını,verilecek su miktarını ve sulama aralıklarını belirleyecek yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmalıdır.Sulama zamanı: Sulama zamanı iklim koşulları,toprak özellikleri ve bitkinin gelişimine göre belirlenir.Pamuk bitkisi genellikle ekimden çiçeklenme dönemine kadar su istemez.Bitki su ihtiyacını topraktaki kış ve ilkbahar yağışlarından tutulan sulardan sağlar.Ancak yeterli yağışın olmadığı zamanlarda bitkinin gelişiminde zayıflık olduğu gözlenirse çiçeklenme döneminden önce de sulanabilir.İlk su ekimden yaklaşık 40 gün sonra verilmeye başlanır.Erken ve gereğinden fazla yapılan sulama bitkinin kökleşmesini durdurur.Bu durum sonraki sulamaların daha sık yapılmasına neden olur.İlk sulamanın geciktirilmesi ise bitkinin erken yaşlanmasına ve verim kayıplarına yol açar. Pamuk bitkisi en fazla suya çiçeklenme döneminde ihtiyaç duyar. İlk sulamadan sonra, topraktaki nem durumu ve bitki kontrolleri yapılarak, 15 gün aralıklarla sulama yapılmalıdır. Sıcaklığın yüksek olduğu Temmuz - Ağustos aylarında, sulama aralığı 10 güne kadar inebilir.Koza olgunlaşmasının başladığı dönemde bitki büyümesinin yavaşlaması, kozaların açmaya başladığı dönemde tamamen durması gerekir. Bu dönemde büyüme gösteren bitkilerde, kozalar geç olgunlaşır ve kozaların bir çoğu açmadan yeşil kalır. Son suyun ise bitkide yaklaşık % 5-10 oranında koza açımının olduğu dönemde uygulanması ve daha sonra sulama yapılmaması gerekir. Aşırı sulama bitki boyunun büyümesine ve verimde azalmalara, mantari hastalıkların artmasına bazı zararlı böceklerin yoğunluklarının artmasına, kalitenin düşmesine ve toprakta bulunan bitki besin elementlerinin yıkanmasına neden olmaktadır. Çok geç dönemde yapılacak sulama ise alt kozaların çürümesine neden olacaktır.Sulama Yöntemi:Etkili bir sulama uygun bir sulama yönteminin seçilmesine bağlıdır.Amaç suyun en az kayıpla etkili kök derinliğine ulaşmasını sağlamaktır.Pamuk tarımında uzun tava,karık,yağmurlama ve son yıllarda damla sulama yöntemleri kullanılmaktadır.Sulama yöntemlerinin seçiminde arazinin eğimi,toprağın özellikleri, suyun kaynağı ve sulama masrafları göz önünde tutulmalıdır.Özellikle uzun tava ve karık sulama yöntemlerinde tarlanın mutlaka tesviyeli olması gerekir.Yanlış sulamalar gereksiz su kaybına, taban suyunun yükselmesine ve toprağın tuzlulaşmasına sebebiyet verebilir.
6-YABANCI OT HASTALIK VE ZARARLILARLA MÜCADELE :
Yabancı otlar pamuğun su, ışık ve topraktaki besin maddelerine ortak olan;hastalık ve zararlıları üzerinde barındıran,pamuk hasadını güçleştiren mücadele edilmediğinde verimi düşüren bitkilerdir. Bunlar geniş yada dar yapraklı olup hayat devrelerini bir yada çok yılda tamamlarlar. Tek yıllık olanlar tohum ile çok yıllık olanlar ise hem tohum hem de toprak altı organlarından çoğalırlar.Yabancı otlarla kültürel ve ilaçlı mücadele yapılmalıdır. Kültürel mücadele, el ve makine çapası ile yapılmalıdır. İlaçlı mücadele, ekim öncesi, çıkış öncesi ve çıkış sonrası olmak üzere üç farklı dönemde yapılabilir.Ekim öncesi uygulanacak ilaçlar ekimden 1-20 gün önce toprağa verilip 5-7 cm toprak derinliğine karıştırılmalıdır. Ekim öncesi ilaçlama ile Horoz ibiği, Semiz otu, Sirken, Sütleğen, Yabani fiğ, Yabani bamya, Hardal, Darıcan, Çatal otu ve Yapışkan otun çıkması tamamen ve kısmen önlenebilmektedir.Çıkış öncesi ilaç uygulaması ekimden sonraki 24 saat içerisinde toprak yüzeyine uygulanır ve toprağa karıştırılmaz. Bu dönemde uygulanan ilaçlar Pıtrak, Köpek üzümü, Horoz ibiği, Yapışkan ot, Darıcan, su otu, Hardal, Semiz otu gibi bitkileri kontrol edebilmektedir.Çıkış sonrası uygulanacak ilaçlar ise Geliç (kaynaş), Darıcan, Yapışkan ot, Tilki kuyruğu, Çatal otu ve köpek dişi ayrığı gibi tek ve çok yıllık yabancı otların mücadelesinde kullanılmaktadır.Önemli pamuk hastalıkları : 1-Fide kök çürüklüğü;Pamukta fide kök çürüklüğüne Rhizoctonia solani, Fusarium spp., Verticillium spp., Pythium spp. funguslarından biri veya birkaçı neden olmaktadır. Kışı toprakta geçiren bu mantarlar ekimden sonra çimlenen pamuk tohumlarını hastalandırarak fidelerin toprak yüzeyine çıkmadan veya çıktıktan sonra ölmesine neden olurlar. Ülkemizde yoğun olarak pamuk tarımının yapıldığı alanlarda görülen bu hastalık, özellikle su tutan topraklarda yağışlı ve serin giden yıllarda büyük tahribat yapar.Fide kök çürüklüğüne karşı mücadelede ekim nöbeti uygulanmalı, 5-10 cm yüzeydeki toprak sıcaklığı 18 °C 'ye ulaşmadan ekim yapılmamalı, çok erken ekimlerden kaçınılmalı ve derin ekim yapılmamalıdır. Ayrıca tohumlar uygun bir ilaçla mutlaka ilaçlanmalıdır.(Carboksin + Thiram, Chloronep, Pencycuron + Captan, PCNB + Captan) 2-Verticillium ve Fusarium Solgunluğu;Yetişme mevsiminin sonlarına doğru kendini daha açık bir şekilde gösterir.Önce alt yapraklardan başlar ve yukarılara doğru yayılır. Yapraklar önce sararır, sonra kuruyup dökülür. Ekimin geç yapıldığı veya hastalığın erken görüldüğü durumlarda bitki boyu kısalır, bitki başına koza sayısı azalır ve kozalar küçük kalır. Bitki gövdesi kök boğazından enine kesildiğinde iletim demetlerinde kahverengi lekeler görülür. Hastalık insan eliyle, rüzgar gibi doğal etkenlerle, toprak, tohum (havlı çiğit) veya ürün artıklarıyla taşınabilmektedir. Havlı tohum yapışan bulaşık ürün artıkları yayılmanın önemli nedenlerindendir. Verticillium solgunluğu killi ve ağır topraklarda, Fusarium ise kumsal ve asitli topraklarda daha şiddetli seyretmektedir.Mücadelede en önemli yöntem dayanıklı çeşit kullanmaktır. İlaçla mücadelesi yoktur. Alınabilecek kültürel önlemler arasında, hasat artıklarının tarladan uzaklaştırılması, ekim nöbeti uygulanması, Aşırı azotlu gübre kullanımından kaçınılması, amonyum nitrat ve amonyum sülfat yerine üre gübresinin tercih edilmesi, konukçuluk yapacak yabancı otların imha edilmesi, ekim sıklığının arttırılması, sırta ekimin tercih edilmesi, köklere zarar verebilecek derin çapalamadan kaçınılması sayılabilir.3-Yaprak köşeli leke hastalığı;Pamuk bitkilerinin yaprak,sap, tarak ve kozalarında koyu yeşil ve kahverengi lekeler biçiminde görüken bakteriyel bir hastalıktır. İlk lekeler kotiledon yapraklarında açık yeşil yağ lekesi şeklinde görülür ve iklim koşulları hastalık için uygun giderse lekeler sapa ve kozalara geçer. Hastalık nedeniyle kozalar açılamayıp dökülürler.Hastalık tohumla taşındığı için mücadelesinde, hastalıklı tarlalardan tohum alınmamalı,ilaçlı tohum kullanılmalı,hasattan sonra bitki artıkları yok edilmeli,ekim nöbeti uygulanmalı ve aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.Pamuk zararlıları: 1-Pamuk yaprak biti;Bitkinin özsuyunu emmek suretiyle zarar verirler.Bitkinin gelişimi yavaşlar.Salgıladıkları şekerli maddeler üzerinde mantar sporlarının çoğalması sonucu fumajin oluşumuna neden olurlar. Yaprak altında kümeler halinde yaşarlar. Aşırı sulama ve azotlu gübre kullanımı çoğalmasını teşvik eder. Zararlının çok sayıda doğal düşmanı bulunmaktadır. Haftada bir yapılacak kontrollerle yaprak biti sayısı 25'e ulaştığında ilaçlama yapılmalıdır.2-Beyaz sinek;Bitki özsuyu ile beslenir.bitkinin gelişimini durdurur ve koza tutma kapasitesini düşürür.Yoğun olarak görüldüğünde mücadele yapılmazsa %60 a varan verim kayıplarına neden olabilir.Mücadelesinde erkenci pamuk çeşitlerinin ekilmesi aşırı sulama ve gübrelemelerden kaçınılması hasat artıklarının ve yabancı otların yok edilmesi gerekir. Kontroller yapılarak yaprak başına 5 ergin veya 10 lavraya rastlanılması ilaçlamaya başlanılması gerektiğini ifade eder.İlaçlama aletine yaprakaltı meme seti ilave edilmelidir. 3-Pamuk yaprak piresi;Bitki özsuyu ile beslenir ve koza tutma döneminden itibaren önem arz eder.Zararlının erginleri yan ve hızlı hareketleri ile tanınır. Zarar gören yapraklar önce sararır, sonra kırmızılaşır. Yoğunluğu artarsa yaprak ve tarak dökümüne neden olur. Koza oluşturma döneminde yapılacak kontrollerde yaprak başına 10 birey tespit edilirse ilaçlı mücadeleye geçilmelidir.4-Kırmızı örümcek;Bitkinin tüm aksamında beslenmekle birlikte çoğunlukla taze ve kuvvetli yaprakları tercih ederler.Yapraklar üzerinde emgi yaptıkları yerlerde sarı noktalar oluşur. Daha sonra zarar gören kısımlar kızarır ve yaprak zamanından önce dökülür. Bulaşma tarla kenarlarından başlar. Tüm tarlaya yayılmamışsa zararlının olduğu alanlar ilaçlanmalıdır. Tarla geneline yayılmışsa bölgelere göre değişmektedir.5-Yeşil kurt;Ergini bir kelebek olan yeşil kurtum tırtılları başta taraklar olmak üzere çiçek ve kozalarda beslenerek zarar verirler.Yeşil kurdun 3 nesli pamukta zararlı olmaktadır.Yapılacak tarla kontrollerinde 3 m'lik pamuk sırasında ortalama 2 adet yeşil kurt görüldüğünde ilaçlamaya başlanmalıdır.İlaçlamada yüksek fayda sağlayabilmek için her nesilde yumurtadan yeni çıkmış lavraların çoğunlukta olduğu dönem seçilmelidir.6-Pembe kurt;Ergini bir kelebek olan pembe kurdun tırtılları özellikle kozanın içerisine girerek çiğit ile beslenir.Kör koza oluşumuna neden olurlar.Pembe kurt kışı kör koza veya çiğit içinde geçirdiğinden tohum ve tarla temizliği çok önem arz etmektedir.Pamuk hasadından sonra tarladaki saplar parçalanmalıdır. Delinte (havı alınmış) pamuk tohumu kullanılmalı, aksi taktirde çiğitler mutlaka fumige edilmelidir. Ülkemizde pembe kurt zararını önlemek için pamukta pembe kurt yönetmeliği bulunmaktadır. Burada belirtilen tedbirlere uyulması ve yukarda belirtilen kültürel önlemlerin alınması durumunda ilaçlı mücadeleye gerek yoktur.7-Kesici kurtlar;Pamuk bitkilerini çıkıştan itibaren 6-8 yapraklı oluncaya kadar keserek zarar verirler.Geç ekimlerde ve yağışlı geçen yıllarda zararalı fazladır.Mücadelesinde tohum ilaçlaması yapılmalıdır.
7-MÜNAVEBE :
Toprak verimliliğinin sürekliliğini sağlayabilmek,pamuk üretiminde ortaya çıkan yabancı ot, zararlı,toprak yapısındaki bozulmalar gibi bazı sorunların üstesinden gelebilmek ve ekonomik pamuk tarımı yapabilmek için münavebe (Nöbetleşe ekim) zorunludur.
8-:HASAT :
Pamukta hasat zamanı; bölgelere, ekim zamanına, uygulanan kültürel işlemlere (sulama, gübreleme vb.), bitkilerin hastalık ve zararlılardan etkilenme durumuna ve pamuktan sonra ekilecek bitkinin ekim zamanına göre değişir. Elle pamuk hasadına kozaların % 60-70'ının açtığı dönemde başlanmalıdır. Ülkemizde pamuk hasadı bölgelere göre Ağustos - Ekim aylarını kapsayan dönemde yapılmaktadır. Hasadın sonbahar yağışlarından önce bitirilmesi gerekir. Hasat sırasında naylon torba ve gübre çuvalı kullanılmamalı, pamuklar bez torbalara konulmalıdır. Toplama esnasında pamukların yabancı madde ile bulaşmamasına özen gösterilmeli ve ıslak olarak toplanmamalıdır.
KAYNAKÇA :K.S.Ü
PAMUK ÜRETİMİNDE ETKİLİ ÇEVRESEL FAKTÖRLER:::
İKLİM FAKTÖRLERİ : Kendiliğinden oluşan üretici müdahelesinin mümkün olmadığı faktörlerdir.Pamuk bitkisi gelişme devrelerinin tamamında düşük sıcaklıklara karşı oldukça duyarlıdır.Ekim-Hasat süresi uzun olan bir bitki olduğundan en az 180-200 günlük bir don atmama periyoduna ihtiyaç duyar.Bunun yanısıra büyüme mevsimi boyunca 4-5 ay üniform sıcaklık ister.En iyi gelişmeyi 20-32 °C sıcaklıklar arasında yapar.Güneş ışığı, pamuğun erken gelişmesi ve çiçeklenmesi için çok önemlidir. Yetersiz gün ışığı, koza gelişimi ve olgunlaşmayı geciktirir. ¨ Yörenin yağış miktarı ve bunun aylara göre dağılımı önemlidir. Pamuk tarımı yağmur koşullarında yapılacaksa yıllık yağışın o bölgede en az 500 mm'nin üzerinde olması ve bu yağışın yaklaşık 200 mm'lik kısmının pamuğun gelişme dönemi boyunca düzenli olarak dağılması gerekmektedir. Pamuk ekiminden hemen sonra düşen aşırı yağışlar toprak yapısına ve toprak organik maddesine bağlı olarak kaymak oluşturarak fide çıkışını olumsuz etkileyebilmektedir. Ani yağış ve aşırı kuraklık değişimleri pamukta tarak ve koza dökülmesine neden olmaktadır. Rüzgar ise toprak ve bitki üzerinde kurutucu etki yapar.Özellikle kozaların açıldığı devrede yağışla birlikte rüzgar pamuğun dökülmesine,kirlenmesine,verim ve kalitenin düşmesine neden olur.
TOPRAK FAKTÖRLERİ : Yetiştiricilik açısından önemli olan toprak faktörleri toprağın bünyesi,yapısı,reaksiyonu,tuzluluğu ve toprak organik maddesidir. Toprağın bünyesi, kum, kil, mil, silt, tın gibi içerdiği mineral maddelerdir. Bunların bulunma durumuna bağlı olarak değişik toprak bünyeleri oluşmaktadır.Toprağın yapısı ise bünyesini oluşturan kum, kil, mil gibi toprak parçacıklarının çeşitli faktörlerin etkisi ile birleşerek kümeler oluşturması sonucu ortaya çıkar. Bu yönden topraklar teksel yada karışık yapıda olabilirler. Üreticiler toprak yapısını iyileştirici yönde uygulamalar yapmalıdırlar. Bunlar bilinçli toprak işleme (uygun zamanda, uygun aletlerle, aşırı olmayan toprak işleme), sulama, gübreleme, ve toprak organik maddesini artırıcı (münavebe, yeşil gübreleme, ahır gübresi kullanımı ve anız yakmama gibi) uygulamalardır. Pamuk, toprak isteği bakımından fazla seçici olmamakla birlikte derin profilli, organik maddece zengin ve su tutma kapasitesi yüksek topraklarda daha iyi gelişme gösterir. Pamuk tarımı için reaksiyonu nötr olan (PH=7) topraklar idealdir. Toprak reaksiyonu, topraktaki besin maddelerinin yarayışlılığı üzerinde daha çok etkili olmaktadır. Pamukta optimum PH isteği 6.5-7.5 arasıdır. Pamuk tarımı yapılacak toprağın PH'sı 6.5'in altında ise toprağa kireç, 8'in üzerinde ise jips uygulaması yapılmalıdır.Ticari gübrelerin devamlı kullanılması,gereğinden fazla su verme toprağın tuzlanamsına neden olabilir.Tuzlanma ise bitki yetiştiriciliğini olumsuz yönde etkiler. Toprak organik maddesi, toprak verimliliğinin en önemli göstergesidir. Pamuk tarımı için organik maddenin % 2 olması idealdir. Ancak pamuk tarımı sıcak karekterli iklimlerde yapıldığı için mikrobiyal ayrışma çok hızlı olmakta, bu hızlı ayrışma nedeniyle pamuk ekilen topraklar genellikle organik maddece düşük seviyede bulunmaktadır. Bu nedenle pamuk tarımında organik gübreleme (yeşil gübreleme, çiftlik gübresi, çöp gübresi, kompost vb. organik maddeler) önemli bir konudur. Fiğin yeşil gübre olarak toprağa verilmesi, toprak organik madde miktarını % 10-20 artırabilmektedir.
COĞRAFİK VE TOPOĞRAFİK FAKTÖRLER : Bu faktörler içerisinde pamuk tarımı açısından üreticileri ilgilendiren tarlanın eğimidir. Pamuk sulanarak yetiştirildiği için, toprak eğimi yüzey akışına neden olmayacak eğimde olmalıdır. Aksi taktirde toprağın verimli kısmının yapacağımız sulamalarla kendi elimizle kaybolmasına neden olabiliriz.
CANLI FAKTÖRLER : Canlı faktörler denildiğinde o ortamda bulunan doğrudan ve dolaylı olarak pamuk bitkisini olumlu ve olumsuz yönde etkileyen yabancı otlar,hastalıklar,zararlılar ve yararlı organizmalar anlaşılır.
PAMUK ÜRETİMİNDE ETKİLİ ÇEŞİT (TOHUM-TOHUMLUK) FAKTÖRÜ:::
Pamuk üretiminde verimi etkileyen en önemli faktör, ekilecek pamuk çeşidi ve bu çeşidin tohumluğudur. Pamuk çeşidinin bölgeye uyum sağlamış, yüksek verimli, teknolojik özellikleri üstün, hastalık ve zararlılara dayanıklı ve bakım işlemlerine iyi cevap vermesi gerekir.Bir bölgede ekilecek pamuk çeşidini, o bölgede yapılan adaptasyon çalışmaları belirler. Adaptasyon çalışmaları sonucunda Ege Bölgesi için Nazilli-84, Nazilli-87, NC873/143, Nazilli M-503, Lachata, Deltaopal, DP-5690, DP-5614, DP-5409, SG-1001, SG-501, SG-404, SG-125; Çukurova Bölgesi için Çukurova-1518, Sayar-314, Erşan-92, Maraş-92, Lachata, DP-5690, DP-5409, DP-50, SG-501, SG-404, SG-125; Güneydoğu Anadolu Bölgesi için Sayar-314, Maraş-92, Çukurova-1518, Nazilli-87, Stoneville-453, Nata, DP-5614, DP-20, SG-1001, SG-501, SG-404, SG-125; Antalya için Çukurova-1518, Nazilli-84Pamukta ekonomik üretim çeşit seçimi ile başlar. Erkenci çeşit seçiminin pamuk tarımında ekonomik önemi büyüktür.Erkenci çeşitler uzun ömürlü çeşitlere göre daha geç ekilme şansına sahiptirler. Bu özellik erken ekimin getireceği hava şartları (soğuk) riskinden bitkiyi korur.Uzun ömürlü çeşitler daha fazla bakım, sulama, ilaçlama ihtiyacı duyacaktır.Uzun ömürlü çeşitlerin hasadı yağışlara kalabilmektedir. Pamuk Tohumluğu ; - Ekilecek yöreye uyum sağlamış çeşide ait olmalı. -Ait olduğu çeşidin özelliklerini taşımalı -İri ve dolgun olmalı içinde yabancı madde bulunmamalı -Çimlenme oranı %70 ten az olmamalı -Pembe kurda karşı sterilize edilmiş ve erken dönem zararlılarına karşı ilaçlanmış olmalı -Hepsinden önemlisi bir tohumluk sınıfına (kontrollü yada sertifikalı) girmeli -Mümkünse havı alınmış veya çıplak (delintasyondan geçmiş) ve ilaçlanmış olmalı. Havsız (Delinte) Tohumun Avantajları ; -Havsız tohumun ekim akışı daha iyidir. -Tohumun çimlenme yüzdesi yüksektir (kırık, zayıf ve boş tohumlar ayrıldığı için) -Delinte tohum toprak tavını daha iyi değerlendirir ve tohum kabuğu daha kolay çatladığı için hızlı bir çimlenme ve daha kuvvetli fide elde edilir.¨ Tohum ile taşınan hastalık etmenlerinin kontrolünde yüzey sterilizasyonu sağlar. -Delinde tohum ilaçlı olduğu için toprak altı zararlıları ve kök çürüklüğü gibi mantari hastalıklardan daha az etkilenir. -Dekara daha az tohumluk kullanılır -Çıkış sonrası daha az bir seyreltme işçiliği gerektirir.
PAMUK ÜRETİMİNDE ETKİLİ ÜRETİCİ UYGULAMALARI:::
1-TARLANIN EKİME HAZIRLANMASI:
SONBAHAR HAZIRLIĞI:Tarla temizliği Pamuk tarlasının ekim hazırlığı, ön bitki kalıntılarının parçalanarak tekrar toprağa verilmesi ile başlar. Üst üste pamuk ekimi yada mısır gibi fazla sap artığı bırakan bitkilerden sonra pamuk ekimi yapılacaksa, hasattan sonra saplar kesilerek toprak içine gömülür. Organik madde miktarının düşük olduğu ülkemiz toprakları açısından bu tip uygulamalar toprak verimliliğinin korunması bakımından önemlidir.Uzun yıllar pamuk tarımı yapılan toprakların, her yıl aynı derinlikte işlenmesi, ve yoğun tarla trafiği ve ayrıca drenajı iyi olmayan tarlalarda aşırı sulamalarla Kalsiyum Karbonat (CaCO3) bileşiklerinin yukarı çıkarak belirli bir katmanda birikmesi sonucu toprak sıkışıklığı artmakta ve belirli bir derinliğin altında "pulluk tabanı" denilen sert bir tabaka oluşmaktadır. Pamuk bitkisinin kök gelişimi bu tabaka ile sınırlı kalmakta ve kök gelişimi normal olmamaktadır. Bunun sonucunda bitkiler toprağın alt katmanlarındaki su ve besin maddelerinden yeterince yararlanamamaktadır Ayrıca yağmur ve sulama sularının alt katmanlara geçişi engellenmekte ve bu suların sert tabaka seviyesinden, drenaj kanallarına akmasına veya yüzey akışı ile kaybolmasına neden olmaktadır. Diğer taraftan sert tabaka sulama etkinliğinin azalmasına ve kış yağışlarının toprakta depolanmamasına da neden olmaktadır.Pamuk bitkisinin etkin kök derinliğinin 0-90 cm olduğu, su ve besin maddelerini 0-180 cm arasındaki toprak tabakasından aldığı düşünüldüğünde, bu sert tabakanın mutlaka kırılması gerekmektedir Pamuk tarımında ürün kaybına neden olan bu sert tabakanın 3-4 yılda bir dipkazan (subsoiler) aleti ile toprağın oldukça kuru olduğu dönemde 90 cm derinliğe kadar çaprazlama olarak kırılması gerekmektedir Pamuktan sonra yine pamuk ekilecekse, pamuk sapları parçalandıktan sonra pullukla derin bir sürüm yapılarak bitki artıklarının toprağa karışması sağlanır. Ön bitki hububat ise hububat hasadından hemen sonra tarlanın pullukla işlenmesi gerekir. Ayrık ve kanyaş gibi rizomları ile çoğalan yabancı otların yoğun olduğu tarlalarda, pamuk ekimine kadar 2. ürün tarımı yapılmaması, toprağın yaz döneminde boş kalması bu otlarla mücadele bakımından yararlıdır. İLKBAHAR HAZIRLIĞI:İlkbahar hazırlığına yörenin iklim ve toprak faktörlerinin uygun olduğu zamanda başlanır.İlkbahar toprak işlemesi sonbahar tarla hazırlığından sonra kışın gelişen yabancı otların yok edilmesi amacıyla toprak goble-disk, diskharow, kültüvatör veya kazayağı ile işlenir. Gereğinden fazla yapılan toprak işlemesi ekonomik olmayacağı gibi, toprağın fiziksel yapısının bozulmasına da neden olacaktır.Yabancı Ot İlacı UygulamasıYabancı ot sorunu varsa, son toprak işlemesinden önce uygun olan yabancı ot ilacı ile uygun doz ve zamanda ilaçlama yapılmalı ve arkasından toprağa karıştırılmalıdır.Ekim Öncesi Gübre UygulamasıPamuk ekiminde kombine mibzer (tohum ve gübre ekebilen ekim makinesi) kullanılmayacaksa, uygulanacak azotlu gübrenin yarısı ve fosforun tamamı son toprak işleme öncesi uygulanıp toprağa karıştırılmalıdır. Ekim kombine mibzer ile yapılacaksa, gübre ekimle birlikte uygulanmalıdır.
2-PAMUK EKİMİ :
EKİM ZAMANI:Ekim zamanı bölgelere,yörelere hatta tarladan tarlaya değişir. Pamuk ekimini toprak sıcaklığı belirler.Ekim için en uygub sıcaklık 18 °C'dir. Tohum yatağındaki minimum toprak sıcaklığı 15 °C'nin üzerine çıktığında ve bu sıcaklığın birkaç gün sabit olması durumunda ekim yapılabilir.Bazı yıllar kısa süreli uygun koşullar oluştuğunda erken ekim yapılmakta, ancak çoğu zaman bu koşulların arkasından serin ve yağışlı günler gelebilmekte ve yeterli çıkış sağlanamayıp tekrar ekim yapmak zorunda kalınmaktadır. Bu nedenle koşulların stabil hale gelmesi beklenmelidir. Çabuk ısınan tava gelen hafif topraklarda ekim daha erken, killi topraklarda ise daha geç yapılabilir.Bölgemizde pamuk ekimi için koşullar Nisan ayının ikinci yarısından sonra uygun hale gelmektedir. Ekim işlemi mutlaka 15 Nisan - 15 Mayıs tarihleri arasında bitirilmelidir. Bu tarihlerden sonra yapılacak ekimlerde % 30 -50 arasında değişen oranlarda verim kayıpları olabilmektedir. EKİM YÖNTEMİ:Ekim, hazırlanan tohum yatağının şekline göre düze yada sırtlara yapılabilir. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan ekim yöntemi mibzerle sıraya ekimdir.Kullanılacak tohum miktarı ekilecek tohum miktarını belirleyen en önemli faktör tohumun çimlenme oranı ve havlı yada havsız oluşudur.Normal koşullarda dekara 5-6 kg havlı veya 2-3 kg havsız tohum yeterli olmaktadır. Çiftçilerimizde çok fazla tohum kullanma eğilimi vardır. Gereğinden fazla tohum kullanımı, ekim sırasında veya ekimden sonra doğabilecek olumsuz toprak ve iklim koşullarına karşı bir nevi sigorta olarak düşünülmektedir. Ancak fazla tohum kullanımı, hem ekonomik açıdan hem de sıklıktan dolayı fidelerin zayıf gelişerek cılız kalmasını sağlamakta ve seyreltme işçiliği maliyetini artırmaktadır. EKİM DERİNLİĞİ:Ekim derinliği ekim zamanına,toprak yapısına ve tav durumuna göre 2-7 cm arasında değişir.Normal koşullarda 3-4 cm'dir. EKİM SIKLIĞI:Ekim sıklığı ekilecek pamuk çeşidinin bitki yapısına (açık yada kapalı bitki formu), toprağın verimliliğine, kuru yada sulu tarıma, erken yada geç ekime göre değişir. Açık bitki tipine sahip çeşitlerde sıra arası ve üzeri daha geniş, kapalı bitki tipine sahip çeşitlerde daha dar tutulmalıdır. Kuruda yapılan yetiştiricilikte, toprak verimliliğinin düşük olduğu topraklarda ve geç ekimlerde daha sık ekim yapılmalıdır. Genel olarak sıra arası uzaklığı 60-80 cm, sıra üzeri uzaklığı ise 15-20 cm arasında değişmektedir. Bu mesafelere göre birim alanda 6500-11000 arasında bitki bulunmaktadır.
3-ÇAPALAMA VE SEYRELTME:
Çapalama yabancı otları yok eder,topraktaki suyu korur,toprağın havalanmasını ve ısınmasını sağlayarak pamuk köklerinin ve toprak üstü aksamının daha iyi gelişmesini sağlar.Çapalama işlemi elle ve traktörle yapılır.Sulu pamuk tarımında tarlanın yabancı ot durumuna göre 2-3 kez el,3-4 kez traktör çapası uygulanmalıdır.Fide döneminde görülen mantarların neden olduğu kurumaların azaltılmasında,bitki gelişimindeki duraksamanın kaldırılmasında çapalama ile toprağın havalandırılması büyük önem arz etmektedir.Seyreltme işlemi ise; pamuğun ekim-birim alanında olması gerekenden daha fazla sayıda olan fidelerin alınması işlemidir.Seyreltme mümkün olduğunca erken ancak fidelerin olumsuz koşullardan daha az etkilenecekleri duruma geldiklerinde yapılmalıdır.Bu işlem fide çıkışından itibaren 20 gün içerisinde tamamlanmalıdır.
4-GÜBRELEME :
Pamuk bitkisi topraktan en fazla azot,fosfor,potasyum,kalsiyum,magnezyum ve kükürt almaktadır. Potasyum,kalsiyum,magnezyum ve kükürt topraklarımızda yeterli miktarda bulunmaktadır.Fakat toprak analizleri sonucunda ihtiyaç duyulduklarında dışarıdan uygulanmalıdır.Topraklarımızda yeterince bulunmayan azot ve fosfor gübreleri dışardan gereksinimleri ölçüde uygulanacaktır. Şöyleki ;Azot:Verim ve kalite üzerinde etkili bir elementtir Pamuk bitkisi azotu amonyum ve nitrat formunda almaktadır.Amonyum nitrat,amonyum sülfat ve üre pamuk tarımında kullanılan azotlu gübrelerdir. Amonyum nitratın % 21, % 26 ve % 33 saf azot içeren formları vardır. Amonyum sülfat % 21 , üre ise % 45-46 saf azot içerir. En çabuk etkisini gösteren azotlu gübre amonyum nitrattır. Azot eksikliğinde bitkinin gelişimi yavaşlar, yaprakları sararır ve küçülür,meyve dalları az ve kısa olur,bitki başına koza sayısı azalır.Aşırı azot uygulamasında ise fazla dal ve yaprak oluşur.Bitkinin hastalık ve zararlılara karşı duyarlılığı azalır,hasat gecikir.Pamuk bitkisi ihtiyaç duyduğu toplam azotun % 60-65'ini çiçeklenme döneminde almaktadır. Bitkide azot alımının en yüksek olduğu çiçeklenme ve koza oluşum dönemi, azot eksikliğine karşı en hassas dönemdir. Pamuk tarımında dekara 12-16 kg arasında saf azot yeterli olmaktadır. Bunun yarısının ekimle, diğer yarısının da çiçeklenme başlangıcında uygulanması gerekir. Azotlu gübrelerin uygulandıktan sonra mutlaka toprağa karıştırılması gerekir. Aksi taktirde gaz halinde önemli ölçüde azot kaybı olmaktadır. Fosfor: Hücre bölünmesi,hücrede enerji transferi,kök büyümesi,çiçek ve meyve teşekkülü, verim ve erkencilik üzerine etkili önemli bir elementtir.Pamuk tarımında fosfor noksanlığından ziyade fazlalığı görülebilir. Toprakta sıkı bir şekilde tutulduğu ve yıkanmadığı için, fazla miktarda fosforlu gübre uygulaması toprak kirlenmesine ve bazı elementlerin (demir, magnezyum, kalsiyum ve alüminyum) bitki tarafından alınmamasına neden olabilir. Bitki, fosfor ihtiyacının % 70-90'ını topraktaki fosfordan, % 10-30'unu ise o yıl uygulanan fosforlu gübreden temin etmektedir. Pamuk tarımında fosforlu gübrelerin dekara 6-8 kg saf fosfor esas alınarak ekim öncesi veya ekim ile birlikte bitki kök bölgesine uygulanması gerekir.Potasyum:Ülkemizdeki Pamuk tarımının yapıldığı alanlarda potasyum yeterli miktarda bulunmakla birlikte bunun bitki tarafından alınması mümkün olmayabilir.Potasyum noksanlığı pamukta lif kalitesini düşürmekte kozaları geliştirmeyip dökülmelerine ve hastalıklara karşı direncinin zayıflamasına neden olabilmektedir. Bu durum dikkate alınarak dekara 6-8 kg saf potas gelecek şekilde potasyumlu gübreler uygulanmalıdır. Potasyumun bitki tarafından alınması gelişme devrelerine göre değişmekte olup en yüksek potasyum alımı çiçeklenme devresinde gerçekleşmektedir.
5-SULAMA :
Bilinçli olarak yapıldığında bitkinin verim ve kalitesinde olumlu etki sağlayan önemli bir uygulamadır.Tekniğine uygun olmayan sulamalardan beklenen yarar sağlanamadığı gibi ürünün miktar ve kalitesinde kayıplara yol açabilmektedir.İyi bir sulamanın yapılabilmesi için suyun kaliteli,arazinin tesviyeli ve üreticinin bilgili olması şarttır.Üretici toprağının yapısını,arazisinin eğimini,bitkinin su ihtiyacının olup olmadığını,sulama zamanını,verilecek su miktarını ve sulama aralıklarını belirleyecek yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmalıdır.Sulama zamanı: Sulama zamanı iklim koşulları,toprak özellikleri ve bitkinin gelişimine göre belirlenir.Pamuk bitkisi genellikle ekimden çiçeklenme dönemine kadar su istemez.Bitki su ihtiyacını topraktaki kış ve ilkbahar yağışlarından tutulan sulardan sağlar.Ancak yeterli yağışın olmadığı zamanlarda bitkinin gelişiminde zayıflık olduğu gözlenirse çiçeklenme döneminden önce de sulanabilir.İlk su ekimden yaklaşık 40 gün sonra verilmeye başlanır.Erken ve gereğinden fazla yapılan sulama bitkinin kökleşmesini durdurur.Bu durum sonraki sulamaların daha sık yapılmasına neden olur.İlk sulamanın geciktirilmesi ise bitkinin erken yaşlanmasına ve verim kayıplarına yol açar. Pamuk bitkisi en fazla suya çiçeklenme döneminde ihtiyaç duyar. İlk sulamadan sonra, topraktaki nem durumu ve bitki kontrolleri yapılarak, 15 gün aralıklarla sulama yapılmalıdır. Sıcaklığın yüksek olduğu Temmuz - Ağustos aylarında, sulama aralığı 10 güne kadar inebilir.Koza olgunlaşmasının başladığı dönemde bitki büyümesinin yavaşlaması, kozaların açmaya başladığı dönemde tamamen durması gerekir. Bu dönemde büyüme gösteren bitkilerde, kozalar geç olgunlaşır ve kozaların bir çoğu açmadan yeşil kalır. Son suyun ise bitkide yaklaşık % 5-10 oranında koza açımının olduğu dönemde uygulanması ve daha sonra sulama yapılmaması gerekir. Aşırı sulama bitki boyunun büyümesine ve verimde azalmalara, mantari hastalıkların artmasına bazı zararlı böceklerin yoğunluklarının artmasına, kalitenin düşmesine ve toprakta bulunan bitki besin elementlerinin yıkanmasına neden olmaktadır. Çok geç dönemde yapılacak sulama ise alt kozaların çürümesine neden olacaktır.Sulama Yöntemi:Etkili bir sulama uygun bir sulama yönteminin seçilmesine bağlıdır.Amaç suyun en az kayıpla etkili kök derinliğine ulaşmasını sağlamaktır.Pamuk tarımında uzun tava,karık,yağmurlama ve son yıllarda damla sulama yöntemleri kullanılmaktadır.Sulama yöntemlerinin seçiminde arazinin eğimi,toprağın özellikleri, suyun kaynağı ve sulama masrafları göz önünde tutulmalıdır.Özellikle uzun tava ve karık sulama yöntemlerinde tarlanın mutlaka tesviyeli olması gerekir.Yanlış sulamalar gereksiz su kaybına, taban suyunun yükselmesine ve toprağın tuzlulaşmasına sebebiyet verebilir.
6-YABANCI OT HASTALIK VE ZARARLILARLA MÜCADELE :
Yabancı otlar pamuğun su, ışık ve topraktaki besin maddelerine ortak olan;hastalık ve zararlıları üzerinde barındıran,pamuk hasadını güçleştiren mücadele edilmediğinde verimi düşüren bitkilerdir. Bunlar geniş yada dar yapraklı olup hayat devrelerini bir yada çok yılda tamamlarlar. Tek yıllık olanlar tohum ile çok yıllık olanlar ise hem tohum hem de toprak altı organlarından çoğalırlar.Yabancı otlarla kültürel ve ilaçlı mücadele yapılmalıdır. Kültürel mücadele, el ve makine çapası ile yapılmalıdır. İlaçlı mücadele, ekim öncesi, çıkış öncesi ve çıkış sonrası olmak üzere üç farklı dönemde yapılabilir.Ekim öncesi uygulanacak ilaçlar ekimden 1-20 gün önce toprağa verilip 5-7 cm toprak derinliğine karıştırılmalıdır. Ekim öncesi ilaçlama ile Horoz ibiği, Semiz otu, Sirken, Sütleğen, Yabani fiğ, Yabani bamya, Hardal, Darıcan, Çatal otu ve Yapışkan otun çıkması tamamen ve kısmen önlenebilmektedir.Çıkış öncesi ilaç uygulaması ekimden sonraki 24 saat içerisinde toprak yüzeyine uygulanır ve toprağa karıştırılmaz. Bu dönemde uygulanan ilaçlar Pıtrak, Köpek üzümü, Horoz ibiği, Yapışkan ot, Darıcan, su otu, Hardal, Semiz otu gibi bitkileri kontrol edebilmektedir.Çıkış sonrası uygulanacak ilaçlar ise Geliç (kaynaş), Darıcan, Yapışkan ot, Tilki kuyruğu, Çatal otu ve köpek dişi ayrığı gibi tek ve çok yıllık yabancı otların mücadelesinde kullanılmaktadır.Önemli pamuk hastalıkları : 1-Fide kök çürüklüğü;Pamukta fide kök çürüklüğüne Rhizoctonia solani, Fusarium spp., Verticillium spp., Pythium spp. funguslarından biri veya birkaçı neden olmaktadır. Kışı toprakta geçiren bu mantarlar ekimden sonra çimlenen pamuk tohumlarını hastalandırarak fidelerin toprak yüzeyine çıkmadan veya çıktıktan sonra ölmesine neden olurlar. Ülkemizde yoğun olarak pamuk tarımının yapıldığı alanlarda görülen bu hastalık, özellikle su tutan topraklarda yağışlı ve serin giden yıllarda büyük tahribat yapar.Fide kök çürüklüğüne karşı mücadelede ekim nöbeti uygulanmalı, 5-10 cm yüzeydeki toprak sıcaklığı 18 °C 'ye ulaşmadan ekim yapılmamalı, çok erken ekimlerden kaçınılmalı ve derin ekim yapılmamalıdır. Ayrıca tohumlar uygun bir ilaçla mutlaka ilaçlanmalıdır.(Carboksin + Thiram, Chloronep, Pencycuron + Captan, PCNB + Captan) 2-Verticillium ve Fusarium Solgunluğu;Yetişme mevsiminin sonlarına doğru kendini daha açık bir şekilde gösterir.Önce alt yapraklardan başlar ve yukarılara doğru yayılır. Yapraklar önce sararır, sonra kuruyup dökülür. Ekimin geç yapıldığı veya hastalığın erken görüldüğü durumlarda bitki boyu kısalır, bitki başına koza sayısı azalır ve kozalar küçük kalır. Bitki gövdesi kök boğazından enine kesildiğinde iletim demetlerinde kahverengi lekeler görülür. Hastalık insan eliyle, rüzgar gibi doğal etkenlerle, toprak, tohum (havlı çiğit) veya ürün artıklarıyla taşınabilmektedir. Havlı tohum yapışan bulaşık ürün artıkları yayılmanın önemli nedenlerindendir. Verticillium solgunluğu killi ve ağır topraklarda, Fusarium ise kumsal ve asitli topraklarda daha şiddetli seyretmektedir.Mücadelede en önemli yöntem dayanıklı çeşit kullanmaktır. İlaçla mücadelesi yoktur. Alınabilecek kültürel önlemler arasında, hasat artıklarının tarladan uzaklaştırılması, ekim nöbeti uygulanması, Aşırı azotlu gübre kullanımından kaçınılması, amonyum nitrat ve amonyum sülfat yerine üre gübresinin tercih edilmesi, konukçuluk yapacak yabancı otların imha edilmesi, ekim sıklığının arttırılması, sırta ekimin tercih edilmesi, köklere zarar verebilecek derin çapalamadan kaçınılması sayılabilir.3-Yaprak köşeli leke hastalığı;Pamuk bitkilerinin yaprak,sap, tarak ve kozalarında koyu yeşil ve kahverengi lekeler biçiminde görüken bakteriyel bir hastalıktır. İlk lekeler kotiledon yapraklarında açık yeşil yağ lekesi şeklinde görülür ve iklim koşulları hastalık için uygun giderse lekeler sapa ve kozalara geçer. Hastalık nedeniyle kozalar açılamayıp dökülürler.Hastalık tohumla taşındığı için mücadelesinde, hastalıklı tarlalardan tohum alınmamalı,ilaçlı tohum kullanılmalı,hasattan sonra bitki artıkları yok edilmeli,ekim nöbeti uygulanmalı ve aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.Pamuk zararlıları: 1-Pamuk yaprak biti;Bitkinin özsuyunu emmek suretiyle zarar verirler.Bitkinin gelişimi yavaşlar.Salgıladıkları şekerli maddeler üzerinde mantar sporlarının çoğalması sonucu fumajin oluşumuna neden olurlar. Yaprak altında kümeler halinde yaşarlar. Aşırı sulama ve azotlu gübre kullanımı çoğalmasını teşvik eder. Zararlının çok sayıda doğal düşmanı bulunmaktadır. Haftada bir yapılacak kontrollerle yaprak biti sayısı 25'e ulaştığında ilaçlama yapılmalıdır.2-Beyaz sinek;Bitki özsuyu ile beslenir.bitkinin gelişimini durdurur ve koza tutma kapasitesini düşürür.Yoğun olarak görüldüğünde mücadele yapılmazsa %60 a varan verim kayıplarına neden olabilir.Mücadelesinde erkenci pamuk çeşitlerinin ekilmesi aşırı sulama ve gübrelemelerden kaçınılması hasat artıklarının ve yabancı otların yok edilmesi gerekir. Kontroller yapılarak yaprak başına 5 ergin veya 10 lavraya rastlanılması ilaçlamaya başlanılması gerektiğini ifade eder.İlaçlama aletine yaprakaltı meme seti ilave edilmelidir. 3-Pamuk yaprak piresi;Bitki özsuyu ile beslenir ve koza tutma döneminden itibaren önem arz eder.Zararlının erginleri yan ve hızlı hareketleri ile tanınır. Zarar gören yapraklar önce sararır, sonra kırmızılaşır. Yoğunluğu artarsa yaprak ve tarak dökümüne neden olur. Koza oluşturma döneminde yapılacak kontrollerde yaprak başına 10 birey tespit edilirse ilaçlı mücadeleye geçilmelidir.4-Kırmızı örümcek;Bitkinin tüm aksamında beslenmekle birlikte çoğunlukla taze ve kuvvetli yaprakları tercih ederler.Yapraklar üzerinde emgi yaptıkları yerlerde sarı noktalar oluşur. Daha sonra zarar gören kısımlar kızarır ve yaprak zamanından önce dökülür. Bulaşma tarla kenarlarından başlar. Tüm tarlaya yayılmamışsa zararlının olduğu alanlar ilaçlanmalıdır. Tarla geneline yayılmışsa bölgelere göre değişmektedir.5-Yeşil kurt;Ergini bir kelebek olan yeşil kurtum tırtılları başta taraklar olmak üzere çiçek ve kozalarda beslenerek zarar verirler.Yeşil kurdun 3 nesli pamukta zararlı olmaktadır.Yapılacak tarla kontrollerinde 3 m'lik pamuk sırasında ortalama 2 adet yeşil kurt görüldüğünde ilaçlamaya başlanmalıdır.İlaçlamada yüksek fayda sağlayabilmek için her nesilde yumurtadan yeni çıkmış lavraların çoğunlukta olduğu dönem seçilmelidir.6-Pembe kurt;Ergini bir kelebek olan pembe kurdun tırtılları özellikle kozanın içerisine girerek çiğit ile beslenir.Kör koza oluşumuna neden olurlar.Pembe kurt kışı kör koza veya çiğit içinde geçirdiğinden tohum ve tarla temizliği çok önem arz etmektedir.Pamuk hasadından sonra tarladaki saplar parçalanmalıdır. Delinte (havı alınmış) pamuk tohumu kullanılmalı, aksi taktirde çiğitler mutlaka fumige edilmelidir. Ülkemizde pembe kurt zararını önlemek için pamukta pembe kurt yönetmeliği bulunmaktadır. Burada belirtilen tedbirlere uyulması ve yukarda belirtilen kültürel önlemlerin alınması durumunda ilaçlı mücadeleye gerek yoktur.7-Kesici kurtlar;Pamuk bitkilerini çıkıştan itibaren 6-8 yapraklı oluncaya kadar keserek zarar verirler.Geç ekimlerde ve yağışlı geçen yıllarda zararalı fazladır.Mücadelesinde tohum ilaçlaması yapılmalıdır.
7-MÜNAVEBE :
Toprak verimliliğinin sürekliliğini sağlayabilmek,pamuk üretiminde ortaya çıkan yabancı ot, zararlı,toprak yapısındaki bozulmalar gibi bazı sorunların üstesinden gelebilmek ve ekonomik pamuk tarımı yapabilmek için münavebe (Nöbetleşe ekim) zorunludur.
8-:HASAT :
Pamukta hasat zamanı; bölgelere, ekim zamanına, uygulanan kültürel işlemlere (sulama, gübreleme vb.), bitkilerin hastalık ve zararlılardan etkilenme durumuna ve pamuktan sonra ekilecek bitkinin ekim zamanına göre değişir. Elle pamuk hasadına kozaların % 60-70'ının açtığı dönemde başlanmalıdır. Ülkemizde pamuk hasadı bölgelere göre Ağustos - Ekim aylarını kapsayan dönemde yapılmaktadır. Hasadın sonbahar yağışlarından önce bitirilmesi gerekir. Hasat sırasında naylon torba ve gübre çuvalı kullanılmamalı, pamuklar bez torbalara konulmalıdır. Toplama esnasında pamukların yabancı madde ile bulaşmamasına özen gösterilmeli ve ıslak olarak toplanmamalıdır.
KAYNAKÇA :K.S.Ü
PRESELİ PAMUKTA ETİKETLEME VE İŞARETLEME
Dış Ticaret Müsteşarlığından
PRESELENMİŞ PAMUK BALYALARINDA KULLANILACAK ETİKET VE İŞARETLEMEYE İLİŞKİN TEBLİĞ
Dış Ticarette Standardizasyon: (99/19)
28.9.1999 tarih ve 23830 sayılı Resmi Gazete
Madde 1 - Preselenmiş pamuk balyalarının işaretlenmesi 5/8/1953 tarihli ve 4/1283 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 19 uncu maddesi gereğince etiket kullanılarak da yapılabilir.
Madde 2 - Etiket; bir örneği Tebliğ ekinde yer alan şekilde, 11,5x16,5 cm boyutunda, kendinden yapışkanlı kağıda, sol sütunda yer alan bilgilere ilişkin harfler 12 punto, sağ sütunda yer alan bilgilere ilişkin harfler ise 22 punto olmak üzere, siyah renkte ve matbaada bastırılmış olmalıdır.
Madde 3 - Etiket iki bölümden oluşup; üst bölümde resmi işaretler, alt bölümde ise istenilmesi halinde özel marka ve işaretler yer alır.
Madde 4 - Etiketlerin;
1 inci satırına:
a. Kısa elyaflı (yerli) grubu pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu sawginle çırçırlanmış pamuklarda, uzun elyaflı grubu pamuklarda, linter pamuklarda, lif döküntüsü pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu rollergin Türkiye renkli sınıfı pamuklarda (TÜRKİYE) ,
b. Orta elyaflı (upland) grubu rollerginle çırçırlanmış Ege tipi pamuklarda;
Ege üretim bölgesinde (İzmir, Menemen, Bergama, Manisa, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Balıkesir, Tire, Torbalı, Söke, Aydın, Nazilli, Denizli, Milas, Köyceğiz, Ödemiş ve Bursa kontrol merkezlerinde) (TÜRKİYE- EGE), Diğer üretim bölgelerinde (Antalya, İskenderun, Antakya, Iğdır, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adana, Tarsus, Ceyhan, Osmaniye, Reyhanlı, Nusaybin, Diyarbakır, Şanlıurfa kontrol merkezlerinde ) (TÜRKİYE-EGE TİPİ)
c. Orta elyaflı (upland) grubu rollergin ile çırçırlanmış Çukurova tipi pamuklarda (TÜRKİYE-ÇUKUROVA),
2 nci satırına: Kısa elyaflı pamukların grup ve tipi, orta elyaflı (upland) grubu pamukların derecelerine ait sınıf ve tipi, uzun elyaflı pamukların çeşidi ve tipi, linter pamukların sınıf ve tipi, lif döküntüsü pamukların tipi,
3 üncü satırına: Balya seri numarası,
4 üncü satırına: Kontrol yeri,
5 inci satırına: Çırçır ve prese, linter veya prese fabrikasının kodu ve parti numarası,
6 ncı satırına: Çırçırlama şekli,
7 nci satırına: Üretim yılı, yazılır.
Madde 5 - Etiket, balyanın bombeli yüzünün 3 üncü ve 4 üncü çemberleri arasına ve balyanın ortasına gelecek şekilde yapıştırılır.
Madde 6 - Kontrolden sonra tesbit edilen tip, harfler 22 punto boyutunda olmak üzere hazırlanan lastik damga ile siyah matbaa mürekkebi kullanılarak 2 nci satırda yer alan “sınıfı” karşısına belirtilir.3 üncü satırda yer alan balya seri numarası ve 5 inci satırda yer alan parti numarası, siyah matbaa mürekkebi kullanılarak numaratör ile basılabilir.
Madde 7 - Kontrolu yapılan pamuk balyaları resmi “pamuk kontrol” mühürü ile ve kırmızı (bayrak rengi) matbaa mürekkebi kullanılarak, yarısı etiket üzerine diğer yarısı ambalaj üzerine gelecek şekilde işaretlenir.
Madde 8 - Pamuk balyalarının bombeli yüzlerinin ambalajının altına naylon konulur.
Madde 9 - Çırçır ve prese fabrikalarının hazırladıkları linter ve iplik imalatı sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntüleri balyaları için bu Tebliğ hükümlerinden yararlanmaları isteklerine bağlıdır.
Madde 10 - Çırçır ve prese fabrikası sahipleri 1/8/2000 tarihine kadar, 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk balyalarının resmi markaları hakkındaki Bildiri ve 29/6/1984 tarihli ve 18446 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dış Ticarette standardizasyon: 84/5 sayılı Sirkülere veya bu Tebliğ hükümlerine göre etiket veya işaretleme yapabilirler.
Madde 11 - 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk balyalarının resmi markaları hakkındaki Bildiri ile 29/6/1984 tarihli ve 18446 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dış Ticarette Standardizasyon: 84/5 sayılı Sirküler 1/8/2000 tarihinden itibaren yürürlükten kalkar.
Madde 12 - Bu Tebliğ 1/8/2000 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 13 – Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
ÖRNEK:
TİPİ : TÜRKİYE – EGE
SINIFI : ST.HAFİFBENEKLİ(3)
BALYA SERİ NO : 9425
KONTROL YERİ : Ş.URFA
KOD VE PARTİ NO : 401-063
ÇIRÇIRLAMA ŞEKLİ : ROLLERGİN
ÜRETİM YILI : 2008
Dış Ticaret Müsteşarlığından
PRESELENMİŞ PAMUK BALYALARININ AMBALAJLARININ NİTELİKLERİNE İLİŞKİN TEBLİĞ
Dış Ticarette Standardizasyon: (99/20)
28.9.1999 tarih ve 23830 sayılı Resmi Gazete
Madde 1- 5/8/1953 tarihli ve 4/1283 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 17 nci maddesi gereğince preselenmiş pamuk balyalarında kullanılması uygun görülen pamuklu bezin özellikleri aşağıda belirtilmiştir:
Açıklama Özellikler
Çözgü no 12/2
Atkı no 6
Çözgü sıklığı 12
Atkı sıklığı 10
Eni 90 veya 100 cm
1 metrekare ağırlığı 217 gr.(± 5 gr.)
Rengi Beyaz
Madde 2- Pamuk balyalarının ambalajlarında bu Tebliğ hükümlerine uymayan pamuklu bez kullanıldığı kontrollerde tespit edilmesi halinde, pamuklar denetlenmez ve parti red edilir.
Madde 3- Kullanılan pamuklu bezin özellikleri konusunda çıkan anlaşmazlık, Dış Ticarette Standardizasyon Denetmeninin alacağı numunenin Bölge Müdürlüğünce belirlenecek üniversite veya yeterli laboratuavarlara sahip kamu veya özel kuruluşlarda yaptırılacak analiz sonuçlarına göre çözümlenir.
Madde 4- Preselenmiş pamuk balyalarında 1 inci maddede belirlenen özelliklere uymayan pamuklu bezlerin kullanılabilmesi; ilgili Bölge Müdürlüğünün uygun göreceği bir laboratuvarda ambalaj malzemesinin özelliklerinin belirlenmesi ve Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığının, ambalaj malzemesinin pamuk balyalarını koruduğuna ilişkin rapor vermesi halinde Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın izniyle mümkündür.
Madde 5- Çemberler, yeni ve sağlam, balyanın ağırlığına ve basıncına dayanacak nitelikte, en fazla 20x1 mm boyutunda olacaktır. Denetim amacıyla açılan balyaların kesilen çemberleri punto kaynağı ile eklenerek kullanılabilir, balyada en fazla bir punto kaynaklı bir çember bulunur.
Madde 6- Preselenmiş pamuk balyalarında demir çember yerine, balyanın ağırlık ve basıncına dayanabilecek başka malzemelerden yapılmış çember kullanılmasına Dış TicaretMüsteşarlığı’nca belirlenecek yetkili bir laboratuarın vereceği uygunluk raporu çerçevesinde izin verilebilir.
Madde 7- Çırçır ve prese fabrikalarının hazırladıkları linter ve iplik imalatı sırasında meydana gelen lif döküntüleri balyaları için bu Tebliğ hükümlerinden yararlanmaları isteklerine bağlıdır.
Linter pamuk balyalarının ambalajında fazla ambalaj maddesi kullanılmasını önlemek için;
Normal basınçlı prese makinelerinde hazırlanan linter pamuk balyalarının iki yan yüzünün orta kısmının her birinde azami 30 cm. açıklık bırakılabilir.
Yüksek basınçlı prese makinelerinde hazırlanan linter pamuk balyalarının bombeli bir yüzünün iki yan yüzle birleştiği iki kenarının her birinde azami 20 cm. açıklık bırakılabilir. Ayrıca balyaların alt ve üst kapakları da açık bırakılabilir.
Madde 8- Çırçır ve prese fabrikası sahipleri 1/8/2000 tarihine kadar, 14/8/1981 tarihli ve 17428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Standardizasyon: 81/6 sayılı Sirkülere veya bu Tebliğ hükümlerine göre ambalajlama yapabilirler.
Madde 9- 14/8/1981 tarihli ve 17428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Standardizasyon 81/6 sayılı Sirküler 1/8/2000 tarihinden itibaren yürürlükten kalkar.
Madde 10- Bu Tebliğ 1/8/2000 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 11- Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakan yürütür.
PRESELENMİŞ PAMUK BALYALARINDA KULLANILACAK ETİKET VE İŞARETLEMEYE İLİŞKİN TEBLİĞ
Dış Ticarette Standardizasyon: (99/19)
28.9.1999 tarih ve 23830 sayılı Resmi Gazete
Madde 1 - Preselenmiş pamuk balyalarının işaretlenmesi 5/8/1953 tarihli ve 4/1283 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 19 uncu maddesi gereğince etiket kullanılarak da yapılabilir.
Madde 2 - Etiket; bir örneği Tebliğ ekinde yer alan şekilde, 11,5x16,5 cm boyutunda, kendinden yapışkanlı kağıda, sol sütunda yer alan bilgilere ilişkin harfler 12 punto, sağ sütunda yer alan bilgilere ilişkin harfler ise 22 punto olmak üzere, siyah renkte ve matbaada bastırılmış olmalıdır.
Madde 3 - Etiket iki bölümden oluşup; üst bölümde resmi işaretler, alt bölümde ise istenilmesi halinde özel marka ve işaretler yer alır.
Madde 4 - Etiketlerin;
1 inci satırına:
a. Kısa elyaflı (yerli) grubu pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu sawginle çırçırlanmış pamuklarda, uzun elyaflı grubu pamuklarda, linter pamuklarda, lif döküntüsü pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu rollergin Türkiye renkli sınıfı pamuklarda (TÜRKİYE) ,
b. Orta elyaflı (upland) grubu rollerginle çırçırlanmış Ege tipi pamuklarda;
Ege üretim bölgesinde (İzmir, Menemen, Bergama, Manisa, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Balıkesir, Tire, Torbalı, Söke, Aydın, Nazilli, Denizli, Milas, Köyceğiz, Ödemiş ve Bursa kontrol merkezlerinde) (TÜRKİYE- EGE), Diğer üretim bölgelerinde (Antalya, İskenderun, Antakya, Iğdır, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adana, Tarsus, Ceyhan, Osmaniye, Reyhanlı, Nusaybin, Diyarbakır, Şanlıurfa kontrol merkezlerinde ) (TÜRKİYE-EGE TİPİ)
c. Orta elyaflı (upland) grubu rollergin ile çırçırlanmış Çukurova tipi pamuklarda (TÜRKİYE-ÇUKUROVA),
2 nci satırına: Kısa elyaflı pamukların grup ve tipi, orta elyaflı (upland) grubu pamukların derecelerine ait sınıf ve tipi, uzun elyaflı pamukların çeşidi ve tipi, linter pamukların sınıf ve tipi, lif döküntüsü pamukların tipi,
3 üncü satırına: Balya seri numarası,
4 üncü satırına: Kontrol yeri,
5 inci satırına: Çırçır ve prese, linter veya prese fabrikasının kodu ve parti numarası,
6 ncı satırına: Çırçırlama şekli,
7 nci satırına: Üretim yılı, yazılır.
Madde 5 - Etiket, balyanın bombeli yüzünün 3 üncü ve 4 üncü çemberleri arasına ve balyanın ortasına gelecek şekilde yapıştırılır.
Madde 6 - Kontrolden sonra tesbit edilen tip, harfler 22 punto boyutunda olmak üzere hazırlanan lastik damga ile siyah matbaa mürekkebi kullanılarak 2 nci satırda yer alan “sınıfı” karşısına belirtilir.3 üncü satırda yer alan balya seri numarası ve 5 inci satırda yer alan parti numarası, siyah matbaa mürekkebi kullanılarak numaratör ile basılabilir.
Madde 7 - Kontrolu yapılan pamuk balyaları resmi “pamuk kontrol” mühürü ile ve kırmızı (bayrak rengi) matbaa mürekkebi kullanılarak, yarısı etiket üzerine diğer yarısı ambalaj üzerine gelecek şekilde işaretlenir.
Madde 8 - Pamuk balyalarının bombeli yüzlerinin ambalajının altına naylon konulur.
Madde 9 - Çırçır ve prese fabrikalarının hazırladıkları linter ve iplik imalatı sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntüleri balyaları için bu Tebliğ hükümlerinden yararlanmaları isteklerine bağlıdır.
Madde 10 - Çırçır ve prese fabrikası sahipleri 1/8/2000 tarihine kadar, 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk balyalarının resmi markaları hakkındaki Bildiri ve 29/6/1984 tarihli ve 18446 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dış Ticarette standardizasyon: 84/5 sayılı Sirkülere veya bu Tebliğ hükümlerine göre etiket veya işaretleme yapabilirler.
Madde 11 - 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk balyalarının resmi markaları hakkındaki Bildiri ile 29/6/1984 tarihli ve 18446 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Dış Ticarette Standardizasyon: 84/5 sayılı Sirküler 1/8/2000 tarihinden itibaren yürürlükten kalkar.
Madde 12 - Bu Tebliğ 1/8/2000 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 13 – Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
ÖRNEK:
TİPİ : TÜRKİYE – EGE
SINIFI : ST.HAFİFBENEKLİ(3)
BALYA SERİ NO : 9425
KONTROL YERİ : Ş.URFA
KOD VE PARTİ NO : 401-063
ÇIRÇIRLAMA ŞEKLİ : ROLLERGİN
ÜRETİM YILI : 2008
Dış Ticaret Müsteşarlığından
PRESELENMİŞ PAMUK BALYALARININ AMBALAJLARININ NİTELİKLERİNE İLİŞKİN TEBLİĞ
Dış Ticarette Standardizasyon: (99/20)
28.9.1999 tarih ve 23830 sayılı Resmi Gazete
Madde 1- 5/8/1953 tarihli ve 4/1283 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 17 nci maddesi gereğince preselenmiş pamuk balyalarında kullanılması uygun görülen pamuklu bezin özellikleri aşağıda belirtilmiştir:
Açıklama Özellikler
Çözgü no 12/2
Atkı no 6
Çözgü sıklığı 12
Atkı sıklığı 10
Eni 90 veya 100 cm
1 metrekare ağırlığı 217 gr.(± 5 gr.)
Rengi Beyaz
Madde 2- Pamuk balyalarının ambalajlarında bu Tebliğ hükümlerine uymayan pamuklu bez kullanıldığı kontrollerde tespit edilmesi halinde, pamuklar denetlenmez ve parti red edilir.
Madde 3- Kullanılan pamuklu bezin özellikleri konusunda çıkan anlaşmazlık, Dış Ticarette Standardizasyon Denetmeninin alacağı numunenin Bölge Müdürlüğünce belirlenecek üniversite veya yeterli laboratuavarlara sahip kamu veya özel kuruluşlarda yaptırılacak analiz sonuçlarına göre çözümlenir.
Madde 4- Preselenmiş pamuk balyalarında 1 inci maddede belirlenen özelliklere uymayan pamuklu bezlerin kullanılabilmesi; ilgili Bölge Müdürlüğünün uygun göreceği bir laboratuvarda ambalaj malzemesinin özelliklerinin belirlenmesi ve Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığının, ambalaj malzemesinin pamuk balyalarını koruduğuna ilişkin rapor vermesi halinde Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın izniyle mümkündür.
Madde 5- Çemberler, yeni ve sağlam, balyanın ağırlığına ve basıncına dayanacak nitelikte, en fazla 20x1 mm boyutunda olacaktır. Denetim amacıyla açılan balyaların kesilen çemberleri punto kaynağı ile eklenerek kullanılabilir, balyada en fazla bir punto kaynaklı bir çember bulunur.
Madde 6- Preselenmiş pamuk balyalarında demir çember yerine, balyanın ağırlık ve basıncına dayanabilecek başka malzemelerden yapılmış çember kullanılmasına Dış TicaretMüsteşarlığı’nca belirlenecek yetkili bir laboratuarın vereceği uygunluk raporu çerçevesinde izin verilebilir.
Madde 7- Çırçır ve prese fabrikalarının hazırladıkları linter ve iplik imalatı sırasında meydana gelen lif döküntüleri balyaları için bu Tebliğ hükümlerinden yararlanmaları isteklerine bağlıdır.
Linter pamuk balyalarının ambalajında fazla ambalaj maddesi kullanılmasını önlemek için;
Normal basınçlı prese makinelerinde hazırlanan linter pamuk balyalarının iki yan yüzünün orta kısmının her birinde azami 30 cm. açıklık bırakılabilir.
Yüksek basınçlı prese makinelerinde hazırlanan linter pamuk balyalarının bombeli bir yüzünün iki yan yüzle birleştiği iki kenarının her birinde azami 20 cm. açıklık bırakılabilir. Ayrıca balyaların alt ve üst kapakları da açık bırakılabilir.
Madde 8- Çırçır ve prese fabrikası sahipleri 1/8/2000 tarihine kadar, 14/8/1981 tarihli ve 17428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Standardizasyon: 81/6 sayılı Sirkülere veya bu Tebliğ hükümlerine göre ambalajlama yapabilirler.
Madde 9- 14/8/1981 tarihli ve 17428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Standardizasyon 81/6 sayılı Sirküler 1/8/2000 tarihinden itibaren yürürlükten kalkar.
Madde 10- Bu Tebliğ 1/8/2000 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 11- Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakan yürütür.
PRESELİ PAMUKTA STANDARDİZASYON
Preselenmiş Pamukların Standardizasyonuna İlişkin Tebliğ:
(Dış Ticarette Standardizasyon 2001/20)
27.7.2001 tarih ve 24475 sayıl Resmi Gazete
Madde 1- 5/8/1953 tarihli ve 4/1283 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün 7 nci maddesinde yazılı kısa elyaflı (yerli), orta elyaflı (upland) ve uzun elyaflı pamuk gruplarının sınıf ve tipleri aşağıdaki gibi tespit edilmiş ve adlandırılmıştır:
Kısa Elyaflı (Yerli) Pamuklar:Gossypium herbaceum L., Gossypium arboreum L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 19.05 mm.’den kısadır. Kısa elyaflı (yerli) grubuna dahil pamukların tipleri ve tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Yerli 1:Kendi grubunun en yüksek beyaz renk ve parlaklığını gösterir, yabancı madde yok denecek kadar az ve çırçırlama hatası bulunmayandır.
Yerli 2:Yerli 1’e nazaran biraz daha matlaşmış renkte, yabancı maddesi biraz daha fazla, çepel rengi kahverengiye dönüşmüş ve çırçırlama hatası az olandır.
Yerli 3:Yerli 2’ye nazaran biraz daha matlaşmış ve grileşmiş renkte, yabancı maddesi siyahlaşmış ve çırçırlama hatası olandır.
Orta Elyaflı (Upland) Pamuklar:Gossypium hirsutum L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 19.05 mm. - 34.54 mm. arasındadır. Orta elyaflı (upland) grubuna dahil pamukların sınıfları ile bu sınıflara ait tiplerin adları ve tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Beyaz Sınıfı:Tipin doğal rengini ihtiva eden parlaklık ve canlılıkta lekesizdir (beneksiz)
Tipler:
1.1) Standart Ekstra: En yüksek derecede beyaz renk ve parlaklık gösterir ve yabancı maddesi yok denecek kadar az, çırçırlama hatası bulunmayan kusursuz pamuklardır.
1.2) Standart 1: Ekstra sınıfına girmeyen parlak beyaz renkte, yabancı maddesi ekstradan biraz fazla, haşere tahribatı ve çırçırlama hatası bulunmayan pamuklardır.
1.3) Standart 2: Standart 1’e nazaran biraz matlaşmış renkte, yabancı maddesi biraz fazla, rengi kahverengiye dönüşmüş, haşere tahribatı bulunmayan ve çırçırlama hatası en az olan pamuklardır.
1.4) Standart 3: Standart 2’ye nazaran biraz daha matlaşmış, açık gri renkte, yabancı maddesi standart 2’den fazla ve siyahlaşmış, çırçırlama hatası ve haşere tahribatı az olan pamuklardır.
1.5) Standart 4: Standart 3’e nazaran daha fazla matlaşmış, biraz daha grileşmiş, yabancı maddesi standart 3’den fazla ve siyahlaşmış, çırçırlama hatası ve haşere tahribatı olan, yeteri kadar olgunlaşmamış pamukları da ihtiva eden ve benekli kabul edilmeyecek kadar lekeleri bulunandır.
1.6) Standart 5: Standart 4’e nazaran rengi daha da matlaşmış ve grileşmiş, yabancı maddesi standart 4’e göre biraz daha fazla, hafif benekli sınıfına girmeyecek derecede lekeleri bulunan pamuklardır.
Hafif Benekli Sınıfı: Beyaz sınıftaki her tipteki pamukların, yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı beneklenmiş olanıdır
Tipler:
2.1) Standart 1: Beyaz standart 1 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı hafif beneklenmiş olanıdır.
2.2) Standart 2: Beyaz standart 2 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 1’den biraz fazla olanıdır.
2.3) Standart 3: Beyaz standart 3 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 2’den biraz fazla olanıdır.
2.4) Standart 4: Beyaz standart 4 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 3’den biraz fazla olanıdır.
2.5) Standart 5: Beyaz standart 5 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 4’den biraz fazla olanıdır.
Renkli Sınıfı:
Yağmur ve kırağı yemiş veya aşırı rutubetli olarak toplanmış, depolarda uzun süre ve kötü şartlarda muhafaza edilmesi sonucunda fermantasyona uğramış kütlü pamukların çırçırlanması neticesinde çok hafif kahverengi, hafif kahverengi, kahverengi ve koyu kahverengiye dönüşmüş pamuklardır
Tipler:
3.1) Renkli 1: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi çok hafif kahverengiye dönüşen pamuklardır.
3.2) Renkli 2: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi hafif kahverengiye dönüşendir.
3.3) Renkli 3: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi kahverengiye dönüşen pamuklardır.
3.4) Renkli 4: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi koyu kahverengiye dönüşen pamuklardır.
Tip Dışı Sınıfı:
Beyaz, hafif benekli ve renkli sınıfına girmeyen yabancı maddesi (toprak dahil) fazla, yağ bulaşmış, preseli pamuk balyalarının yangın ve su baskınına maruz kalmış, çiğitle beraber aşağı düşen pamukların işlenmesinden meydana gelen pamuklardır.
Tipler:
4.1) Tip Dışı (Özürlü): Fazla miktarda yabancı madde ve toprak bulunan kütlü pamukların çırçırlanmalarıyla elde edilenler ile çırçırlama esnasında top başlarında biriken yağlı ve kopuk liflerden oluşanlardır.
4.2) Tip Dışı (Kuşbaşı): Çırçırlama esnasında çiğitle beraber aşağı düşen pamukların işlenmesi neticesinde elde edilendir.
4.3) Tip Dışı (Avaryalı): Preseli pamuk balyalarının yangın ve su baskınına maruz kalması sonucu ortaya çıkan pamuklardır.
Uzun Elyaflı Pamuklar: Gossypium barbadense L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 30.48 mm. ve daha uzundur. Uzun elyaflı pamuk grubundan ülkemizde yetiştirilmekte olan türler (Sea Land, Delcerro. vb.) kendi isimleri ile 4 tipe ayrılarak derecelendirilir.
Madde 2- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 16 ncı maddesinde yer alan linter pamuklar ile iplik imalatı sırasında meydana gelen lif döküntüsü pamukların sınıf ve tipleri aşağıdaki gibi tespit edilmiş ve adlandırılmıştır
a) Linter Pamukları:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinalarında kesilmesiyle elde edilen linter pamukların sınıf ve tiplerinin tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
A Sınıfı:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinaları ile bir defa kesilmesi ile elde edilen pamuklardır
Tipler:
1.1) Linter (A-1): Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinalarında bir defa kesilmiş olması ile elde edilen rengi açık (kirli beyaz), yabancı maddesi az, çok az kısa lif bulunan pamuklardır.
1.2) Linter (A-2): Linter (A-1)’in biraz daha koyu renkli ve daha fazla yabancı madde ve az kısa lif bulunan pamuklardır.
1.3) Linter (A-3): Linter (A-2)’den daha koyu renkli, daha fazla yabancı madde ve kısa lif bulunan pamuklardır
B Sınıfı:Birinci kesimden sonra pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin ikinci defa kesimiyle elde edilen pamuklardır
Tipler:
2.1) Linter (B-1): Birinci kesimden sonra pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin ikinci defa kesimiyle elde edilen açık kahverengi, kısa lif ihtiva etmeyen ve yabancı maddesi olan pamuklardır.
2.2) Linter (B-2): Linter (B-1)'den yabancı maddesi daha fazla ve rengi daha koyu kahverengi olan pamuklardır
Tip Dışı Sınıfı:Linter A ve B sınıflarına girmeyen pamuklar ile yanmış ve hasar görmüş linter pamuklardır.
Lif Döküntüsü Pamuklar:Çırçırlama ve iplik imalatı esnasında elde edilen lif döküntüsü pamukların sınıfları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Çırçırlama lif döküntüleri:Çırçırlama esnasında meydana gelen yağlı, mastar üstü-topbaşı ve siklon tozu gibi lif döküntüsü pamuklar meydana geldikleri (elde edildikleri) yer itibariyle tiplendirilerek, temiz veya kirli olarak nitelendirilebilir.
İplik imalatı lif döküntüleri:İplik imalatı esnasında elde edilen, vatka kenarı, şerit, fitil, halka, bıçkı, şapka, davul, ince tarak, hallaç altı, hallaç tüyü, mahzen tozu, meydan döküntüsü, vigon tarağından çıkan fitil ıskartası, büyük davul döküntüsü ve dokuma tezgahı altı döküntüsü gibi lif döküntüsü pamuklar meydana geliş şekline göre (mekan, makine, ürün) tiplendirilerek, temiz veya kirli olarak nitelendirilebilir
Madde 3- Pamukların Çırçırlanma, Preselenme ve Depolanmasının Denetimine Dair Tüzüğün 8 inci maddesi gereğince her çırçır ve prese fabrikası rutubet ölçme aleti bulundurmak zorundadır.
Rutubet ölçme aletlerinin kalibrasyon sertifikalarının her yıl alınması zorunludur. Rutubet ölçme aleti bulundurmayan çırçır ve prese fabrikaları hakkında kanuni işlem yapılır.Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün 15 inci maddesi gereğince preselenmiş pamukların rutubet oranı % 8,5’i geçemez. Rutubet tayini için “Etüv Metodu” kullanılır
Madde 4- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 9 uncu maddesi gereğince pamuklar çırçırlama şekline göre 3 gruba ayrılır.
Rollergin: Deri, kauçuk ve benzeri maddelerle kaplı silindir şeklinde ve dönen toplar (role) sistemiyle lifleri çiğitlerinden ayıran toplu çırçır makinalarında çırçırlanarak elde edilen pamuklardır.
Sawgin:Daire şeklinde ve dönen testereler sistemiyle lifleri çiğitlerinden ayıran testereli çırçır makinalarında çırçırlanarak elde edilen pamuklardır.
Lintergin:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin testereli linter makinalarıyla ayrıştırılması sonucu elde edilen pamuklardır.
Madde 5- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 8 inci maddesi gereğince pamukların tip numuneleri, çırçırlama şekli ve üretim bölgesi esas alınarak aşağıda gösterildiği şekilde tespit edilmiştir;
a) Kısa Elyaflı (yerli) grubu pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu sawginle çırçırlanmış pamuklarda, uzun elyaflı grubu pamuklarda, linter pamuklarda, lif döküntüsü pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu rollergin renkli sınıfı ve tip dışı sınıfı pamuklarda tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE) olarak adlandırılır.
b) Orta elyaflı (upland) grubu rollerginle çırçırlanmış Ege tipi pamuklarda;
1) Ege üretim bölgesinde (İzmir, Menemen, Bergama, Manisa, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Balıkesir, Tire, Torbalı, Söke, Aydın, Nazilli, Denizli, Milas, Köyceğiz, Ödemiş ve Bursa kontrol merkezlerinde) tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-EGE),
2) Antalya, İskenderun, Antakya, Iğdır, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adana, Mersin, Ceyhan, Osmaniye, Reyhanlı, Nusaybin, Diyarbakır, Şanlıurfa üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-EGE TİPİ),
3) Diğer üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde bu tip numunelere uygun pamuklar da (TÜRKİYE-EGE TİPİ), olarak adlandırılır.
c) Orta elyaflı (upland) grubu rollergin ile çırçırlanmış Çukurova tipi pamuklarda;
1) Adana, Mersin, Ceyhan ve Osmaniye üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-ÇUKUROVA),
2) Diğer üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde bu tip numunelere uygun pamuklar da (TÜRKİYE- ÇUKUROVA), olarak adlandırılır.
Bu Tebliğ’de belirtilen esaslara göre hazırlanan tip numune kutuları talep olması halinde ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilir
Madde 6- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün Değişik 11 inci maddesi gereğince Ege üretim bölgesi için İzmir’de, Çukurova üretim bölgesi için Adana’da ve Güneydoğu üretim bölgesi için de Şanlıurfa’da standart pamuk tip numune istişare kurulları kurulur.
Dış Ticaret Müsteşarlığı bu Tebliğ’in 5 inci maddesinde belirtilen standart pamuk tip numunelerinin aynen devamına, bölgesel olarak değiştirilmesine veya bütün ülkeyi kapsayacak şekilde tespitine yukarıda belirtilen istişare kurullarının görüşlerini almak suretiyle karar verir
Madde 7- Orta elyaflı (upland) grubu pamukların sınıf ve tipleri itibariyle içerdiği yabancı madde oranı ile HVI (High Volume Instruments)’daki renk dereceleri aşağıda gösterildiği gibi tespit edilmiştir
Orta Elyaflı Pamukların Renk Dereceleri ve Yabancı Madde Oranları (*)
Sınıf Tip Renk Derecesi YabancıMadde Oranı (%)
Rollergin Sawgin
Beyaz
Standart Ekstra 11-1, 11-2, 11-3, 11-4 0 0,1
Standart 1 21-1, 21-2, 21-3, 21-4 4-5,2 0,1-1,8
Standart 2 31-1, 31-2, 31-3, 31-4 4,6-6,6 1,2-2,4
Standart 3 41-1, 41-2, 41-3, 41-4 5,5-7,7 1,8-3,2
Standart 4 51-1, 51-2, 51-3, 51-4 6,6-9,0 2,4-4,0
Standart 5 61-1, 61-2, 61-3, 61-4 7,5-10,5 2,9-5,3
Hafif Benekli
Standart 1 31-1, 31-2, 31-3, 31-4 4-5,6 1,2-2,4
Standart 2 41-1, 41-2, 41-3, 41-4 5,5-7,7 1,8-3,2
Standart 3 51-1, 51-2, 51-3, 51-4 6,6-9,0 2,4-4,0
Standart 4 61-1, 61-2, 61-3, 61-4 7,5-10,5 2,9-5,3
Standart 5 71-1, 71-2, 71-3, 71-4 8,8-12,8 4,3-6,9
Renkli
Renkli 1 24-25 3,6-5,6 1,2-2,4
Renkli 2 34-35 4,5-6,7 1,8-3,2
Renkli 3 44-45 5,4-7,8 2,4-4,0
Renkli 4 54-55 6,3-9,3 2,9-5,3
(*) İhtiyari olarak uygulanır
Yabancı madde, yalnız pamuk bitkisine ait yaprak, kabuk parçaları, çiçek veya sap kırıntıları ile tozlardır. Bunların dışındaki diğer maddeler yabancı madde sayılmaz, mevcut olması halinde parti red edilir
Madde 8- Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın tespit edeceği şartlara uygun firmalar tek balya kontrol sistemine uygun mal hazırlayarak kontrol talebinde bulunabilir. Tek balya kontrol sistemine göre hazırlanan balyaların grup, sınıf ve tipleri dışındaki diğer kalite kriterlerine ilişkin uygulama usul ve esasları Dış Ticaret Müsteşarlığınca belirlenir
Madde 9- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün Değişik 28 inci maddesi gereğince preseli pamukların alım ve satımının bir örneği ekte yer alan kontrol belgesi ile yapılması zorunludur
Madde 10- Bu Tebliğ’de yer alan hususlarla ilgili olarak uygulamaya yönelik önlemleri almaya ve gerekli düzenlemeleri yapmaya Dış Ticaret Müsteşarlığı (Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü) yetkilidir
Madde 11- 13/3/1953 tarihli ve 8358 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk rutubetinin tespitine ait metod hakkındaki bildiri, 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan standart pamuk tip numunelerine ilişkin bildiri, 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamukların grup, sınıf ve tiplerine ait bildiri ile bu bildiriye ilave edilen ve değişiklik yapan 24/9/1964 tarihli ve 11815 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk lifi döküntüleri hakkında bildiri, 10/02/1966 tarihli ve 12223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan şampanya sınıfının kaldırıldığı ve renkli sınıf hakkında bildiri, 14/8/1981 tarihli ve 17428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan çırçırlama sırasında elde olunan siklon tozları hakkında 81/4 sayılı sirküler ve 9/9/1995 tarihli ve 22399 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan çırçır ve prese fabrikalarında rutubet ölçme aleti bulundurulmasına dair 95/1 sayılı sirküler yürürlükten kaldırılmıştır
Madde 12- Bu Tebliğ yayımı tarihinden 15 gün sonra yürürlüğe girer
Madde 13- Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakan yürütür
(Dış Ticarette Standardizasyon 2001/20)
27.7.2001 tarih ve 24475 sayıl Resmi Gazete
Madde 1- 5/8/1953 tarihli ve 4/1283 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün 7 nci maddesinde yazılı kısa elyaflı (yerli), orta elyaflı (upland) ve uzun elyaflı pamuk gruplarının sınıf ve tipleri aşağıdaki gibi tespit edilmiş ve adlandırılmıştır:
Kısa Elyaflı (Yerli) Pamuklar:Gossypium herbaceum L., Gossypium arboreum L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 19.05 mm.’den kısadır. Kısa elyaflı (yerli) grubuna dahil pamukların tipleri ve tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Yerli 1:Kendi grubunun en yüksek beyaz renk ve parlaklığını gösterir, yabancı madde yok denecek kadar az ve çırçırlama hatası bulunmayandır.
Yerli 2:Yerli 1’e nazaran biraz daha matlaşmış renkte, yabancı maddesi biraz daha fazla, çepel rengi kahverengiye dönüşmüş ve çırçırlama hatası az olandır.
Yerli 3:Yerli 2’ye nazaran biraz daha matlaşmış ve grileşmiş renkte, yabancı maddesi siyahlaşmış ve çırçırlama hatası olandır.
Orta Elyaflı (Upland) Pamuklar:Gossypium hirsutum L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 19.05 mm. - 34.54 mm. arasındadır. Orta elyaflı (upland) grubuna dahil pamukların sınıfları ile bu sınıflara ait tiplerin adları ve tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Beyaz Sınıfı:Tipin doğal rengini ihtiva eden parlaklık ve canlılıkta lekesizdir (beneksiz)
Tipler:
1.1) Standart Ekstra: En yüksek derecede beyaz renk ve parlaklık gösterir ve yabancı maddesi yok denecek kadar az, çırçırlama hatası bulunmayan kusursuz pamuklardır.
1.2) Standart 1: Ekstra sınıfına girmeyen parlak beyaz renkte, yabancı maddesi ekstradan biraz fazla, haşere tahribatı ve çırçırlama hatası bulunmayan pamuklardır.
1.3) Standart 2: Standart 1’e nazaran biraz matlaşmış renkte, yabancı maddesi biraz fazla, rengi kahverengiye dönüşmüş, haşere tahribatı bulunmayan ve çırçırlama hatası en az olan pamuklardır.
1.4) Standart 3: Standart 2’ye nazaran biraz daha matlaşmış, açık gri renkte, yabancı maddesi standart 2’den fazla ve siyahlaşmış, çırçırlama hatası ve haşere tahribatı az olan pamuklardır.
1.5) Standart 4: Standart 3’e nazaran daha fazla matlaşmış, biraz daha grileşmiş, yabancı maddesi standart 3’den fazla ve siyahlaşmış, çırçırlama hatası ve haşere tahribatı olan, yeteri kadar olgunlaşmamış pamukları da ihtiva eden ve benekli kabul edilmeyecek kadar lekeleri bulunandır.
1.6) Standart 5: Standart 4’e nazaran rengi daha da matlaşmış ve grileşmiş, yabancı maddesi standart 4’e göre biraz daha fazla, hafif benekli sınıfına girmeyecek derecede lekeleri bulunan pamuklardır.
Hafif Benekli Sınıfı: Beyaz sınıftaki her tipteki pamukların, yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı beneklenmiş olanıdır
Tipler:
2.1) Standart 1: Beyaz standart 1 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı hafif beneklenmiş olanıdır.
2.2) Standart 2: Beyaz standart 2 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 1’den biraz fazla olanıdır.
2.3) Standart 3: Beyaz standart 3 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 2’den biraz fazla olanıdır.
2.4) Standart 4: Beyaz standart 4 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 3’den biraz fazla olanıdır.
2.5) Standart 5: Beyaz standart 5 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 4’den biraz fazla olanıdır.
Renkli Sınıfı:
Yağmur ve kırağı yemiş veya aşırı rutubetli olarak toplanmış, depolarda uzun süre ve kötü şartlarda muhafaza edilmesi sonucunda fermantasyona uğramış kütlü pamukların çırçırlanması neticesinde çok hafif kahverengi, hafif kahverengi, kahverengi ve koyu kahverengiye dönüşmüş pamuklardır
Tipler:
3.1) Renkli 1: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi çok hafif kahverengiye dönüşen pamuklardır.
3.2) Renkli 2: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi hafif kahverengiye dönüşendir.
3.3) Renkli 3: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi kahverengiye dönüşen pamuklardır.
3.4) Renkli 4: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi koyu kahverengiye dönüşen pamuklardır.
Tip Dışı Sınıfı:
Beyaz, hafif benekli ve renkli sınıfına girmeyen yabancı maddesi (toprak dahil) fazla, yağ bulaşmış, preseli pamuk balyalarının yangın ve su baskınına maruz kalmış, çiğitle beraber aşağı düşen pamukların işlenmesinden meydana gelen pamuklardır.
Tipler:
4.1) Tip Dışı (Özürlü): Fazla miktarda yabancı madde ve toprak bulunan kütlü pamukların çırçırlanmalarıyla elde edilenler ile çırçırlama esnasında top başlarında biriken yağlı ve kopuk liflerden oluşanlardır.
4.2) Tip Dışı (Kuşbaşı): Çırçırlama esnasında çiğitle beraber aşağı düşen pamukların işlenmesi neticesinde elde edilendir.
4.3) Tip Dışı (Avaryalı): Preseli pamuk balyalarının yangın ve su baskınına maruz kalması sonucu ortaya çıkan pamuklardır.
Uzun Elyaflı Pamuklar: Gossypium barbadense L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 30.48 mm. ve daha uzundur. Uzun elyaflı pamuk grubundan ülkemizde yetiştirilmekte olan türler (Sea Land, Delcerro. vb.) kendi isimleri ile 4 tipe ayrılarak derecelendirilir.
Madde 2- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 16 ncı maddesinde yer alan linter pamuklar ile iplik imalatı sırasında meydana gelen lif döküntüsü pamukların sınıf ve tipleri aşağıdaki gibi tespit edilmiş ve adlandırılmıştır
a) Linter Pamukları:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinalarında kesilmesiyle elde edilen linter pamukların sınıf ve tiplerinin tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
A Sınıfı:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinaları ile bir defa kesilmesi ile elde edilen pamuklardır
Tipler:
1.1) Linter (A-1): Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinalarında bir defa kesilmiş olması ile elde edilen rengi açık (kirli beyaz), yabancı maddesi az, çok az kısa lif bulunan pamuklardır.
1.2) Linter (A-2): Linter (A-1)’in biraz daha koyu renkli ve daha fazla yabancı madde ve az kısa lif bulunan pamuklardır.
1.3) Linter (A-3): Linter (A-2)’den daha koyu renkli, daha fazla yabancı madde ve kısa lif bulunan pamuklardır
B Sınıfı:Birinci kesimden sonra pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin ikinci defa kesimiyle elde edilen pamuklardır
Tipler:
2.1) Linter (B-1): Birinci kesimden sonra pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin ikinci defa kesimiyle elde edilen açık kahverengi, kısa lif ihtiva etmeyen ve yabancı maddesi olan pamuklardır.
2.2) Linter (B-2): Linter (B-1)'den yabancı maddesi daha fazla ve rengi daha koyu kahverengi olan pamuklardır
Tip Dışı Sınıfı:Linter A ve B sınıflarına girmeyen pamuklar ile yanmış ve hasar görmüş linter pamuklardır.
Lif Döküntüsü Pamuklar:Çırçırlama ve iplik imalatı esnasında elde edilen lif döküntüsü pamukların sınıfları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Çırçırlama lif döküntüleri:Çırçırlama esnasında meydana gelen yağlı, mastar üstü-topbaşı ve siklon tozu gibi lif döküntüsü pamuklar meydana geldikleri (elde edildikleri) yer itibariyle tiplendirilerek, temiz veya kirli olarak nitelendirilebilir.
İplik imalatı lif döküntüleri:İplik imalatı esnasında elde edilen, vatka kenarı, şerit, fitil, halka, bıçkı, şapka, davul, ince tarak, hallaç altı, hallaç tüyü, mahzen tozu, meydan döküntüsü, vigon tarağından çıkan fitil ıskartası, büyük davul döküntüsü ve dokuma tezgahı altı döküntüsü gibi lif döküntüsü pamuklar meydana geliş şekline göre (mekan, makine, ürün) tiplendirilerek, temiz veya kirli olarak nitelendirilebilir
Madde 3- Pamukların Çırçırlanma, Preselenme ve Depolanmasının Denetimine Dair Tüzüğün 8 inci maddesi gereğince her çırçır ve prese fabrikası rutubet ölçme aleti bulundurmak zorundadır.
Rutubet ölçme aletlerinin kalibrasyon sertifikalarının her yıl alınması zorunludur. Rutubet ölçme aleti bulundurmayan çırçır ve prese fabrikaları hakkında kanuni işlem yapılır.Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün 15 inci maddesi gereğince preselenmiş pamukların rutubet oranı % 8,5’i geçemez. Rutubet tayini için “Etüv Metodu” kullanılır
Madde 4- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 9 uncu maddesi gereğince pamuklar çırçırlama şekline göre 3 gruba ayrılır.
Rollergin: Deri, kauçuk ve benzeri maddelerle kaplı silindir şeklinde ve dönen toplar (role) sistemiyle lifleri çiğitlerinden ayıran toplu çırçır makinalarında çırçırlanarak elde edilen pamuklardır.
Sawgin:Daire şeklinde ve dönen testereler sistemiyle lifleri çiğitlerinden ayıran testereli çırçır makinalarında çırçırlanarak elde edilen pamuklardır.
Lintergin:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin testereli linter makinalarıyla ayrıştırılması sonucu elde edilen pamuklardır.
Madde 5- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 8 inci maddesi gereğince pamukların tip numuneleri, çırçırlama şekli ve üretim bölgesi esas alınarak aşağıda gösterildiği şekilde tespit edilmiştir;
a) Kısa Elyaflı (yerli) grubu pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu sawginle çırçırlanmış pamuklarda, uzun elyaflı grubu pamuklarda, linter pamuklarda, lif döküntüsü pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu rollergin renkli sınıfı ve tip dışı sınıfı pamuklarda tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE) olarak adlandırılır.
b) Orta elyaflı (upland) grubu rollerginle çırçırlanmış Ege tipi pamuklarda;
1) Ege üretim bölgesinde (İzmir, Menemen, Bergama, Manisa, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Balıkesir, Tire, Torbalı, Söke, Aydın, Nazilli, Denizli, Milas, Köyceğiz, Ödemiş ve Bursa kontrol merkezlerinde) tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-EGE),
2) Antalya, İskenderun, Antakya, Iğdır, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adana, Mersin, Ceyhan, Osmaniye, Reyhanlı, Nusaybin, Diyarbakır, Şanlıurfa üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-EGE TİPİ),
3) Diğer üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde bu tip numunelere uygun pamuklar da (TÜRKİYE-EGE TİPİ), olarak adlandırılır.
c) Orta elyaflı (upland) grubu rollergin ile çırçırlanmış Çukurova tipi pamuklarda;
1) Adana, Mersin, Ceyhan ve Osmaniye üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-ÇUKUROVA),
2) Diğer üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde bu tip numunelere uygun pamuklar da (TÜRKİYE- ÇUKUROVA), olarak adlandırılır.
Bu Tebliğ’de belirtilen esaslara göre hazırlanan tip numune kutuları talep olması halinde ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilir
Madde 6- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün Değişik 11 inci maddesi gereğince Ege üretim bölgesi için İzmir’de, Çukurova üretim bölgesi için Adana’da ve Güneydoğu üretim bölgesi için de Şanlıurfa’da standart pamuk tip numune istişare kurulları kurulur.
Dış Ticaret Müsteşarlığı bu Tebliğ’in 5 inci maddesinde belirtilen standart pamuk tip numunelerinin aynen devamına, bölgesel olarak değiştirilmesine veya bütün ülkeyi kapsayacak şekilde tespitine yukarıda belirtilen istişare kurullarının görüşlerini almak suretiyle karar verir
Madde 7- Orta elyaflı (upland) grubu pamukların sınıf ve tipleri itibariyle içerdiği yabancı madde oranı ile HVI (High Volume Instruments)’daki renk dereceleri aşağıda gösterildiği gibi tespit edilmiştir
Orta Elyaflı Pamukların Renk Dereceleri ve Yabancı Madde Oranları (*)
Sınıf Tip Renk Derecesi YabancıMadde Oranı (%)
Rollergin Sawgin
Beyaz
Standart Ekstra 11-1, 11-2, 11-3, 11-4 0 0,1
Standart 1 21-1, 21-2, 21-3, 21-4 4-5,2 0,1-1,8
Standart 2 31-1, 31-2, 31-3, 31-4 4,6-6,6 1,2-2,4
Standart 3 41-1, 41-2, 41-3, 41-4 5,5-7,7 1,8-3,2
Standart 4 51-1, 51-2, 51-3, 51-4 6,6-9,0 2,4-4,0
Standart 5 61-1, 61-2, 61-3, 61-4 7,5-10,5 2,9-5,3
Hafif Benekli
Standart 1 31-1, 31-2, 31-3, 31-4 4-5,6 1,2-2,4
Standart 2 41-1, 41-2, 41-3, 41-4 5,5-7,7 1,8-3,2
Standart 3 51-1, 51-2, 51-3, 51-4 6,6-9,0 2,4-4,0
Standart 4 61-1, 61-2, 61-3, 61-4 7,5-10,5 2,9-5,3
Standart 5 71-1, 71-2, 71-3, 71-4 8,8-12,8 4,3-6,9
Renkli
Renkli 1 24-25 3,6-5,6 1,2-2,4
Renkli 2 34-35 4,5-6,7 1,8-3,2
Renkli 3 44-45 5,4-7,8 2,4-4,0
Renkli 4 54-55 6,3-9,3 2,9-5,3
(*) İhtiyari olarak uygulanır
Yabancı madde, yalnız pamuk bitkisine ait yaprak, kabuk parçaları, çiçek veya sap kırıntıları ile tozlardır. Bunların dışındaki diğer maddeler yabancı madde sayılmaz, mevcut olması halinde parti red edilir
Madde 8- Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın tespit edeceği şartlara uygun firmalar tek balya kontrol sistemine uygun mal hazırlayarak kontrol talebinde bulunabilir. Tek balya kontrol sistemine göre hazırlanan balyaların grup, sınıf ve tipleri dışındaki diğer kalite kriterlerine ilişkin uygulama usul ve esasları Dış Ticaret Müsteşarlığınca belirlenir
Madde 9- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün Değişik 28 inci maddesi gereğince preseli pamukların alım ve satımının bir örneği ekte yer alan kontrol belgesi ile yapılması zorunludur
Madde 10- Bu Tebliğ’de yer alan hususlarla ilgili olarak uygulamaya yönelik önlemleri almaya ve gerekli düzenlemeleri yapmaya Dış Ticaret Müsteşarlığı (Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü) yetkilidir
Madde 11- 13/3/1953 tarihli ve 8358 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk rutubetinin tespitine ait metod hakkındaki bildiri, 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan standart pamuk tip numunelerine ilişkin bildiri, 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamukların grup, sınıf ve tiplerine ait bildiri ile bu bildiriye ilave edilen ve değişiklik yapan 24/9/1964 tarihli ve 11815 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk lifi döküntüleri hakkında bildiri, 10/02/1966 tarihli ve 12223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan şampanya sınıfının kaldırıldığı ve renkli sınıf hakkında bildiri, 14/8/1981 tarihli ve 17428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan çırçırlama sırasında elde olunan siklon tozları hakkında 81/4 sayılı sirküler ve 9/9/1995 tarihli ve 22399 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan çırçır ve prese fabrikalarında rutubet ölçme aleti bulundurulmasına dair 95/1 sayılı sirküler yürürlükten kaldırılmıştır
Madde 12- Bu Tebliğ yayımı tarihinden 15 gün sonra yürürlüğe girer
Madde 13- Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakan yürütür
28 Eylül 2009
PAMUKLARIN KONTROLÜNE DAİR TÜZÜK
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 5.8.1953, No: 4/1283
Dayandığı Kanunun Tarihi : 10.6.1930, No: 1705
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 11.9.1953, No: 8505
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 3, Cildi: 34, S. 1937
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel hükümler
Madde 1 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri preselenmek üzere çırçırlanacak Çiğitli (Kütlü) pamuklarla, preselenmiş veya preselenecek Mahlıç pamuklara,çırçırlama ile iplik imalatı esnasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerine ve linter pamuklarına şamildir. Bu pamuklar, Ticarette Tağşişin men'i ve ihracatın murakabesi ve Korunması hakkındaki 1705 sayılı kanun ile bu Kanuna ek 3018 sayılı kanun gereğince bu Tüzük hükümleri dairesinde tasnif ve kontrola tabidir.
Madde 2 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri dairesinde yapılacak tasnif ve kontrol işleri, Ticaret Bakanlığı tarafından görülür.
Madde 3 - Pamuk kontrol merkezleri ile bunların kontrol sahaları, Ekonomi ve Ticaret Vekaleti tarafından tesbit ve ilan olunur.Pamuk kontrol merkezleri ile bunların kontrol sahaları dışında kalan yerlerden yapılacak talep üzerine ve Ekonomi ve Ticaret Vekaletince lüzum görüldüğü takdirde pamuk kontrolu için kontrolör gönderilir.
Madde 4 - Pamukların bulundurulacağı depolarla işleneceği çırçır ve prese yerlerinin haiz olması lazımgelen sıhhi ve teknik şartlar, işçilerin sağlığını koruma ve iş emniyeti ve parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışılan iş yerlerinde alınacak tedbirler hakkındaki nizamnameler hükümleriyle diğer mevzuat hükümleri de nazara alınarak Sağlık ve Sosyal Yardım, Tarım ve Çalışma Vekaletlerinin mütalaaları alındıktan sonra Ekonomi ve Ticaret Vekaletince ihzar ve İcra Vekilleri Heyetince tasvip olunacak bir talimatname ile tesbit olunur.
--------------------------
(1) 12.8.1961 tarih ve 5/1535 sayılı Kararnamenin 2 nci maddesiyle bu Tüzükte geçen "Ekonomi ve Ticaret Vekaleti", "Kontrolör", "Nizamname" "Heyet" ve "İcra Vekilleri Heyeti" ibareleri, sırasıyla "Ticaret Bakanlığı", "Pamuk eksperi", "Tüzük", "Kurul" ve "Bakanlar Kurulu" şeklinde değiştirilmiştir.
Madde 5 - Kontrolörler, pamukların bulundukları depoları ve işlendikleri çırçır ve prese yerlerini, çırçır ve prese makinelerini, iş saatlerinde her zaman kontrol edebilir ve lüzumu halinde iade edilmek şartiyle numuneler alabilirler.Bu kontrol sırasında, pamuklar üzerinde hile ve tağşiş fiillerine teşebbüs edildiği veya hile ve tağşiş fiillerinin işlendiği veyahut pamuk kalitesini bozan, çekirdek veren, çekirdek kıran çırçır makinelerinin işletildiği görüldüğü takdirde failleri hakkında takibat yapılmak üzere bu Nizamnamenin 5 inci bölümündeki hükümler dahilinde muamele yapılır.
Madde 6 - Pamukların çırçır ve prese fabrikaları sahipleri tarafından:
a) Açıkta bırakılması;
b) Kapalı yerlerde rutubetli veya vasıflarını bozacak şartlar altında muhafazası;
c) Gruplara ve tiplere ayrılmadan depolara konulması;
yasaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
Pamukların vasıfları ve tasnifi
Madde 7 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Türkiye'de istihsal olunan pamuklarla, çırçırlama ve iplik imalatı esnasında meyadana gelen pamuk lifi döküntülerinin ve linter pamuklarının derece (Grade) bakımından tasnifi ve kontrolu mecburidir. Bu pamuklardan lüzum gördüklerini elyaf uzunluğuna (Stapel) göre ayrıca tasnif ve kontrola tabi tutmağa ve tesbit edeceği kontrol merkezlerinde tatbıka Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
Türkiye'de istihsal olunan pamuklar:
1 - Kısa elyaflı (Yerli),
2 - Orta elyaflı (Upland),
3 - Uzun elyaflı,
olarak üç grupa ayrılır. Bu gruplara ait pamukların hangi varyetelerinin yetiştirileceği 2903 sayılı kanuna göre tesbit olunur.Bu Tüzük şümulüne giren pamukların hangi esaslara göre derece (Grade) bakımından sınıf ve tiplere ayrılarak tasnif edileceğini, adlandırılacağını ve bunların ayrıca hangi esaslara göre elyaf uzunluğu (Stapel) bakımından tasnif edileceğini, tasnifte hangi uzunluk biriminin esas alınacağını ve bunların ne şekilde adlandırılacağını tesbite Ticaret Bakanlığı yetkili olup bu hususları, en geç tatbik edileceği senenin Temmuz ayına kadar ilan eder. Madde 8 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzüğün şümulüne giren pamukların:
a) Standart pamuk tip nümunelerinin Ege ve Çukurova istihsal bölgeleri için ayrı ayrı veya bütün memlekete şamil olmak üzere tesbite,
b) Standart pamuk tip nümunelerinden hangilerinin hangi kontrol merkezlerinde kontrol ve tasnife esas tutulacağını tayine,
c) Standart pamuk tip nümunelerini iki seneden evvel olmamak üzere lüzum gördükçe değiştirmeğe, Ticaret Bakanlığı yetkilidir Ticaret Bakanlığı standart pamuk tip nümunelerinin tesbitinde veya değiştirilmesinde 11 inci maddede yazılı istişare kurullarının ayrı ayrı veya toplu olarak mütalaasını alır. İstişare kurulları, ayrı ayrı veya toplu olarak 2/3 üyesi tarafından standart pamuk tip nümunelerinin iki seneden evvel olmamak üzere değiştirilme sini Ticaret Bakanlığından istiyebilir. Bu takdirde Ticaret Bakanlığı İstişare Kurullarını bir ay içinde toplantıya davet eder.
Ticaret Bakanlığınca tesbit olunan standart pamuk tip nümunelerinden lüzumu kadarı (Esas Standart Pamuk Tip Nümunesi) namiyle hususi mahallerde muhafaza edilir.
Madde 9 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Pamuklar çıçırlama şekillerine göre:
1 - Merdaneli (Toplu) çırçır makinası Rollergin,
2 - Testereli çırçır makinası Sawgin,
3 - Linter makinası Lintergin,
ile işlenmiş olarak üçe ayrılır. Bunların birbirine karıştırılması yasaktır.
Madde 10 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535)
Standart pamuk tip nümuneleri,zamanla veya kullanılma neticesinde vasıflarını kaybettikçe, aynı evsafa uygun yenileri ile değiştirilir. Bu değiştirme (Esas Standart Pamuk Tip Nümuneleri) gözönünde tutulmak suretiyle Ticaret Bakanlığınca yapılır.
Madde 11 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Standart pamuk tip nümune istişare kurulları Ege istihsal bölgesi için İzmir'de, Çukurova istihsal bölgesi için Adana'da ve Ticaret Bakanlığının lüzum göreceği diğer istihsal merkezlerinde teşkil olunur.Bu kurullar:
1 - Ticaret Borsasını temsilen (1),
2 - Ticaret ve Sanayi Odasını temsilen (3),
3 - Pamuk İhracatçıları Birliğini temsilen (1),
4 - Tarım Birlik veya Odasını temsilen (1),
5 - Tarım Bakanlığını temsilen (2),
6 - Sanayi Bakanlığını temsilen (2),
7 - Ticaret Bakanlığını temsilen (2),
8 - Üniversiteyi temsilen (1),
üyeden teşekkül eder.
Ticaret ve sanayi odaları ayrı ayrı teşekkül etmişlerse Ticaret Odasını temsilen bir, Sanayi Odasını temsilen iki üye seçilir. Sanayi Odası temsilcilerinden birinin çırçır ve prese fabrika törlerinden,diğerinin tekstil fabrikatörlerinden olması, Ticaret ve Sanayi Odası müşterek olduğu ahvalde de üç temsilciden birisinin çırçır ve prese fabrikatörlerinden, diğerinin tekstil fabrikatörlerinden olması mecburidir.Standart pamuk tip nümune istişare kurullarına asil üyelerin bulunmadığı zamanlarda vazife görmek üzere aynı veçhile ve aynı sayıda yedek üye seçilir.Standart pamuk tip nümune istişare kurulları aralarında birini başkan seçerler.
Bu kurullar en az on üyenin iştirakiyle toplanır ve ekseriyetle karar verirler. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu iki oy sayılır.Standart pamuk tip nümune istişare kurulları Ticaret Bakanlığının tensip edeceği zaman ve yerde ayrı ayrı veya müştereken toplanırlar. Müşterek toplantılar, bir kuruldan dokuz üyeden az olmamak şartiyle en az 18 üyenin katılmasiyle yapılır.
Madde 12 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
İstihsal olunan pamukların derece (Grade) bakımından tasnif ve kontrolunda aşağıdaki unsurlar esas olarak alınır:
a) Renk,
b) Yabancı madde (Yalnız pamuk bitkisine ait yaprak, kabuk parçaları, çiçek veya sap kırıntılariyle tozlardır.)
c) Hazırlanma durumu (Pamuğun iyi veya fena çırçırlanmış olup olmadığı.)
Standart pamuk tip nümuneleri, yukarıda bildirilen esaslar dahilinde pamukların çırçırlama şekillerine, gruplarına, sınıflarına ve tiplerine göre bütün hususiyetleri gösterilmek suretiyle ayrı ayrı hazırlanır.
Madde 13 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Çırçırlama ve iplik imalatı esnasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerinin ve linter pamuklarının 7 nci maddede yazılı pamuk gruplarına ve bunların da mütekabilen yukarıda yazılı pamuklara karıştırılması yasaktır.
Madde 14 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük şümulüne giren pamukların grup, sınıf ve tiplerinin birbirine karıştırıl ması ve 12 nci maddede yazılı olanlar dışında kalan yabancı maddelerin pamuklarda bulun ması yasaktır.
Madde 15 - Çiğitli hariç olmak üzere, pamuğun rutubeti % 8,5 dan fazla olamaz. Rutubet derecesinin tayininde kullanılacak metod Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tesbit ve ilan olunur.
Madde 16 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Linter pamuklarına ait standart tip nümunelerin hazırlanmasında çekirdek üzerinden bir veya iki defa kesilmiş olması ile, renk, yabancı madde veçırçırlama durumu; çırçırlama ve iplik imalatı esnasında hasıl olan lif döküntülerine ait standart tip nümunelerin azırlanmasında imalat safhasının arzettiği hususiyetler ile renk ve yabancı madde durumu gözönünde tutulur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ambalaj
Madde 17 - Preselenmiş pamuk balyalarının kanaviçe ile sarılmış ve demir çemberlerle çemberlenmiş olması mecburidir.Preselenmiş balyaların azami ve asgari ebadını, safi ve gayrı safi ağırlığını, preselenme şeklini ve çember adedini tesbite Ekonomi ve Ticaret Vekaleti yetkilidir.(Ek: 25.7.1970 - 7/1045 K.) Preselenmiş pamuk balyalarının ambalajında kanaviçe ve demir çember yerine başka maddelerin de kullanılması hakkında karar almağa ve bunların nitelikleri ile kullanılış usul ve şekillerini tespit etmeğe Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
Madde 18 - Preselenmiş pamuk balyalarında kullanılacak kanaviçelerin temiz, sağlam olması ve bunlarda yırtık bulunmaması şarttır. Memleket içindeki fabrika ve imalathanelerin ihtiyaçları için prese ettirilecek balyalar bu madde hükmüne tabi değildir. Bu gibi preselenmiş pamukların balyalarında kanaviçeden başka diğer ambalaj maddeleri de kullanılabilir.
Madde 19 - Preselenmiş pamuk balyalarının üzerinde, içinde bulunan pamukların asıflarını gösteren resmi marka ve işaretlerin ve kontrol mühürünün bulunması mecburidir.Bu marka ve işaretlerin yeri, şekli, rengi,ebadı, nerede ve ne suretle vurulacağı ve balyaların ne şekilde mühürleneceği Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tayin ve ilan olunur.
Madde 20 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Preselenmiş pamuk balyalarının çenberli yüzlerinden biri resmi marka ve işaretlere, mukabil yüzü özel marka ve işaretlere tahsis olunur.Resmi marka ve işaretlerin konulacağı yüzde, başka hiçbir yazı ve işaret bulunamaz.Özel marka ve işaretlerin, resmi marka ve işaretlerle iltibasa yer vermeyecek şekilde tesbit edilmiş olmaları lazımdır.Resmi marka ve işaretlerle kontrol damgası üzerinde tahrifler, değişiklikler, ilaveler veya çıkartmalar yapılması yasaktır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Preselenmiş pamukların kontrol şekli ve sonuçları
Madde 21 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
23 üncü maddede tesbit edilen kontrol şekillerinden:
A - Sondaj usulüne göre kontrol isteklerinde:
1 - Pamukların prese edilmesini mütaakıp prese fabrikası sahibi ve mal sahibi veya yazı ile bildirecekleri temsilcileri, bağlı bulundukları kontrol mermezine, her mal sahibine ait her parti için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek örneğe uygun bir beyannameyi müştereken vererek prese edilen pamukların kontrolunu istemeğe mecburdurlar.
2 - Preselenmiş pamuklar; çırçırlama şekli, grup, sınıf ve tipi zikrolunarak kontrola arzedilir.
3 - Bir mal sahibine ait olup grup, sınıf, tip ve çırçırlama şekli aynı olan preselenmiş pamuk balyaları bir parti sayılır. Bir parti içine, o partiye giremiyecek vasıftaki preselenmiş pamuk balyalarının karıştırılması yasaktır.
4 - Bir defada kontrola arzedilecek bir veya birden fazla mal sahibine ait preselenmiş pamuklar 500 balyadan fazla olamaz.
5 - Kontrol, beyannamenin alındığı tarihten itibaren yedi günü geçmemek üzere en kısa zamanda yapılır.
B - Tek balya usulüne göre kontrol ve tasnif isteklerinde:
1 - Pamukların prese edilmesini mütaakip, prese fabrikası sahibi ve mal sahibi veya yazı ile bildirecekleri temsilcileri, bağlı bulundukları kontrol merkezine her mal sahibine ait her parti için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek örneğe uygun bir beyannameyi müstereken vererek prese edilen pamukların tasnif ve kontrolunu istemeğe mecburdurlar.
2 - Preselenmiş pamuklar; çırçırlama şekli ve grupu zikrolunarak tasnif ve kontrola arzedilir.
3 - Bir mal sahibine ait olup çırçırlama şekli ve grupu aynı olan ve bir defada tasnif ve kontrolu istenen preselenmiş pamuk balyaları bir parti sayılır,bir parti 100 balyadan fazla olamaz. Bir parti içine, o partiye giremiyecek vasıftaki preselenmiş pamuk balyalarının karıştırılması yasaktır.
4 - Bir defada tasnif ve kontrola arzedilecek bir veya birden fazla mal sahibine ait preselenmiş pamuklar 100 balyadan fazla olamaz.
5 - Tasnif ve kontrol, beyannamenin alındığı tarihten itibaren yedi günü geçmemek üzere en kısa bir zamanda yapılır.
Madde 22 - Kontrola arzedilen preselenmiş pamukların,kontroldan önce balyaları üzerine, tip damgası hariç, resmi marka ve işaretleri vurulmuş ve kontrolu kolaylaştıracak şekilde istif edilmiş olmaları lazımdır.
Madde 23 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri gereğince pamukların tasnif ve kontrolu:
1 - Kontrolu istenen pamuklardan muayyen nispette balyanın kırılıp açılarak içindekilerin muayenesi suretiyle yapılan (Sondaj) kontrolu,
2 - Tasnif ve kontrolu istenen pamukların her balyasından usulüne göre nümune alınarak bunların tasnif ve kontrol edilmesi suretiyle yapılan (Tek balya) kontrolu olmak suretiyle iki şekilde yapılır.Sondaj kontrolu çırçır ve prese fabrikalarında veya bunların depolarında yapılır.
Tek balya usulüne göre tasnif ve kontrol:
a) Çırçır ve prese fabrikası veya deposunda bulunan balyalardan usulüne göre alınan nümunelerin kontrol merkezlerindeki tasnif odalarında,
b) Bu pamukların tasnif dışındaki hükümlere uygunluğu bakımından kontrolu çırçır ve prese fabrikalarında veya bunların depolarında, yapılır.
Çırçır ve prese fabrikası sahibi ile mal sahibi veya bunların temsilcileri yalnız fabrikada veya bunların depolarındaki kontrollar esnasında hazır bulunmaya mecburdurlar. Bunlar tasnif odalarında yapılmakta olan tasnif sırasında hazır bulunamazlar.
Madde 24 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Pamukların sondaj usulüne göre kontrolu, kontrola arzedilen her partiye ait preselenmiş pamuk balyaları içinden en az % 5 ve en çok % 20 nispetinde ayrılacak balyaların açılarak ambalajlarının ve içindekilerinin ayrı ayrı muayenesi suretiyle yapılır. Kontrolda her balya ait olduğu partiyi temsil eder.
Pamukların tek balya usulüne göre tasnif ve kontrolu:
1 - Muayeneye arzedilen her balyadan Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek usule göre alınan nümunelerin kontrol merkezlerindeki tasnif odalarında teker teker tetkik edilerek tasnifi,
2 - Nümune alınma esnasında muayeneye arzedilen balyalardan (50 balyaya kadar) bir adedinin, (50 balyadan fazlası için) iki adedinin açılarak içindekilerinin karışık olup olmadığının ve pamuk balyalarının hepsinin tüzük hükümlerine uygun şekilde hazırlanıp hazırlanmadığının tesbiti, suretiyle yapılır.
Açılacak balya miktarı, pamukların karışık olarak hazırlandığından şüphe edildiği ahvalde % 20 ye kadar çıkartılabilir.
Madde 25 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Preselenmiş pamuk partisinin:
A - Sondaj usulüne göre kontrolu sonucunda:
1 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup, sınıf, tip ve çırçırlama şekillerine ait vasıflara uygun olduğu görüldüğü takdirde,
2 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekillerine uygun olduğu, fakat beyannamesinde yazılı sınıf ve tipe uygun olmayıp diğer bir sınıf ve tipe uygun olduğu görüldüğü takdirde balyaların üzerine kontrolda tesbit edilen sınıf ve tip damgasının vurulması mal sahibi veya temsilcisi tarafından beyannamesinin arkasına yazılarak imza edilmek suretiyle kabul olunursa,Balyalar üzerine pamuk eksperi tarafından sınıf ve tip damgası ve kontrol mühürü vurulup mal sahibine Ticaret Bakanlığınca tesbit olunan örneğe uygun şekilde bir kontrol belgesi verilir.
3 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekillerine uygun olduğu, fakat beyannamesinde yazılı sınıf ve tipe uygun olmayıp diğer bir sınıf ve tipe uygun olduğu görüldüğü takdirde balyalar üzerine kontrolda tesbit edilen sınıf ve tipe ait damganın vurulması mal sahibi veya temsilcisi tarafından kabul edilmezse kontrol belgesi verilmez.
4 - İkinci ve üçüncü fıkralar dışında olmak üzere bu Tüzük hükümlerinden birine uygun olmadığı görüldüğü takdirde kontrol belgesi verilmez ve ayrıca prese fabrikası sahibi hakkında zabıt varakası tanzim olunur.
B - Tek balya usulüne göre tasnif ve kontrolu sonucunda:
1 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekline uygun olup tasnif neticesi mal sahibi tarafından kabul edildiği takdirde her balya için ayrı ayrı veya aynı çırçırlama şeklindeki ve aynı grup, sınıf, tip ve elyaf uzunluğundaki pamuklara ait balyalar için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilen örneğe uygun şekilde bir kontrol belgesi verilir.
2 - Tasnif olunan pamuklara ait balyalardan nümune alındıktan ve sınıf, tip,elyaf uzunlukları tesbit edildikten sonra bu hususta yapılacak muameleler Ticaret Bakanlığınca tesbit olunur.
3 - Tasnif neticesi mal sahibince kabul edilmediği takdirde,kontrol belgesi verilmez.
4 - Tasnif neticesinde:
a) Pamukların sınıfları bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın aynı tip pamuklardan (Standart 1 beyaz ile Standart 1 H.B.(Hafif Benekli) gibi meydana geldiği,
b) Pamukların tip bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın aynı sınıf içinde bir kademe farklı pamukların bulunmasından meydana geldiği,
c) Pamukların elyaf uzunluğu bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın uzunluk tasnifinin iki taraflı kademesindeki pamukların bulunmasından meydana geldiği, Tesbit olunduğu takdirde tasnif neticesi aşağı kademedeki sınıfa, tipe, ve elyaf uzunluğuna göre tayin olunur.
5 - Tüzük hükümlerine aykırı şekilde bulunan pamuklarla sınıf, tip ve elyaf uzunluğu bakımından karışıklığı (4) üncü bendde yazılı kademeleri aşan pamuklar için kontrol belgesi verilmez ve prese fabrikası sahibi hakkında zabıt tanzim olunur.
Madde 26 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Kontrol belgesinin geçerlik süresi bir yıldır.Kontrol tarihi üzerinden bir yıl geçmiş olan balyaların usulü dahilinde yeniden tasnif ve kontrola arzı mecburidir.İhraç edilecek pamuklarda bu süreye ihracat kontrol belgesinin geçerlik süresi ilave olunur.
Madde 27 - Kontrol belgesi, talep vukuunda istenilen sayıda yeni kontrol belgeleri ile değiştirilebilir.
Madde 28 - Balyaları üzerinde resmi marka ve işaretleri ve kontrol mühürleri mevcut olmayan preseli pamukların alınıp satılması ve nakli yasaktır.
Madde 29 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri gereğince tasnif ve kontrol edilmiş pamukların ihraçları sırasında ayrıca ihraç kontroluna tabi tutulması mecburidir.
İhraç kontrolunda:
a) Pamukların ihraç olununcaya kadar geçen müddet içinde gayri müsait şartlar altında muhafaza ve nakil edilmelerinden dolayı vasıflarını kaybedip etmediği,
b) Ambalajları ile resmi marka ve işaretlerin bozulup bozulmadığı,
c) İhracatçı tarafından beyan olunan hususların balyalar üzerinde gösterilen resmi marka ve işaretlere uygun olup olmadığı, tetkik olunur.
İhracı uygun görülen pamuklar için ayrıca ihracat kontrol belgesi verilir.Bu belgenin geçerlik süresi iki aydır. İhraç kontrollarının ne şekilde yapılacağı Ticaret Bakanlığınca tesbit olunur. İhracat kontrol belgesi bulunmayan veya geçerlik süresi dolmuş bulunan, ihracat kontrol belgesindeki kayıtlara uymayan,balyalar üzerindeki resmi işaretleri bulunmayan veya bu işaretleri tahrif edilmiş bulunan pamuklarla 18 inci maddenin ikinci fıkrası hükmüne göre preselenmiş pamukların ihracı yasaktır. Bu gibi pamukların gümrüklerden geçmelerine gümrük idarelerince müsaade olunmaz.
Madde 30 - Kontrol edilmiş pamuk balyalarının evsaf ve ambalajları ile mühür, marka ve işaretlerine halel verecek bir arıza vuku bulduğu veya diğer herhangi bir sebeple resmi marka ve işaretler üzerinde tashihat yapılması icap ettiği takdirde mal sahibi veya prese fabrikası sahibi derhal kontrolörlüğe haber vermeğe ve lüzumla tashihatı Nizamname hükümlerine uyacak şekilde kontrolör huzurunda yapmağa mecburdur.
Madde 31 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Tasnif ve kontrol edilmiş pamuk balyalarında sonradan değişiklik yapıldığına dair şüphe uyandıracak haller görüldüğü ve balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlerin tahrif edildiği tespit olunduğu takdirde pamuk balyaları, pamuk kontrol teşkilatı veya Ticaret Bakanlığınca bu işle görevlendirilecek bir memur tarafından her zaman ve her yerde tekrar kontrol edilebilir. Bu kontrol neticesinde:
1 - Preselenmiş pamukların sonradan değiştirilmemiş veya resmi marka ve işaretleri tahrif edilmemiş olduğu tespit olunduğu takdirde hiç bir muamele yapılmaz.
2 - Preselenmiş balyalar içindeki pamukların balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlere veya kontrol belgesi kayıtlarına uygun olmadığı, resmi marka ve işaretlerinin tahrif edildiği tespit olunduğu takdirde kontrol belgesi hükümsüz bırakılarak balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlerle kontrol damgası iptal olunur. Ayrıca bu aykırılık ve tahrifleri yapanlar hakkında bu tüzük hükümleri dahilinde takibat yapılmak üzere zabıt tanzim olunur.Bu pamuklardan icabına göre balyalı veya balyasız olmak üzere lüzumu kadar numune alınır. Bunlar kontrol memuru, mal sahibi veya temsilcisi veya bunlar olmadığı takdirde hazır bulunanlar ile Pamuk Eksperi veya bu işle görevlendirilen memur tarafından müştereken mühürlenir. Bu numuneler kontrolörlükte veya yediemin sıfatıyla ilgililerin nezdinde muhafaza edilir.
Madde 32 - Kontrol edilmiş preseli pamuklar, Ekonomi ve Ticaret Vekaletinin göreceği lüzum üzerine,son ihraç vasıtasına yükletilinceye kadar tekrar kontrol edilebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Nizamname hükümlerine aykırı hareketler ve sonuçları
Madde 33 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Kontroller sırasında tüzük hükümlerine aykırı görülen hallerde tutulacak zabıt varakaları beş nüsha olarak tanzim olunur.Haklarında zabıt varakası tanzim edilenler veya temsilcileri, münderecatına itirazları olmadığı takdirde zabıt varakasını imzalamağa itirazları varsa itirazlarını zabıt varakasının hususi yerine yazıp imza etmeğe mecburdurlar.İlgililerin zabıt varakasını imzadan imtina etmeleri veya hazır bulunmamaları halinde keyfiyet zabıt varakasına şerh verilerek hazır bulunanlar tarafından imzalanır.Zabıt varakasının bir nüshası, haklarında zabıt varakası tanzim edilenlere veya temsilcilerine verilir.
Madde 34 - Haklarında zabıt varakası tanzim edilenlerin zabıt varakası münderecatına itirazları halinde, anlaşmazlık konusu olan pamuklardan kontrolörce lüzum görülen miktarı, kontrolörle haklarında zabıt varakası tanzim edilenler veya mümessilleri tarafından müştereken mühürlenerek anlaşmazlığın halline kadar kontrolörlükte muhafaza edilir.
Madde 35 - Kontrol neticesinde kontrolörün kararına itiraz vakı olduğu takdirde, kontrolör 36 ncı maddede yazılı Hakem Heyetini 24 saat içinde toplantıya davet eder.
Madde 36 - Kontrol neticesinde kontrolörün kararına itirazı bulunanların bu itirazlarını incelemek ve bir karara bağlamak üzere Ekonomi ve Ticaret Vekaletinin lüzum göreceği yerlerde hakem heyetleri teşkil olunur.
Bu heyetler:
A) Mahalli ticaret odası veya ticaret ve sanayi odası tarafından bir yıl süre ile seçilecek ve seçimi Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tasdik edilecek pamuktan anlar bir,
B) Ekonomi ve Ticaret Vekaletince bir yıl süre ile seçilecek pamuktan anlar bir,
C) Borsa tarafından bir yıl süre ile seçilecek ve seçimi Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tasdik edilecek pamuktan anlar bir,azadan terekküp eder.Hakem heyetleri, azası arasından birisini reis seçer ve tam sayı ile toplanarak ekseriyetle karar verir. Asil azaların bulunmadığı zaman heyette vazife görmek üzere aynı esaslar dahilinde birer yedek aza seçilir.Ticaret ve sanayi odası bulunmayan yerlerde A fıkrasında gösterilen aza doğrudan doğruya Ekonomi ve Ticaret Vekaleti, borsa bulunmayan yerlerde C fıkrasında gösterilen aza mahallin en büyük mülkiye amiri tarafından seçilir. Azalar, itiraz edenin usul ve füruundan, dördüncü dereceye kadar civar hısımlarından veya ortak veyahut hizmetlilerinden bulundukları takdirde heyete katılamazlar.
Madde 37 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Hakem Kurulu, anlaşmazlık konusunu veya eksper tarafından alınmış olan numuneleri 48 saat zarfında tüzük hükümleri içinde inceleyerek karar verir.Hakem Kurulunun bu kararı Pamuk Eksperi tarafından Standart Pamuk Tip numunelerine ve tüzük hükümlerine aykırı veya indi görüldüğü takdirde ihtilaf konusu olan pamuk numuneleri müştereken mühürlenerek Yüksek Hakem Kuruluna incelenmek üzere gönderilir. Yüksek Hakem Kurulu nihai olan kararını bu numuneler üzerinden verir.
Yüksek Hakem Kurulu:
1 - Sanayi Bakanlığını temsilen bir,
2 - Tarım Bakanlığını temsilen bir,
3 - Ticaret Bakanlığını temsilen bir,
olmak üzere pamuk tasnifi ile bilfiil meşgul olan veya pamuk tasnifinden anlar mütehassıs üç üyeden teşekkül eder.Asil üyelerin bulunmadığı zaman vazife görmek üzere aynı sayıda ve aynı esaslar dahilinde birer yedek üye seçilir. Yüksek Hakem Kurulu, üyelerinin hepsinin katılmasıyla toplanır ve ekseriyetle karar verir. Kararın bir sureti Ticaret Bakanlığına gönderilir. Yüksek Hakem Kurulu Ticaret Bakanlığının lüzum gördüğü yerlerde kurulur.
Madde 38 - Kontrol neticesinde zabıt varakası tanzim olunması halinde zabıt varakasına itiraz vakı olmadığı veya vakı olup ta hakem heyetince reddedildiği takdirde zabıt varakasının bir nüshası 1705 ve 3018 sayılı kanunlar hükümlerine göre takibat yapılmak üzere C.Müddeiumu miliğine verilir ve bir nüshası da Ekonomi ve Ticaret Vekaletine gönderilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli hükümler
Madde 39 - Memleket içinde ve dışında harb hali, seferberlik ve seferberliğe hazırlık veya tabi afetler gibi mücbir sebepler altında Nizamnamede yazılı ambalaja mütaallik hükümlerin tatbikında halin icabına göre karar almağa Ekonomi ve Ticaret Vekaleti yetkilidir.
Geçici Madde 1 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Tek balya kontrol sistemi ve buna mütaallik hükümler bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten iki sene sonra ilk gelecek Ağustosun 15 inden itibaren uygulanarak sondaj kontrol usulü ile buna mütallik hükümler yürürlükten kalkar.
Geçici Madde 2 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 ; Değişik : 18.6.1965 - 6/4840 K.)
Tek balya kontrol usulünün geçici birinci maddede gösterilen süre sonunda uygulanmasına imkan görülmediği takdirde Ticaret Bakanlığı, Tarım Bakanlığının muvafakatını almak surtiyle bu süreyi, bitiminden en az bir ay önce uzatmağa yetkilidir.
Geçici Madde 3 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Ticaret Bakanlığı tesbit edeceği şartlara uygun müesseselerde veya mutabık kalacağı müesseselerde, geçici birinci maddedeki süre içinde tek balya kontrol usulünü uygulamaya yetkilidir.
Madde 40 - 20/3/1952 tarih ve3/14706 sayılı kararname ile meriyete konulmuş olan "Preselenmiş Pamukların Denetlenmesine Dair Tüzük" meriyetten kaldırılmıştır.
Madde 41 - 1705 ve 3018 sayılı kanunlara göre hazırlanmış ve Devlet Şürasın ca tetkik edilmiş olan bu Nizamname hükümleri neşri tarihinden 15 gün sonra meriyete girer.
PAMUKLARIN ÇIRÇIRLANMA-PRESELENME VE DEPOLANMASININ DENETİMİNE DAİR TÜZÜK
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi: 18.4.1972, No: 7/4331
Dayandığı Kanunun Tarihi : 10.6.1930, No: 1705
Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 9.5.1972, No: 14182
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 11, S. 2213
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel hükümler
Madde 1 - Pamuk çırçır - prese ve linter fabrikaları ve depoları ile buralardaki çalışmaların denetimi bu Tüzük hükümlerine tabidir.
Madde 2 - Bu Tüzük hükümlerine göre yapılacak denetim işleri Ticaret Bakanlığı tarafından görülür.
Madde 3 - A) Çırçırlama:
1 - Çiğitli (Kütlü) pamuğun elyafının çekirdeğinden (Çiğidinden) ayrılması,
2 - Linter pamuğunun çekirdek üzerinden sıyrılması işlemine denir
B) Preseleme:
1 - Lif (Mahlıç) pamuğun,
2 - Linter pamuğunun,
3 - İplik yapımı ve çırçırlama sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerinin prese makinalarında balya haline getirilmesi işlemine denir.
Balyaların, yüksek basınçlı preselerde küçültülmesi işi preseleme sayılmaz.
C) Depolama:
1 - Çiğitli pamukların,
2 - Lif pamukların,
3 - Linter pamuklarının,
4 - Lif döküntüsü pamukların, balyalı, balyasız veya hararlı olarak fabrika depolarında korunması işidir.
Madde 4 - Pamuk çırçır - prese fabrikası işletenler, çırçırlamanın devamı süresince; pamuk tasnifinden anlayan, ortaokulu bitirmiş en az bir pamuk ustası ile çırçır makinalarının pamuğun vasıflarını bozmayacak şekilde çalışmasını sağlayacak yeterlikte, ilkokulu bitirmiş, en az bir çırçır ustası çalıştırmak zorundadırlar.Yeterlik belgeleri;pamuk ustalarına Ticaret Bakanlığınca,çırçır ustalarına Tarım Bakanlığınca verilir.
Madde 5 - Pamuk çırçır - prese fabrikaları ile linter ve prese fabrikaları işletenler, Ticaret Bakanlığınca tespit edilen her kontrol mevsiminde ve işlet- meye başlamadan en az bir hafta önce, Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 3 üncü maddesi hükmüne göre bağlı bulundukları pamuk kontrol merkezine, örneği Ticaret Bakanlığınca saptanacak bir bildirgeyle, çalışmaya başlıyacaklarını bildirirler.Çalışma dönemi içinde meydana gelen değişiklikler ile çalışma döneminin sona erdiği tarih kontrol merkezine ayrıca bildirilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Çırçırlama
Madde 6 - Çiğitli pamuğun çırçırlandığı yerlerde çırçır ve prese makinalarının birlikte bulundurulması zorunludur. Bu yerlere çırçır - prese fabrikaları denir.Ancak 3 ten az tek toplu rollergin çırçır makinası bulunan yerler çırçır-prese fabrikası sayılmaz ve bu gibi yerlerde prese makinası bulundurmak zorunluğu yoktur.
Linter pamuğunun çırçırlanması için kurulan fabrikalara linter fabrikası denir. Linter fabrikalarında en az bir adet testereli linter (Lintergin) makinası ile en az bir adet prese makinası bulunur.
İplik yapımı veya çırçırlama sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerini, tip dışı pamuklardan avaryalı, kuşbaşı pamuklarla benzeri pamukları preselemek üzere, yalnız prese makinalarından meydana gelen prese fabrikaları kurulabilir. Prese fabrikalarında lif (mahlıç) pamuklar preselenemez.
Madde 7 - Bakanlar Kurulu, bir bölgede, üretilen pamukların gruplarına göre,hangi cins çırçır makinalarının kullanılabileceğini, Tarım ve Sanayi Odalarının mütalaasını da almak suretiyle tespit eder. Bu kararın hangi tarihte yürürlüğe gireceği kararda belirtilir.
Madde 8 - Pamuk çırçır - prese fabrikalarında; makinalara pamuk sevk aspiratörü ve rutubet ölçme aleti ile pamuğu temizleyici, rutubetlendirici, kurutucu ve pamuğun iyi çırçırlanmasını ve işlenmesini temin edecek yedirici cihazlardan veya bunların benzerlerinden gerekli görülenlerin bulundurulması hakkında, TarımBakanlığı ile Ticaret, Sanayi ve Tarım Odalarının mütalaalarını da almak suretiyle bir karar almaya, Ticaret Bakanlığı yetkilidir.Bu kararın hangi tarihte yürürlüğe gireceği kararda belirtilir.
Madde 9 - Aynı fabrikada rollergin, sawgin ve lintergin makinalarının bulunması halinde, cinslerine göre, makinalarla preselerinin fabrikanın ayrı binalarında veya aynı binanın ayrılmış bölümlerinde bulundurulması zorunludur.
Madde 10 - Çırçırlama yerlerinde, tabanların, pamuklara yabancı madde karışmasını ve kirlenmeyi önleyecek nitelikte tahta, beton veya benzeri maddeden yapılması zorunludur.
Madde 11 - Çekirdek kıran veya kaçıran, elyaf kesen, ondüle, neps veya sicim yapan çırçır makinalarının çalıştırılması yasaktır.
Madde 12 - Grup, sınıf ve tipleri farklı olan pamukların, çırçır makinaları ayrı dahi olsa, aynı bölümde, aynı zamanda ve bir arada, çırçırlanmaları yasaktır
Madde 13 - Çırçırlanmış pamukların, prese yerine, kirlenmeden ve içlerine yabancı madde karışmadan götürülmesi zorunludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Preseleme
Madde 14 - Preseleme yerlerinde tabanların, beton veya benzeri maddeden yapılmış olması ve pamuklarla balyaların kirlenmelerini önleyecek şekilde titiz tutulması zorunludur.
Madde 15 - Preselenme sırasında prese kasalarına su verilerek pamukların ıslatılması yasaktır. Preselemede damper kullanılması zorunludur.
Madde 16 - Prese makinalarının kasa boyutları ile basınçlarının tespitine Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Bu hususta alınacak karar yayımından 2 yıl sonra yürürlüğe .
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Depolama
Madde 17 - Çiğitli ve preseli pamukların kapalı depolarda veya sundurmalarda korunması zorunludur.Depoların ve sundurmaların büyüklüğü, Ticaret Bakanlığınca, fabrikaların işleme gücüne göre, tespit ve ilan olunur.
Madde 18 - Kapalı depoların tabanlarının pamuklara yabancı madde karışmasını ve kirlenmeyi önleyecek ve rutubeti geçirmeyecek ve duvarları ile çatısının pamuğu her türlü hava etkisinden koruyacak şekil ve nitelikte yapılmış olması şarttır.
Madde 19 - Sundurma tabanlarının yerden en az 25 cm. yüksekte beton veya aralıksız taş döşeli, çatılarının su geçirmeyecek nitelikte, çatı kenarlarının tabandan en az bir metre taşkın olması şarttır.
Madde 20 - Fabrika avlularının su toplanmasına ve çamura engel olacak şekilde beton veya aralıksız taş döşeli olması şarttır.
Madde 21 - Çiğitli pamukların depolanmasında; çeşitli grup, sınıf ve tiplerdeki pamukların karışmasını, niteliklerinin bozulmasını, fazla basınç altında bulunmasını önleyecek ve bunların yeterince havalanmasını sağlayacak tedbirlerin alınması zorunludur.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Denetim şekil ve sonuçları
Madde 22 - Pamuk çırçır - prese fabrikaları, depoları ve buralardaki çalışmalar, bağlı bulundukları pamuk kontrol merkezince, bir merkeze bağlı olmayanlar ise, Ticaret Bakanlığınca görevlendirilecek pamuk eksperleri tarafından, doğrudan doğruya veya ihbar üzerine, iş saatlerinde denetlenebilir.
Madde 23 - Fabrika işletenler veya temsilcileri, denetimi yapanlara fabrikayı ve depolarını göstermek ve istenilen bilgiyi vermek zorundadırlar.
Madde 24 - Denetim sonucunda eksperler tarafından bir rapor düzenlenir ve bir örneği denetlenen fabrikayı işletenlere gönderilir. Bu raporlar, istendiğinde gösterilmek üzere, düzenli bir şekilde saklanır.
Madde 25 - Tüzüğe aykırı haller görüldüğü takdirde, durum, denetimle görevli eksper tarafından bu konudaki görüşünüde belirten bir tutanak ile tespit edilir.Tutanaklar 5 nüsha olarak düzenlenir. Fabrikayı işletenler veya temsilcileri, itirazları yoksa, tutanağı imzalamak, varsa, itirazlarını tutanağa yazıp imza etmek zorundadırlar. İlgililerin tutanağı imza etmemeleri veya hazır bulunmamaları halinde, durum, tutanakta açıklanarak görevliler ile üçüncü kişiler tarafından imzalanır. Tutanağın bir nüshası fabrikayı işletenlere veya temsilcilerine verilir.
Madde 26 - Denetim sonucunda 25 inci maddeye göre düzenlenen tutanak, fabrikada işlenen veya depolanan pamukların zarar gördüğüne ilişkin ise, ilgililer tutanağa itiraz edebilirler. Bu takdirde eksper, bu pamuklardan yeteri kadar numune alarak, fabrikayı işleten veya temsilcisi ile birlikte mühürler. Numuneler, Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 36 ncı maddesi gereğince kurulmuş bulunan Hakem Kuruluna gönderilir. Hakem Kurulunca numunelerin incelenmesi sonucu verilen karara eksper uyduğu takdirde karar gereğince işlem yapılır. Eksper bu karara uymadığı takdirde incelenmiş bulunan pamuk numuneleri Hakem Kurulu ile eksper tarafından birlikte mühürlenerek Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 37 nci maddesinde yazılı Yüksek Hakem Kuruluna gönderilir, Yüksek Hakem Kurulunun kararına göre işlem yapılır.
Madde 27 - Yukardaki maddelerde sözü edilen tutanağın bir nüshası, tutanak pamukların zarar gördüğüne ilişkin değilse veya bu hususa ilişkin olup itiraz edilmemişse doğrudan doğruya, pamukların zarar gördüğüne ilişkin olup itiraz edilmişse hakem kurulları kararları sonucuna göre, 1705 ve 3018 sayılı Kanunlar gereğince takibat yapılmak üzere, kontrol merkezince, Cumhuriyet Savcılığına verilir; bir nüshası da Ticaret Bakanlığına gönderilir.
Geçici Madde 1 - Bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihte pamuk çırcır - prese fabrikalarında çalışmakta olan pamuk ve çırçır ustalarının kazanılmış hakları saklıdır Ustalar, bu hususu belirten belgeyi almak için, Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 9 ay içinde, Tarım veya Ticaret Bakanlığına başvurmak ve anılan bakanlıklar da bu konudaki istekleri 1 ay içinde sonuçlandırmak zorundadırlar.
Geçici Madde 2 - Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 5 yıl içinde, halen mevcut pamuk çırçır-prese fabrikalarındaki depolar, Tüzük hükümlerine uygun hale getirilir veya buralarda Tüzük hükümlerine uygun yeni depolar yapılır. Bu süre içinde, çiğitli ve preseli pamuklar hararlar içinde sundurmalarda veya altları ızgaralı ve üstleri su geçirmeyen örtülerle örtülmek suretiyle avlularda muhafaza edilebilir.
Geçici Madde 3 - Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 5 yıl içinde, halen mevcut pamuk çırçır-prese fabrikalarında, pamukların çırçırlandığı yerlerin tabanları, 10 uncu madde hükümlerine uygun hale getirilir.
Geçici Madde 4- Bu Tüzükteki süreleri uzatmaya, Ticaret Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Geçici Madde 5 - (Ek: 16.5.1974 - 7/8278 K.)
15 inci maddede öngörülen preselenmede damper kullanılması zorunluluğu 1 Ağustos 1975 tarihine kadar ertelenmiştir.
Madde 28 - 10 Haziran 1930 tarihli ve 1705 sayılı Kanun ile bu Kanuna ek 3018 sayılı Kanuna dayanılarak düzenlenen ve Danıştayca incelenen bu Tüzük hükümleri, Resmi Gazete ile yayımı tarihinden 6 ay sonra gelen ilk Ağustos ayının birinci günü yürürlüğe girer
Madde 29 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Dayandığı Kanunun Tarihi : 10.6.1930, No: 1705
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 11.9.1953, No: 8505
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 3, Cildi: 34, S. 1937
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel hükümler
Madde 1 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri preselenmek üzere çırçırlanacak Çiğitli (Kütlü) pamuklarla, preselenmiş veya preselenecek Mahlıç pamuklara,çırçırlama ile iplik imalatı esnasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerine ve linter pamuklarına şamildir. Bu pamuklar, Ticarette Tağşişin men'i ve ihracatın murakabesi ve Korunması hakkındaki 1705 sayılı kanun ile bu Kanuna ek 3018 sayılı kanun gereğince bu Tüzük hükümleri dairesinde tasnif ve kontrola tabidir.
Madde 2 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri dairesinde yapılacak tasnif ve kontrol işleri, Ticaret Bakanlığı tarafından görülür.
Madde 3 - Pamuk kontrol merkezleri ile bunların kontrol sahaları, Ekonomi ve Ticaret Vekaleti tarafından tesbit ve ilan olunur.Pamuk kontrol merkezleri ile bunların kontrol sahaları dışında kalan yerlerden yapılacak talep üzerine ve Ekonomi ve Ticaret Vekaletince lüzum görüldüğü takdirde pamuk kontrolu için kontrolör gönderilir.
Madde 4 - Pamukların bulundurulacağı depolarla işleneceği çırçır ve prese yerlerinin haiz olması lazımgelen sıhhi ve teknik şartlar, işçilerin sağlığını koruma ve iş emniyeti ve parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışılan iş yerlerinde alınacak tedbirler hakkındaki nizamnameler hükümleriyle diğer mevzuat hükümleri de nazara alınarak Sağlık ve Sosyal Yardım, Tarım ve Çalışma Vekaletlerinin mütalaaları alındıktan sonra Ekonomi ve Ticaret Vekaletince ihzar ve İcra Vekilleri Heyetince tasvip olunacak bir talimatname ile tesbit olunur.
--------------------------
(1) 12.8.1961 tarih ve 5/1535 sayılı Kararnamenin 2 nci maddesiyle bu Tüzükte geçen "Ekonomi ve Ticaret Vekaleti", "Kontrolör", "Nizamname" "Heyet" ve "İcra Vekilleri Heyeti" ibareleri, sırasıyla "Ticaret Bakanlığı", "Pamuk eksperi", "Tüzük", "Kurul" ve "Bakanlar Kurulu" şeklinde değiştirilmiştir.
Madde 5 - Kontrolörler, pamukların bulundukları depoları ve işlendikleri çırçır ve prese yerlerini, çırçır ve prese makinelerini, iş saatlerinde her zaman kontrol edebilir ve lüzumu halinde iade edilmek şartiyle numuneler alabilirler.Bu kontrol sırasında, pamuklar üzerinde hile ve tağşiş fiillerine teşebbüs edildiği veya hile ve tağşiş fiillerinin işlendiği veyahut pamuk kalitesini bozan, çekirdek veren, çekirdek kıran çırçır makinelerinin işletildiği görüldüğü takdirde failleri hakkında takibat yapılmak üzere bu Nizamnamenin 5 inci bölümündeki hükümler dahilinde muamele yapılır.
Madde 6 - Pamukların çırçır ve prese fabrikaları sahipleri tarafından:
a) Açıkta bırakılması;
b) Kapalı yerlerde rutubetli veya vasıflarını bozacak şartlar altında muhafazası;
c) Gruplara ve tiplere ayrılmadan depolara konulması;
yasaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
Pamukların vasıfları ve tasnifi
Madde 7 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Türkiye'de istihsal olunan pamuklarla, çırçırlama ve iplik imalatı esnasında meyadana gelen pamuk lifi döküntülerinin ve linter pamuklarının derece (Grade) bakımından tasnifi ve kontrolu mecburidir. Bu pamuklardan lüzum gördüklerini elyaf uzunluğuna (Stapel) göre ayrıca tasnif ve kontrola tabi tutmağa ve tesbit edeceği kontrol merkezlerinde tatbıka Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
Türkiye'de istihsal olunan pamuklar:
1 - Kısa elyaflı (Yerli),
2 - Orta elyaflı (Upland),
3 - Uzun elyaflı,
olarak üç grupa ayrılır. Bu gruplara ait pamukların hangi varyetelerinin yetiştirileceği 2903 sayılı kanuna göre tesbit olunur.Bu Tüzük şümulüne giren pamukların hangi esaslara göre derece (Grade) bakımından sınıf ve tiplere ayrılarak tasnif edileceğini, adlandırılacağını ve bunların ayrıca hangi esaslara göre elyaf uzunluğu (Stapel) bakımından tasnif edileceğini, tasnifte hangi uzunluk biriminin esas alınacağını ve bunların ne şekilde adlandırılacağını tesbite Ticaret Bakanlığı yetkili olup bu hususları, en geç tatbik edileceği senenin Temmuz ayına kadar ilan eder. Madde 8 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzüğün şümulüne giren pamukların:
a) Standart pamuk tip nümunelerinin Ege ve Çukurova istihsal bölgeleri için ayrı ayrı veya bütün memlekete şamil olmak üzere tesbite,
b) Standart pamuk tip nümunelerinden hangilerinin hangi kontrol merkezlerinde kontrol ve tasnife esas tutulacağını tayine,
c) Standart pamuk tip nümunelerini iki seneden evvel olmamak üzere lüzum gördükçe değiştirmeğe, Ticaret Bakanlığı yetkilidir Ticaret Bakanlığı standart pamuk tip nümunelerinin tesbitinde veya değiştirilmesinde 11 inci maddede yazılı istişare kurullarının ayrı ayrı veya toplu olarak mütalaasını alır. İstişare kurulları, ayrı ayrı veya toplu olarak 2/3 üyesi tarafından standart pamuk tip nümunelerinin iki seneden evvel olmamak üzere değiştirilme sini Ticaret Bakanlığından istiyebilir. Bu takdirde Ticaret Bakanlığı İstişare Kurullarını bir ay içinde toplantıya davet eder.
Ticaret Bakanlığınca tesbit olunan standart pamuk tip nümunelerinden lüzumu kadarı (Esas Standart Pamuk Tip Nümunesi) namiyle hususi mahallerde muhafaza edilir.
Madde 9 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Pamuklar çıçırlama şekillerine göre:
1 - Merdaneli (Toplu) çırçır makinası Rollergin,
2 - Testereli çırçır makinası Sawgin,
3 - Linter makinası Lintergin,
ile işlenmiş olarak üçe ayrılır. Bunların birbirine karıştırılması yasaktır.
Madde 10 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535)
Standart pamuk tip nümuneleri,zamanla veya kullanılma neticesinde vasıflarını kaybettikçe, aynı evsafa uygun yenileri ile değiştirilir. Bu değiştirme (Esas Standart Pamuk Tip Nümuneleri) gözönünde tutulmak suretiyle Ticaret Bakanlığınca yapılır.
Madde 11 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Standart pamuk tip nümune istişare kurulları Ege istihsal bölgesi için İzmir'de, Çukurova istihsal bölgesi için Adana'da ve Ticaret Bakanlığının lüzum göreceği diğer istihsal merkezlerinde teşkil olunur.Bu kurullar:
1 - Ticaret Borsasını temsilen (1),
2 - Ticaret ve Sanayi Odasını temsilen (3),
3 - Pamuk İhracatçıları Birliğini temsilen (1),
4 - Tarım Birlik veya Odasını temsilen (1),
5 - Tarım Bakanlığını temsilen (2),
6 - Sanayi Bakanlığını temsilen (2),
7 - Ticaret Bakanlığını temsilen (2),
8 - Üniversiteyi temsilen (1),
üyeden teşekkül eder.
Ticaret ve sanayi odaları ayrı ayrı teşekkül etmişlerse Ticaret Odasını temsilen bir, Sanayi Odasını temsilen iki üye seçilir. Sanayi Odası temsilcilerinden birinin çırçır ve prese fabrika törlerinden,diğerinin tekstil fabrikatörlerinden olması, Ticaret ve Sanayi Odası müşterek olduğu ahvalde de üç temsilciden birisinin çırçır ve prese fabrikatörlerinden, diğerinin tekstil fabrikatörlerinden olması mecburidir.Standart pamuk tip nümune istişare kurullarına asil üyelerin bulunmadığı zamanlarda vazife görmek üzere aynı veçhile ve aynı sayıda yedek üye seçilir.Standart pamuk tip nümune istişare kurulları aralarında birini başkan seçerler.
Bu kurullar en az on üyenin iştirakiyle toplanır ve ekseriyetle karar verirler. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu iki oy sayılır.Standart pamuk tip nümune istişare kurulları Ticaret Bakanlığının tensip edeceği zaman ve yerde ayrı ayrı veya müştereken toplanırlar. Müşterek toplantılar, bir kuruldan dokuz üyeden az olmamak şartiyle en az 18 üyenin katılmasiyle yapılır.
Madde 12 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
İstihsal olunan pamukların derece (Grade) bakımından tasnif ve kontrolunda aşağıdaki unsurlar esas olarak alınır:
a) Renk,
b) Yabancı madde (Yalnız pamuk bitkisine ait yaprak, kabuk parçaları, çiçek veya sap kırıntılariyle tozlardır.)
c) Hazırlanma durumu (Pamuğun iyi veya fena çırçırlanmış olup olmadığı.)
Standart pamuk tip nümuneleri, yukarıda bildirilen esaslar dahilinde pamukların çırçırlama şekillerine, gruplarına, sınıflarına ve tiplerine göre bütün hususiyetleri gösterilmek suretiyle ayrı ayrı hazırlanır.
Madde 13 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Çırçırlama ve iplik imalatı esnasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerinin ve linter pamuklarının 7 nci maddede yazılı pamuk gruplarına ve bunların da mütekabilen yukarıda yazılı pamuklara karıştırılması yasaktır.
Madde 14 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük şümulüne giren pamukların grup, sınıf ve tiplerinin birbirine karıştırıl ması ve 12 nci maddede yazılı olanlar dışında kalan yabancı maddelerin pamuklarda bulun ması yasaktır.
Madde 15 - Çiğitli hariç olmak üzere, pamuğun rutubeti % 8,5 dan fazla olamaz. Rutubet derecesinin tayininde kullanılacak metod Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tesbit ve ilan olunur.
Madde 16 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Linter pamuklarına ait standart tip nümunelerin hazırlanmasında çekirdek üzerinden bir veya iki defa kesilmiş olması ile, renk, yabancı madde veçırçırlama durumu; çırçırlama ve iplik imalatı esnasında hasıl olan lif döküntülerine ait standart tip nümunelerin azırlanmasında imalat safhasının arzettiği hususiyetler ile renk ve yabancı madde durumu gözönünde tutulur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ambalaj
Madde 17 - Preselenmiş pamuk balyalarının kanaviçe ile sarılmış ve demir çemberlerle çemberlenmiş olması mecburidir.Preselenmiş balyaların azami ve asgari ebadını, safi ve gayrı safi ağırlığını, preselenme şeklini ve çember adedini tesbite Ekonomi ve Ticaret Vekaleti yetkilidir.(Ek: 25.7.1970 - 7/1045 K.) Preselenmiş pamuk balyalarının ambalajında kanaviçe ve demir çember yerine başka maddelerin de kullanılması hakkında karar almağa ve bunların nitelikleri ile kullanılış usul ve şekillerini tespit etmeğe Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
Madde 18 - Preselenmiş pamuk balyalarında kullanılacak kanaviçelerin temiz, sağlam olması ve bunlarda yırtık bulunmaması şarttır. Memleket içindeki fabrika ve imalathanelerin ihtiyaçları için prese ettirilecek balyalar bu madde hükmüne tabi değildir. Bu gibi preselenmiş pamukların balyalarında kanaviçeden başka diğer ambalaj maddeleri de kullanılabilir.
Madde 19 - Preselenmiş pamuk balyalarının üzerinde, içinde bulunan pamukların asıflarını gösteren resmi marka ve işaretlerin ve kontrol mühürünün bulunması mecburidir.Bu marka ve işaretlerin yeri, şekli, rengi,ebadı, nerede ve ne suretle vurulacağı ve balyaların ne şekilde mühürleneceği Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tayin ve ilan olunur.
Madde 20 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Preselenmiş pamuk balyalarının çenberli yüzlerinden biri resmi marka ve işaretlere, mukabil yüzü özel marka ve işaretlere tahsis olunur.Resmi marka ve işaretlerin konulacağı yüzde, başka hiçbir yazı ve işaret bulunamaz.Özel marka ve işaretlerin, resmi marka ve işaretlerle iltibasa yer vermeyecek şekilde tesbit edilmiş olmaları lazımdır.Resmi marka ve işaretlerle kontrol damgası üzerinde tahrifler, değişiklikler, ilaveler veya çıkartmalar yapılması yasaktır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Preselenmiş pamukların kontrol şekli ve sonuçları
Madde 21 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
23 üncü maddede tesbit edilen kontrol şekillerinden:
A - Sondaj usulüne göre kontrol isteklerinde:
1 - Pamukların prese edilmesini mütaakıp prese fabrikası sahibi ve mal sahibi veya yazı ile bildirecekleri temsilcileri, bağlı bulundukları kontrol mermezine, her mal sahibine ait her parti için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek örneğe uygun bir beyannameyi müştereken vererek prese edilen pamukların kontrolunu istemeğe mecburdurlar.
2 - Preselenmiş pamuklar; çırçırlama şekli, grup, sınıf ve tipi zikrolunarak kontrola arzedilir.
3 - Bir mal sahibine ait olup grup, sınıf, tip ve çırçırlama şekli aynı olan preselenmiş pamuk balyaları bir parti sayılır. Bir parti içine, o partiye giremiyecek vasıftaki preselenmiş pamuk balyalarının karıştırılması yasaktır.
4 - Bir defada kontrola arzedilecek bir veya birden fazla mal sahibine ait preselenmiş pamuklar 500 balyadan fazla olamaz.
5 - Kontrol, beyannamenin alındığı tarihten itibaren yedi günü geçmemek üzere en kısa zamanda yapılır.
B - Tek balya usulüne göre kontrol ve tasnif isteklerinde:
1 - Pamukların prese edilmesini mütaakip, prese fabrikası sahibi ve mal sahibi veya yazı ile bildirecekleri temsilcileri, bağlı bulundukları kontrol merkezine her mal sahibine ait her parti için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek örneğe uygun bir beyannameyi müstereken vererek prese edilen pamukların tasnif ve kontrolunu istemeğe mecburdurlar.
2 - Preselenmiş pamuklar; çırçırlama şekli ve grupu zikrolunarak tasnif ve kontrola arzedilir.
3 - Bir mal sahibine ait olup çırçırlama şekli ve grupu aynı olan ve bir defada tasnif ve kontrolu istenen preselenmiş pamuk balyaları bir parti sayılır,bir parti 100 balyadan fazla olamaz. Bir parti içine, o partiye giremiyecek vasıftaki preselenmiş pamuk balyalarının karıştırılması yasaktır.
4 - Bir defada tasnif ve kontrola arzedilecek bir veya birden fazla mal sahibine ait preselenmiş pamuklar 100 balyadan fazla olamaz.
5 - Tasnif ve kontrol, beyannamenin alındığı tarihten itibaren yedi günü geçmemek üzere en kısa bir zamanda yapılır.
Madde 22 - Kontrola arzedilen preselenmiş pamukların,kontroldan önce balyaları üzerine, tip damgası hariç, resmi marka ve işaretleri vurulmuş ve kontrolu kolaylaştıracak şekilde istif edilmiş olmaları lazımdır.
Madde 23 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri gereğince pamukların tasnif ve kontrolu:
1 - Kontrolu istenen pamuklardan muayyen nispette balyanın kırılıp açılarak içindekilerin muayenesi suretiyle yapılan (Sondaj) kontrolu,
2 - Tasnif ve kontrolu istenen pamukların her balyasından usulüne göre nümune alınarak bunların tasnif ve kontrol edilmesi suretiyle yapılan (Tek balya) kontrolu olmak suretiyle iki şekilde yapılır.Sondaj kontrolu çırçır ve prese fabrikalarında veya bunların depolarında yapılır.
Tek balya usulüne göre tasnif ve kontrol:
a) Çırçır ve prese fabrikası veya deposunda bulunan balyalardan usulüne göre alınan nümunelerin kontrol merkezlerindeki tasnif odalarında,
b) Bu pamukların tasnif dışındaki hükümlere uygunluğu bakımından kontrolu çırçır ve prese fabrikalarında veya bunların depolarında, yapılır.
Çırçır ve prese fabrikası sahibi ile mal sahibi veya bunların temsilcileri yalnız fabrikada veya bunların depolarındaki kontrollar esnasında hazır bulunmaya mecburdurlar. Bunlar tasnif odalarında yapılmakta olan tasnif sırasında hazır bulunamazlar.
Madde 24 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Pamukların sondaj usulüne göre kontrolu, kontrola arzedilen her partiye ait preselenmiş pamuk balyaları içinden en az % 5 ve en çok % 20 nispetinde ayrılacak balyaların açılarak ambalajlarının ve içindekilerinin ayrı ayrı muayenesi suretiyle yapılır. Kontrolda her balya ait olduğu partiyi temsil eder.
Pamukların tek balya usulüne göre tasnif ve kontrolu:
1 - Muayeneye arzedilen her balyadan Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek usule göre alınan nümunelerin kontrol merkezlerindeki tasnif odalarında teker teker tetkik edilerek tasnifi,
2 - Nümune alınma esnasında muayeneye arzedilen balyalardan (50 balyaya kadar) bir adedinin, (50 balyadan fazlası için) iki adedinin açılarak içindekilerinin karışık olup olmadığının ve pamuk balyalarının hepsinin tüzük hükümlerine uygun şekilde hazırlanıp hazırlanmadığının tesbiti, suretiyle yapılır.
Açılacak balya miktarı, pamukların karışık olarak hazırlandığından şüphe edildiği ahvalde % 20 ye kadar çıkartılabilir.
Madde 25 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Preselenmiş pamuk partisinin:
A - Sondaj usulüne göre kontrolu sonucunda:
1 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup, sınıf, tip ve çırçırlama şekillerine ait vasıflara uygun olduğu görüldüğü takdirde,
2 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekillerine uygun olduğu, fakat beyannamesinde yazılı sınıf ve tipe uygun olmayıp diğer bir sınıf ve tipe uygun olduğu görüldüğü takdirde balyaların üzerine kontrolda tesbit edilen sınıf ve tip damgasının vurulması mal sahibi veya temsilcisi tarafından beyannamesinin arkasına yazılarak imza edilmek suretiyle kabul olunursa,Balyalar üzerine pamuk eksperi tarafından sınıf ve tip damgası ve kontrol mühürü vurulup mal sahibine Ticaret Bakanlığınca tesbit olunan örneğe uygun şekilde bir kontrol belgesi verilir.
3 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekillerine uygun olduğu, fakat beyannamesinde yazılı sınıf ve tipe uygun olmayıp diğer bir sınıf ve tipe uygun olduğu görüldüğü takdirde balyalar üzerine kontrolda tesbit edilen sınıf ve tipe ait damganın vurulması mal sahibi veya temsilcisi tarafından kabul edilmezse kontrol belgesi verilmez.
4 - İkinci ve üçüncü fıkralar dışında olmak üzere bu Tüzük hükümlerinden birine uygun olmadığı görüldüğü takdirde kontrol belgesi verilmez ve ayrıca prese fabrikası sahibi hakkında zabıt varakası tanzim olunur.
B - Tek balya usulüne göre tasnif ve kontrolu sonucunda:
1 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekline uygun olup tasnif neticesi mal sahibi tarafından kabul edildiği takdirde her balya için ayrı ayrı veya aynı çırçırlama şeklindeki ve aynı grup, sınıf, tip ve elyaf uzunluğundaki pamuklara ait balyalar için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilen örneğe uygun şekilde bir kontrol belgesi verilir.
2 - Tasnif olunan pamuklara ait balyalardan nümune alındıktan ve sınıf, tip,elyaf uzunlukları tesbit edildikten sonra bu hususta yapılacak muameleler Ticaret Bakanlığınca tesbit olunur.
3 - Tasnif neticesi mal sahibince kabul edilmediği takdirde,kontrol belgesi verilmez.
4 - Tasnif neticesinde:
a) Pamukların sınıfları bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın aynı tip pamuklardan (Standart 1 beyaz ile Standart 1 H.B.(Hafif Benekli) gibi meydana geldiği,
b) Pamukların tip bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın aynı sınıf içinde bir kademe farklı pamukların bulunmasından meydana geldiği,
c) Pamukların elyaf uzunluğu bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın uzunluk tasnifinin iki taraflı kademesindeki pamukların bulunmasından meydana geldiği, Tesbit olunduğu takdirde tasnif neticesi aşağı kademedeki sınıfa, tipe, ve elyaf uzunluğuna göre tayin olunur.
5 - Tüzük hükümlerine aykırı şekilde bulunan pamuklarla sınıf, tip ve elyaf uzunluğu bakımından karışıklığı (4) üncü bendde yazılı kademeleri aşan pamuklar için kontrol belgesi verilmez ve prese fabrikası sahibi hakkında zabıt tanzim olunur.
Madde 26 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Kontrol belgesinin geçerlik süresi bir yıldır.Kontrol tarihi üzerinden bir yıl geçmiş olan balyaların usulü dahilinde yeniden tasnif ve kontrola arzı mecburidir.İhraç edilecek pamuklarda bu süreye ihracat kontrol belgesinin geçerlik süresi ilave olunur.
Madde 27 - Kontrol belgesi, talep vukuunda istenilen sayıda yeni kontrol belgeleri ile değiştirilebilir.
Madde 28 - Balyaları üzerinde resmi marka ve işaretleri ve kontrol mühürleri mevcut olmayan preseli pamukların alınıp satılması ve nakli yasaktır.
Madde 29 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri gereğince tasnif ve kontrol edilmiş pamukların ihraçları sırasında ayrıca ihraç kontroluna tabi tutulması mecburidir.
İhraç kontrolunda:
a) Pamukların ihraç olununcaya kadar geçen müddet içinde gayri müsait şartlar altında muhafaza ve nakil edilmelerinden dolayı vasıflarını kaybedip etmediği,
b) Ambalajları ile resmi marka ve işaretlerin bozulup bozulmadığı,
c) İhracatçı tarafından beyan olunan hususların balyalar üzerinde gösterilen resmi marka ve işaretlere uygun olup olmadığı, tetkik olunur.
İhracı uygun görülen pamuklar için ayrıca ihracat kontrol belgesi verilir.Bu belgenin geçerlik süresi iki aydır. İhraç kontrollarının ne şekilde yapılacağı Ticaret Bakanlığınca tesbit olunur. İhracat kontrol belgesi bulunmayan veya geçerlik süresi dolmuş bulunan, ihracat kontrol belgesindeki kayıtlara uymayan,balyalar üzerindeki resmi işaretleri bulunmayan veya bu işaretleri tahrif edilmiş bulunan pamuklarla 18 inci maddenin ikinci fıkrası hükmüne göre preselenmiş pamukların ihracı yasaktır. Bu gibi pamukların gümrüklerden geçmelerine gümrük idarelerince müsaade olunmaz.
Madde 30 - Kontrol edilmiş pamuk balyalarının evsaf ve ambalajları ile mühür, marka ve işaretlerine halel verecek bir arıza vuku bulduğu veya diğer herhangi bir sebeple resmi marka ve işaretler üzerinde tashihat yapılması icap ettiği takdirde mal sahibi veya prese fabrikası sahibi derhal kontrolörlüğe haber vermeğe ve lüzumla tashihatı Nizamname hükümlerine uyacak şekilde kontrolör huzurunda yapmağa mecburdur.
Madde 31 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Tasnif ve kontrol edilmiş pamuk balyalarında sonradan değişiklik yapıldığına dair şüphe uyandıracak haller görüldüğü ve balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlerin tahrif edildiği tespit olunduğu takdirde pamuk balyaları, pamuk kontrol teşkilatı veya Ticaret Bakanlığınca bu işle görevlendirilecek bir memur tarafından her zaman ve her yerde tekrar kontrol edilebilir. Bu kontrol neticesinde:
1 - Preselenmiş pamukların sonradan değiştirilmemiş veya resmi marka ve işaretleri tahrif edilmemiş olduğu tespit olunduğu takdirde hiç bir muamele yapılmaz.
2 - Preselenmiş balyalar içindeki pamukların balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlere veya kontrol belgesi kayıtlarına uygun olmadığı, resmi marka ve işaretlerinin tahrif edildiği tespit olunduğu takdirde kontrol belgesi hükümsüz bırakılarak balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlerle kontrol damgası iptal olunur. Ayrıca bu aykırılık ve tahrifleri yapanlar hakkında bu tüzük hükümleri dahilinde takibat yapılmak üzere zabıt tanzim olunur.Bu pamuklardan icabına göre balyalı veya balyasız olmak üzere lüzumu kadar numune alınır. Bunlar kontrol memuru, mal sahibi veya temsilcisi veya bunlar olmadığı takdirde hazır bulunanlar ile Pamuk Eksperi veya bu işle görevlendirilen memur tarafından müştereken mühürlenir. Bu numuneler kontrolörlükte veya yediemin sıfatıyla ilgililerin nezdinde muhafaza edilir.
Madde 32 - Kontrol edilmiş preseli pamuklar, Ekonomi ve Ticaret Vekaletinin göreceği lüzum üzerine,son ihraç vasıtasına yükletilinceye kadar tekrar kontrol edilebilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Nizamname hükümlerine aykırı hareketler ve sonuçları
Madde 33 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Kontroller sırasında tüzük hükümlerine aykırı görülen hallerde tutulacak zabıt varakaları beş nüsha olarak tanzim olunur.Haklarında zabıt varakası tanzim edilenler veya temsilcileri, münderecatına itirazları olmadığı takdirde zabıt varakasını imzalamağa itirazları varsa itirazlarını zabıt varakasının hususi yerine yazıp imza etmeğe mecburdurlar.İlgililerin zabıt varakasını imzadan imtina etmeleri veya hazır bulunmamaları halinde keyfiyet zabıt varakasına şerh verilerek hazır bulunanlar tarafından imzalanır.Zabıt varakasının bir nüshası, haklarında zabıt varakası tanzim edilenlere veya temsilcilerine verilir.
Madde 34 - Haklarında zabıt varakası tanzim edilenlerin zabıt varakası münderecatına itirazları halinde, anlaşmazlık konusu olan pamuklardan kontrolörce lüzum görülen miktarı, kontrolörle haklarında zabıt varakası tanzim edilenler veya mümessilleri tarafından müştereken mühürlenerek anlaşmazlığın halline kadar kontrolörlükte muhafaza edilir.
Madde 35 - Kontrol neticesinde kontrolörün kararına itiraz vakı olduğu takdirde, kontrolör 36 ncı maddede yazılı Hakem Heyetini 24 saat içinde toplantıya davet eder.
Madde 36 - Kontrol neticesinde kontrolörün kararına itirazı bulunanların bu itirazlarını incelemek ve bir karara bağlamak üzere Ekonomi ve Ticaret Vekaletinin lüzum göreceği yerlerde hakem heyetleri teşkil olunur.
Bu heyetler:
A) Mahalli ticaret odası veya ticaret ve sanayi odası tarafından bir yıl süre ile seçilecek ve seçimi Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tasdik edilecek pamuktan anlar bir,
B) Ekonomi ve Ticaret Vekaletince bir yıl süre ile seçilecek pamuktan anlar bir,
C) Borsa tarafından bir yıl süre ile seçilecek ve seçimi Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tasdik edilecek pamuktan anlar bir,azadan terekküp eder.Hakem heyetleri, azası arasından birisini reis seçer ve tam sayı ile toplanarak ekseriyetle karar verir. Asil azaların bulunmadığı zaman heyette vazife görmek üzere aynı esaslar dahilinde birer yedek aza seçilir.Ticaret ve sanayi odası bulunmayan yerlerde A fıkrasında gösterilen aza doğrudan doğruya Ekonomi ve Ticaret Vekaleti, borsa bulunmayan yerlerde C fıkrasında gösterilen aza mahallin en büyük mülkiye amiri tarafından seçilir. Azalar, itiraz edenin usul ve füruundan, dördüncü dereceye kadar civar hısımlarından veya ortak veyahut hizmetlilerinden bulundukları takdirde heyete katılamazlar.
Madde 37 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Hakem Kurulu, anlaşmazlık konusunu veya eksper tarafından alınmış olan numuneleri 48 saat zarfında tüzük hükümleri içinde inceleyerek karar verir.Hakem Kurulunun bu kararı Pamuk Eksperi tarafından Standart Pamuk Tip numunelerine ve tüzük hükümlerine aykırı veya indi görüldüğü takdirde ihtilaf konusu olan pamuk numuneleri müştereken mühürlenerek Yüksek Hakem Kuruluna incelenmek üzere gönderilir. Yüksek Hakem Kurulu nihai olan kararını bu numuneler üzerinden verir.
Yüksek Hakem Kurulu:
1 - Sanayi Bakanlığını temsilen bir,
2 - Tarım Bakanlığını temsilen bir,
3 - Ticaret Bakanlığını temsilen bir,
olmak üzere pamuk tasnifi ile bilfiil meşgul olan veya pamuk tasnifinden anlar mütehassıs üç üyeden teşekkül eder.Asil üyelerin bulunmadığı zaman vazife görmek üzere aynı sayıda ve aynı esaslar dahilinde birer yedek üye seçilir. Yüksek Hakem Kurulu, üyelerinin hepsinin katılmasıyla toplanır ve ekseriyetle karar verir. Kararın bir sureti Ticaret Bakanlığına gönderilir. Yüksek Hakem Kurulu Ticaret Bakanlığının lüzum gördüğü yerlerde kurulur.
Madde 38 - Kontrol neticesinde zabıt varakası tanzim olunması halinde zabıt varakasına itiraz vakı olmadığı veya vakı olup ta hakem heyetince reddedildiği takdirde zabıt varakasının bir nüshası 1705 ve 3018 sayılı kanunlar hükümlerine göre takibat yapılmak üzere C.Müddeiumu miliğine verilir ve bir nüshası da Ekonomi ve Ticaret Vekaletine gönderilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli hükümler
Madde 39 - Memleket içinde ve dışında harb hali, seferberlik ve seferberliğe hazırlık veya tabi afetler gibi mücbir sebepler altında Nizamnamede yazılı ambalaja mütaallik hükümlerin tatbikında halin icabına göre karar almağa Ekonomi ve Ticaret Vekaleti yetkilidir.
Geçici Madde 1 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Tek balya kontrol sistemi ve buna mütaallik hükümler bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten iki sene sonra ilk gelecek Ağustosun 15 inden itibaren uygulanarak sondaj kontrol usulü ile buna mütallik hükümler yürürlükten kalkar.
Geçici Madde 2 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 ; Değişik : 18.6.1965 - 6/4840 K.)
Tek balya kontrol usulünün geçici birinci maddede gösterilen süre sonunda uygulanmasına imkan görülmediği takdirde Ticaret Bakanlığı, Tarım Bakanlığının muvafakatını almak surtiyle bu süreyi, bitiminden en az bir ay önce uzatmağa yetkilidir.
Geçici Madde 3 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Ticaret Bakanlığı tesbit edeceği şartlara uygun müesseselerde veya mutabık kalacağı müesseselerde, geçici birinci maddedeki süre içinde tek balya kontrol usulünü uygulamaya yetkilidir.
Madde 40 - 20/3/1952 tarih ve3/14706 sayılı kararname ile meriyete konulmuş olan "Preselenmiş Pamukların Denetlenmesine Dair Tüzük" meriyetten kaldırılmıştır.
Madde 41 - 1705 ve 3018 sayılı kanunlara göre hazırlanmış ve Devlet Şürasın ca tetkik edilmiş olan bu Nizamname hükümleri neşri tarihinden 15 gün sonra meriyete girer.
PAMUKLARIN ÇIRÇIRLANMA-PRESELENME VE DEPOLANMASININ DENETİMİNE DAİR TÜZÜK
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi: 18.4.1972, No: 7/4331
Dayandığı Kanunun Tarihi : 10.6.1930, No: 1705
Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 9.5.1972, No: 14182
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 11, S. 2213
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel hükümler
Madde 1 - Pamuk çırçır - prese ve linter fabrikaları ve depoları ile buralardaki çalışmaların denetimi bu Tüzük hükümlerine tabidir.
Madde 2 - Bu Tüzük hükümlerine göre yapılacak denetim işleri Ticaret Bakanlığı tarafından görülür.
Madde 3 - A) Çırçırlama:
1 - Çiğitli (Kütlü) pamuğun elyafının çekirdeğinden (Çiğidinden) ayrılması,
2 - Linter pamuğunun çekirdek üzerinden sıyrılması işlemine denir
B) Preseleme:
1 - Lif (Mahlıç) pamuğun,
2 - Linter pamuğunun,
3 - İplik yapımı ve çırçırlama sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerinin prese makinalarında balya haline getirilmesi işlemine denir.
Balyaların, yüksek basınçlı preselerde küçültülmesi işi preseleme sayılmaz.
C) Depolama:
1 - Çiğitli pamukların,
2 - Lif pamukların,
3 - Linter pamuklarının,
4 - Lif döküntüsü pamukların, balyalı, balyasız veya hararlı olarak fabrika depolarında korunması işidir.
Madde 4 - Pamuk çırçır - prese fabrikası işletenler, çırçırlamanın devamı süresince; pamuk tasnifinden anlayan, ortaokulu bitirmiş en az bir pamuk ustası ile çırçır makinalarının pamuğun vasıflarını bozmayacak şekilde çalışmasını sağlayacak yeterlikte, ilkokulu bitirmiş, en az bir çırçır ustası çalıştırmak zorundadırlar.Yeterlik belgeleri;pamuk ustalarına Ticaret Bakanlığınca,çırçır ustalarına Tarım Bakanlığınca verilir.
Madde 5 - Pamuk çırçır - prese fabrikaları ile linter ve prese fabrikaları işletenler, Ticaret Bakanlığınca tespit edilen her kontrol mevsiminde ve işlet- meye başlamadan en az bir hafta önce, Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 3 üncü maddesi hükmüne göre bağlı bulundukları pamuk kontrol merkezine, örneği Ticaret Bakanlığınca saptanacak bir bildirgeyle, çalışmaya başlıyacaklarını bildirirler.Çalışma dönemi içinde meydana gelen değişiklikler ile çalışma döneminin sona erdiği tarih kontrol merkezine ayrıca bildirilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Çırçırlama
Madde 6 - Çiğitli pamuğun çırçırlandığı yerlerde çırçır ve prese makinalarının birlikte bulundurulması zorunludur. Bu yerlere çırçır - prese fabrikaları denir.Ancak 3 ten az tek toplu rollergin çırçır makinası bulunan yerler çırçır-prese fabrikası sayılmaz ve bu gibi yerlerde prese makinası bulundurmak zorunluğu yoktur.
Linter pamuğunun çırçırlanması için kurulan fabrikalara linter fabrikası denir. Linter fabrikalarında en az bir adet testereli linter (Lintergin) makinası ile en az bir adet prese makinası bulunur.
İplik yapımı veya çırçırlama sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerini, tip dışı pamuklardan avaryalı, kuşbaşı pamuklarla benzeri pamukları preselemek üzere, yalnız prese makinalarından meydana gelen prese fabrikaları kurulabilir. Prese fabrikalarında lif (mahlıç) pamuklar preselenemez.
Madde 7 - Bakanlar Kurulu, bir bölgede, üretilen pamukların gruplarına göre,hangi cins çırçır makinalarının kullanılabileceğini, Tarım ve Sanayi Odalarının mütalaasını da almak suretiyle tespit eder. Bu kararın hangi tarihte yürürlüğe gireceği kararda belirtilir.
Madde 8 - Pamuk çırçır - prese fabrikalarında; makinalara pamuk sevk aspiratörü ve rutubet ölçme aleti ile pamuğu temizleyici, rutubetlendirici, kurutucu ve pamuğun iyi çırçırlanmasını ve işlenmesini temin edecek yedirici cihazlardan veya bunların benzerlerinden gerekli görülenlerin bulundurulması hakkında, TarımBakanlığı ile Ticaret, Sanayi ve Tarım Odalarının mütalaalarını da almak suretiyle bir karar almaya, Ticaret Bakanlığı yetkilidir.Bu kararın hangi tarihte yürürlüğe gireceği kararda belirtilir.
Madde 9 - Aynı fabrikada rollergin, sawgin ve lintergin makinalarının bulunması halinde, cinslerine göre, makinalarla preselerinin fabrikanın ayrı binalarında veya aynı binanın ayrılmış bölümlerinde bulundurulması zorunludur.
Madde 10 - Çırçırlama yerlerinde, tabanların, pamuklara yabancı madde karışmasını ve kirlenmeyi önleyecek nitelikte tahta, beton veya benzeri maddeden yapılması zorunludur.
Madde 11 - Çekirdek kıran veya kaçıran, elyaf kesen, ondüle, neps veya sicim yapan çırçır makinalarının çalıştırılması yasaktır.
Madde 12 - Grup, sınıf ve tipleri farklı olan pamukların, çırçır makinaları ayrı dahi olsa, aynı bölümde, aynı zamanda ve bir arada, çırçırlanmaları yasaktır
Madde 13 - Çırçırlanmış pamukların, prese yerine, kirlenmeden ve içlerine yabancı madde karışmadan götürülmesi zorunludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Preseleme
Madde 14 - Preseleme yerlerinde tabanların, beton veya benzeri maddeden yapılmış olması ve pamuklarla balyaların kirlenmelerini önleyecek şekilde titiz tutulması zorunludur.
Madde 15 - Preselenme sırasında prese kasalarına su verilerek pamukların ıslatılması yasaktır. Preselemede damper kullanılması zorunludur.
Madde 16 - Prese makinalarının kasa boyutları ile basınçlarının tespitine Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Bu hususta alınacak karar yayımından 2 yıl sonra yürürlüğe .
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Depolama
Madde 17 - Çiğitli ve preseli pamukların kapalı depolarda veya sundurmalarda korunması zorunludur.Depoların ve sundurmaların büyüklüğü, Ticaret Bakanlığınca, fabrikaların işleme gücüne göre, tespit ve ilan olunur.
Madde 18 - Kapalı depoların tabanlarının pamuklara yabancı madde karışmasını ve kirlenmeyi önleyecek ve rutubeti geçirmeyecek ve duvarları ile çatısının pamuğu her türlü hava etkisinden koruyacak şekil ve nitelikte yapılmış olması şarttır.
Madde 19 - Sundurma tabanlarının yerden en az 25 cm. yüksekte beton veya aralıksız taş döşeli, çatılarının su geçirmeyecek nitelikte, çatı kenarlarının tabandan en az bir metre taşkın olması şarttır.
Madde 20 - Fabrika avlularının su toplanmasına ve çamura engel olacak şekilde beton veya aralıksız taş döşeli olması şarttır.
Madde 21 - Çiğitli pamukların depolanmasında; çeşitli grup, sınıf ve tiplerdeki pamukların karışmasını, niteliklerinin bozulmasını, fazla basınç altında bulunmasını önleyecek ve bunların yeterince havalanmasını sağlayacak tedbirlerin alınması zorunludur.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Denetim şekil ve sonuçları
Madde 22 - Pamuk çırçır - prese fabrikaları, depoları ve buralardaki çalışmalar, bağlı bulundukları pamuk kontrol merkezince, bir merkeze bağlı olmayanlar ise, Ticaret Bakanlığınca görevlendirilecek pamuk eksperleri tarafından, doğrudan doğruya veya ihbar üzerine, iş saatlerinde denetlenebilir.
Madde 23 - Fabrika işletenler veya temsilcileri, denetimi yapanlara fabrikayı ve depolarını göstermek ve istenilen bilgiyi vermek zorundadırlar.
Madde 24 - Denetim sonucunda eksperler tarafından bir rapor düzenlenir ve bir örneği denetlenen fabrikayı işletenlere gönderilir. Bu raporlar, istendiğinde gösterilmek üzere, düzenli bir şekilde saklanır.
Madde 25 - Tüzüğe aykırı haller görüldüğü takdirde, durum, denetimle görevli eksper tarafından bu konudaki görüşünüde belirten bir tutanak ile tespit edilir.Tutanaklar 5 nüsha olarak düzenlenir. Fabrikayı işletenler veya temsilcileri, itirazları yoksa, tutanağı imzalamak, varsa, itirazlarını tutanağa yazıp imza etmek zorundadırlar. İlgililerin tutanağı imza etmemeleri veya hazır bulunmamaları halinde, durum, tutanakta açıklanarak görevliler ile üçüncü kişiler tarafından imzalanır. Tutanağın bir nüshası fabrikayı işletenlere veya temsilcilerine verilir.
Madde 26 - Denetim sonucunda 25 inci maddeye göre düzenlenen tutanak, fabrikada işlenen veya depolanan pamukların zarar gördüğüne ilişkin ise, ilgililer tutanağa itiraz edebilirler. Bu takdirde eksper, bu pamuklardan yeteri kadar numune alarak, fabrikayı işleten veya temsilcisi ile birlikte mühürler. Numuneler, Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 36 ncı maddesi gereğince kurulmuş bulunan Hakem Kuruluna gönderilir. Hakem Kurulunca numunelerin incelenmesi sonucu verilen karara eksper uyduğu takdirde karar gereğince işlem yapılır. Eksper bu karara uymadığı takdirde incelenmiş bulunan pamuk numuneleri Hakem Kurulu ile eksper tarafından birlikte mühürlenerek Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 37 nci maddesinde yazılı Yüksek Hakem Kuruluna gönderilir, Yüksek Hakem Kurulunun kararına göre işlem yapılır.
Madde 27 - Yukardaki maddelerde sözü edilen tutanağın bir nüshası, tutanak pamukların zarar gördüğüne ilişkin değilse veya bu hususa ilişkin olup itiraz edilmemişse doğrudan doğruya, pamukların zarar gördüğüne ilişkin olup itiraz edilmişse hakem kurulları kararları sonucuna göre, 1705 ve 3018 sayılı Kanunlar gereğince takibat yapılmak üzere, kontrol merkezince, Cumhuriyet Savcılığına verilir; bir nüshası da Ticaret Bakanlığına gönderilir.
Geçici Madde 1 - Bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihte pamuk çırcır - prese fabrikalarında çalışmakta olan pamuk ve çırçır ustalarının kazanılmış hakları saklıdır Ustalar, bu hususu belirten belgeyi almak için, Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 9 ay içinde, Tarım veya Ticaret Bakanlığına başvurmak ve anılan bakanlıklar da bu konudaki istekleri 1 ay içinde sonuçlandırmak zorundadırlar.
Geçici Madde 2 - Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 5 yıl içinde, halen mevcut pamuk çırçır-prese fabrikalarındaki depolar, Tüzük hükümlerine uygun hale getirilir veya buralarda Tüzük hükümlerine uygun yeni depolar yapılır. Bu süre içinde, çiğitli ve preseli pamuklar hararlar içinde sundurmalarda veya altları ızgaralı ve üstleri su geçirmeyen örtülerle örtülmek suretiyle avlularda muhafaza edilebilir.
Geçici Madde 3 - Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 5 yıl içinde, halen mevcut pamuk çırçır-prese fabrikalarında, pamukların çırçırlandığı yerlerin tabanları, 10 uncu madde hükümlerine uygun hale getirilir.
Geçici Madde 4- Bu Tüzükteki süreleri uzatmaya, Ticaret Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Geçici Madde 5 - (Ek: 16.5.1974 - 7/8278 K.)
15 inci maddede öngörülen preselenmede damper kullanılması zorunluluğu 1 Ağustos 1975 tarihine kadar ertelenmiştir.
Madde 28 - 10 Haziran 1930 tarihli ve 1705 sayılı Kanun ile bu Kanuna ek 3018 sayılı Kanuna dayanılarak düzenlenen ve Danıştayca incelenen bu Tüzük hükümleri, Resmi Gazete ile yayımı tarihinden 6 ay sonra gelen ilk Ağustos ayının birinci günü yürürlüğe girer
Madde 29 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
İŞ GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ
İŞ GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ:::
İşverenler, işyerlerinde sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının tesis edilmesi için gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. Bu amaçla, işverenler, çalışanları, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek, onların karşı karşıya bulundukları mesleki riskler ve bunlarla ilgili alınması gerekli tedbirler konusunda işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitim programlarını hazırlamak, eğitimlerin düzenlenmesini, çalışanların bu programlara katılmasını sağlamak ve verilecek eğitim için uygun yer, araç ve gereç temin etmekle yükümlüdürler. Asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverene ait çalışanların eğitimlerinden, asıl işveren, alt işverenle birlikte sorumludur. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, geçici iş ilişkisi ile çalışanlara gerekli eğitimi vermekle yükümlüdür.İşverenler, çalışanlarına, iş sözleşmesinin türüne bakılmaksızın gerekli eğitimi vermekle yükümlüdür.(İş Kanunu Madde:77, Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Madde:4)
- İŞ GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ BELGESİ:
İşyerlerinde düzenlenen eğitimler belgelendirilir ve bu belgeler çalışanların özlük dosyalarında saklanır. Eğitim sonrası düzenlenecek belgede, eğitime katılan kişinin adı, soyadı, görev unvanı, eğitimin konusu, süresi, eğitimi verenin adı, soyadı, görev unvanı, imzası ve eğitimin tarihi yer alır.(İş Kanunu Madde:77, Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Madde:4, 17)
- DENETİM VE GÖZETİM:
İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. Yapılacak eğitimin usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar. Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.(İş Kanunu Madde:77)
İLKYARDIMCI:::
Kapsam bölümünde belirtilen tüm kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir "İlkyardımcı"nın bulundurulması zorunludur.Mekanik cihazların yoğun bulunduğu, yangın riski yüksek olan ve yeraltı maden ocakları gibi kaza riski yüksek olan işyerlerinde her on personel için bir "İlkyardımcı"nın bulundurulması zorunludur.(İlkyardım Yönetmeliği madde:16)
- PERİYODİK SAĞLIK KONTROLÜ:
… adet işçinin periyodik sağlık muayeneleri yaptırılır.
- AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE RAPOR:
Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır. Sosyal Sigortalar Kurumu işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz. (İş Kanunu Madde:86, Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği Madde:5-Ek-II)
- ON SEKİZ YAŞINDAN KÜÇÜKLER İÇİN RAPOR
Ondört yaşından onsekiz yaşına kadar (onsekiz dahil) çocuk ve genç işçilerin işe alınmalarından önce işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek işin niteliğine ve şartlarına göre vücut yapılarının dayanıklı olduğunun raporla belirtilmesi ve bunların onsekiz yaşını dolduruncaya kadar altı ayda bir defa aynı şekilde doktor muayenesinden geçirilerek bu işte çalışmaya devamlarına bir sakınca olup olmadığının kontrol ettirilmesi ve bütün bu raporların işyerinde saklanarak yetkili memurların isteği üzerine kendilerine gösterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz.(İş Kanunu Madde:87, Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği Madde:5-Ek-II)
- GECE ÇALIŞMA SÜRESİ:
Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir. İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez.(İş Kanunu Madde:69)
- GECE ÇALIŞANLARA SAĞLIK RAPORU:
Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğu, işe başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile belgelenir. Gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler. İşçilerinin sağlık kontrollerinin masrafları işveren tarafından karşılanır.(İş Kanunu Madde:69)
- GECE-GÜNDÜZ POSTA DEĞİŞİMLERİ:
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.(İş Kanunu Madde:69)
- İŞÇİ ÖZLÜK DOSYASI:
İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.İşveren, işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralları ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasında işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla yükümlüdür. (İş Kanunu Madde:75)
- ÇALIŞMA SÜRELERİ:
Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.Sağlık kuralları bakımından günde ancak yedibuçuk saat ve daha az çalışılması gereken işler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından müştereken hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.(İş Kanunu Madde:63)
- BİNALARIN YAPISI VE DAYANIKLILIĞI:
İşyeri binaları yapılan işin özelliğine uygun ve yeterli sağlamlıkta inşa edilmiş olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:2) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:2) Eski
(Yeni : 10.02.2004 ten sonra kurulan işyerleri, Eski : 10.02.2004 daha önce kurulan işyerleri
- ELEKTRİK TESİSATI
Elektrik tesisatı yangın veya patlama tehlikesi yaratmayacak şekilde projelendirilip tesis edilecek ve çalışanlar doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karşı korunacaktır.
Elektrik tesisatı ve koruyucu cihazlar kullanılan voltaja, ortam şartlarına ve yürürlükteki mevzuata uygun olacak, yetkili kişiler tarafından işletilecektir.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:3) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:3) Eski
- ELEKTRİK VE TOPRAKLAMA ÖLÇÜM RAPORU:
Elektrik tesisatı ve koruyucu cihazlar kullanılan voltaja, ortam şartlarına ve yürürlükteki mevzuata uygun olacak, yetkili kişiler tarafından işletilecektir.Bir topraklama sisteminin saha uygulama ve denetleme planı bulunmalıdır. Bu plan üzerinde; topraklayıcıların yerleri, çeşitleri, boyutları, topraklama için kullanılan malzemeler, gömülme derinlikleri, topraklayıcıların düzenlenme biçimleri, topraklama iletkenlerinin cinsi, topraklama iletkenlerinin bağlantılarına ilişkin detaylar, ölçmelerin yapılabileceği ayırma noktaları, başka topraklayıcılar ile bağlantı yerleri, topraklamalara ilişkin direnç değerleri, dokunma gerilimleri, topraklamanın yapıldığı tarih, ölçmeyi yapan elektrik mühendisi (Adı soyadı, Ünvanı, Oda kayıt no vb) gösterilmelidir.
Topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları; Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için bir yılı, sabit olmayan ve yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ayı aşamaz.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:3, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Madde:10, Ek-P) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:3, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Madde:10, Ek-P) Eski
- ACİL ÇIKIŞ YOLLARI VE KAPILARI
1. Acil çıkış yolları ve kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılacak ve çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmayacaktır.
2. Herhangi bir tehlike durumunda, tüm çalışanların işyerini derhal ve güvenli bir şekilde terk etmeleri mümkün olacaktır.
3. İşyerinde yeterli sayıda kaçış yolu ve acil çıkış kapıları bulunacaktır.
4. Acil çıkış kapıları dışarıya doğru açılacaktır.
Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmayacaktır.
Acil çıkış kapıları, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri şekilde olacaktır.
5. Acil çıkış yolları ve kapıları Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenmiş olacaktır. İşaretler uygun yerlere konulacak ve kalıcı olacaktır.
6. Acil çıkış kapıları kilitli veya bağlı olmayacaktır.
Acil çıkış yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmayacaktır.
7. Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:4) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:4) Eski
-YANGIN SÖNDÜRME EKİPMANI:
İşyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, kullanılan maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ve çalışanların sayısına göre işyerinde etkili ve yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın dedektörleri ve alarm sistemleri bulunacaktır.Yangın söndürme ekipmanı kolay kullanılır olacak, görünür ve kolay erişilir yerlere konulacak, önlerinde engel bulunmayacaktır.Yangın söndürme ekipmanı ve bulunduğu yerler Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenecek, işaretler uygun yerlere konulacak ve kalıcı olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:5) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:5) Eski
- KAPALI İŞYERLERİNİN HAVALANDIRILMASI
Kapalı işyerlerinde çalışma şekline ve çalışanların yaptıkları işe göre, ihtiyaç duyacakları yeterli temiz hava bulunması sağlanacaktır.Cebri havalandırma sistemi kullanıldığında sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanacaktır.Havalandırma sisteminin çalışmaması, çalışanların sağlığı yönünden tehlikeli ise arızayı bildiren uyarı sistemi bulunacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:6) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:6) Eski
- ORTAM SICAKLIĞI
Çalışılan ortamın sıcaklığı çalışma şekline ve çalışanların harcadıkları güce uygun olacaktır.
Dinlenme yerleri, soyunma yerleri, duş ve tuvaletler, bekleme yerleri, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardım odaları kullanım amacına göre yeterli sıcaklıkta olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:7) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:7) Eski
- AYDINLATMA
İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanacaktır.Aydınlatma sistemindeki herhangi bir arızanın çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde acil ve yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:8) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:8) Eski
- İŞYERİ TABANI, DUVARLARI, TAVANI VE ÇATISI
İşyerlerinde, taban döşeme ve kaplamaları sağlam, kuru ve mümkün olduğu kadar düz ve kaymaz bir şekilde olacak, tehlikeli eğimler, çukurlar ve engeller bulunmayacaktır.
İşyerinde yapılan işin niteliği ve çalışanların yaptıkları iş dikkate alınarak işyeri uygun şekilde bölümlere ayrılacaktır. şyeri binaları, avlular, geçitler, yollar veya benzeri yerlerde bulunan saydam veya yarı saydam duvarlar ile özellikle camlı bölmeler; güvenli malzemeden yapılmış olacak, açık bir şekilde işaretlenecek veya çarpma ve kırılmaya karşı uygun şekilde korunacaktır. Yeterli sağlamlıkta olmayan çatılara çıkılmasına ve buralarda çalışılmasına, güvenli çalışmayı sağlayacak ekipman olmadan izin verilmeyecektir.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:9) Yeni
- KAPILAR VE GİRİŞLER
Kapılar ve girişlerin yeri, sayısı ve boyutları ile yapıldıkları malzemeler, kullanıldıkları odalara, alanlara, kullanım amaçlarına ve çalışanların rahatça girip çıkmalarına uygun olacaktır.
Saydam kapıların üzeri kolayca görünür şekilde işaretlenmiş olacaktır.
Her iki yöne açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılacak veya karşı tarafın görülmesini sağlayan saydam kısımları bulunacaktır.
Saydam veya yarı saydam kapıların yüzeyleri çalışanlar için tehlike yaratmayacak ve güvenli malzemeden yapılmış olacak veya kırılmalara karşı korunmuş olacaktır.
Raylı kapılarda raydan çıkmayı ve devrilmeyi önleyecek güvenlik sistemi bulunacaktır.
Yukarı doğru açılan kapılarda aşağı düşmeyi önleyecek güvenlik sistemi bulunacaktır.
Kaçış yollarında bulunan kapılar uygun şekilde işaretlenecektir. Bu kapılar yardım almaksızın her zaman ve her durumda içeriden açılabilir özellikte olacaktır.
Araçların geçtiği geçit ve kapılar yayaların geçişi için güvenli değilse bu mahallerde yayalar için ayrı geçiş kapıları bulunacaktır. Bu kapılar açıkça işaretlenecek ve önlerinde hiçbir engel bulunmayacaktır.Mekanik kapılar işçiler için kaza riski taşımayacak şekilde çalışacaktır. Bu kapılarda kolay fark edilebilir ve ulaşılabilir, acil durdurma cihazları bulunacak ve herhangi bir güç kesilmesinde otomatik olarak açılır olmaması durumunda kapılar el ile de açılabilecektir.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:11) Yeni
- YÜKLEME YERİ VE RAMPALAR
Yükleme rampaları işçilerin düşmesini önleyecek şekilde güvenli olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:12) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:14) Yeni
- BANTLARA ACİL DURDURMA:
Yürüyen merdiven ve bantların güvenli bir şekilde çalışması sağlanacak ve gerekli güvenlik donanımları bulunacaktır. Bunlarda kolay fark edilir ve kolay ulaşılır acil durdurma tertibatı bulunacaktır. (İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:13) Yeni
- ÇALIŞMA YERİNDE HAREKET SERBESTLİĞİ
Çalışma yerinin taban alanı, yüksekliği ve hava hacmi, işçilerin rahat çalışmaları, sağlık ve güvenliklerini riske atmadan işlerini yürütebilmeleri için yeterli olacaktır.
İşçinin işini yaptığı yerde rahat hareket edebilmesi için yeterli serbest alan bulunacaktır. İşin özelliği nedeniyle bu mümkün değilse çalışma yerinin yanında serbest hareket edeceği alan olacaktır. (İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:15) Yeni
- DİNLENME YERLERİ
Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde, uygun bir dinlenme odası veya dinlenme alanı sağlanacaktır. İş aralarında uygun dinlenme imkanı bulunan büro ve benzeri işlerde ayrıca dinlenme yeri aranmaz.(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:16) Yeni (İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:11) Eski
- SOYUNMA YERLERİ, DUŞ, TUVALET VE LAVABOLAR
İş elbisesi giyme zorunluluğu olan işçiler için uygun soyunma yerleri sağlanacak, işçilerden soyunma yerleri dışındaki yerlerde üstlerini değiştirmelerine izin verilmeyecektir. Soyunma yerleri kolayca ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olacaktır.Soyunma odalarında her işçi için çalışma saatleri içinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktır. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri işlerde veya tehlikeli maddelerle çalışılan yerlerde, iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için, elbise dolapları yan yana iki bölmeli olacak veya iki ayrı elbise dolabı verilecektir.Kadın ve erkek işçiler için ayrı soyunma yerleri sağlanacaktır.
Yapılan işin özelliğine göre gerekli durumlarda işçiler için duş tesisleri yapılacak yeterli sayıda lavabo ve tuvalet bulunacaktır. Duş ve lavabolarda akarsu bulunacak, gerektiğinde akar sıcak su da sağlanacaktır. Duş ve tuvaletler erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:13) Eski Duş veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay bağlantı sağlanacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:18) Yeni
- İLK YARDIM EKİPMANI
İşyerinde yeterli ilk yardım ekipmanı bulundurulacaktır. İlkyardım ekipmanı kolayca erişilebilir yerlerde olacak ve uygun şekilde işaretlenecektir.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:19) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:14) Eski
- İŞ EKİPMANININ UYGUNLUĞU:
İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın işçilerin sağlık ve güvenliğine zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alacaktır.
İşveren:
a) İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat edecektir.
b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olması sağlanamıyorsa, riski en aza indirecek uygun önlemleri alacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde:5)
- İŞ EKİPMANININ KONTROLÜ
İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulacaktır:
a) İş ekipmanının güvenliğinin kurulma şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde uzman kişiler tarafından kontrolü yapılacak, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenecektir.
b) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının;
1) Uzman kişilerce periyodik kontrollerini ve gerektiğinde testlerinin yapılması,
2)Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için uzman kişilerce gerekli kontrollerin yapılması,
sağlanacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde:7)
- TÜM EKİPMANI DURDURMA SİSTEMİ – ACİL DURDURMA SİSTEMİ:
Bütün iş ekipmanlarında, ekipmanı tümüyle ve güvenli bir şekilde durdurabilecek bir sistem bulunacaktır. Her bir çalışma yerinde, tehlikenin durumuna göre, iş ekipmanının tamamını veya bir kısmını durdurabilecek ve bu ekipmanın güvenli bir durumda kalmasını sağlayacak kumanda sistemi bulunacaktır. İş ekipmanlarının durdurma sistemleri, çalıştırma sistemlerine göre öncelikli olacaktır. İş ekipmanı veya tehlikeli kısımları durdurulduğunda, bunları harekete geçiren enerji de kesilmiş olacaktır.İş ekipmanının tehlikesi ve normal durma süresinin gerektirmesi halinde iş ekipmanında acil durdurma sistemi bulunacaktır. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/3, 2/4)
- ZIMPARA TAŞINA KORUYUCU:
Zımpara taşının koruyucu yan kapaklar zorunludur.
- BANT KOPMASINA KARŞI KORUYUCU:
Seyyar bant konveyörünün baş kısmında bant kopmasına karşı koruyucu yapılmalıdır.
İşçilerin sağlık ve güvenliği açısından önemli bir tehlike oluşturabilecek, iş ekipmanının parçalarının kırılması, kopması veya dağılması riskine karşı uygun koruma önlemleri alınacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/7)
- İŞ EKİPMANLARI KAYIŞ-KASNAK KAPLİN KORUYUCULARI:
İş ekipmanlarının zincir-kasnak ve kayış kasnak ile kaplin koruyucuları olacaktır.
- BANT ALTI SİLİNDİRLERE KORUYUCU:
Bant altındaki insan boyunun ulaşabileceği yükseklikteki silindirlerin altında koruyucu yapılacaktır.İş ekipmanının hareketli parçalarıyla mekanik temas riskinin kazaya yol açabileceği hallerde; iş ekipmanı, tehlikeli bölgeye ulaşmayı önleyecek veya bu bölgeye ulaşılmadan önce hareketli parçaların durdurulmasını sağlayacak uygun koruyucular veya koruma donanımı ile donatılacaktır. Koruyucular ve koruma donanımı:
- Sağlam yapıda olacak,
- İlave tehlike yaratmayacak,
- Kolayca yerinden çıkarılmayacak veya etkisiz hale getirilemeyecek şekilde olacak,
- Tehlike bölgesinden yeterli uzaklıkta bulunacak,
- Ekipmanın operasyon noktalarının görülmesini gereğinden fazla kısıtlamayacak,
- Sadece işlem yapılan alana girişi kısıtlayacak, bunlar çıkarılmadan parça takılması, sökülmesi ve bakım için gerekli işlemlerin yapılması mümkün olacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/8)
- KIVILCIM ÇIKARMAYAN ÇUBUK:
Çırçır makinalarında artık pamuğun temizlenmesi için demir çubuklar kullanılmaktadır.
Bütün iş ekipmanı, ekipmanın veya ekipmanda üretilen, kullanılan veya depolanan maddelerin patlama riskini önleyecek özellikte olacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/18)
- KÜÇÜK GERİLİM KULLANMA:
İş ekipmanı üzerindeki lamba 220 volt ile çalışmaktadır.
- GÖVDE TOPRAKLAMASI:
Elektrikli makinaların gövde topraklaması yapılacaktır. / toprak hatları kolay muayene edilecek şekilde çekilmelidir.
- İLETKENLER:
Elektrik kabloları mekanik ve kimyasal etkilere karşı korunacaktır.
Bütün iş ekipmanı, işçilerin doğrudan veya dolaylı olarak elektrikle temas riskinden korunmasına uygun olacaktır. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/19)
- FORKLİFTİN GERİ HAREKETİNDE UYARI ZİLİ:
Üzerinde işçi bulunan iş ekipmanı, ekipmanın bir yerden bir yere götürülmesi sırasında tekerleklere veya paletlere takılma veya temas etme riski de dahil işçiler için oluşacak bütün riskleri azaltacak şekilde uygun sistemlerle donatılacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:3/1)
- YILDIRIMLIK TESİSATI (PARATONER):
İşyerinde yıldırımlık sistemi (paratoner) bulundurulacaktır.
Kullanımı sırasında yıldırım düşmesi ihtimali bulunan iş ekipmanı yıldırımın etkilerine karşı uygun araçlarla korunacaktır. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:1)
- RADYOAKTİF PARATONERİN TOPRAKLAMA DİRENCİ:
Radyoaktif yakalama uçlu paratonerin topraklama direnci … ohm olarak ölçülmüştür.
Radyoaktif yakalama ucu kullanıldığı hallerde Topraklama elektrotları, toprak direnci 5 ohm'dan az olacak şekilde tesis edilecektir. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:1, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Fenni Şartnamesi 6. Bölüm Madde: 2.3.1.9)
- SİVRİ UÇLU PARATONERİN TOPRAKLAMA DİRENCİ:
Sivri uçlu yıldırımlık tesislerinde, hizmet yapıları için herhangi bir kuşaklama dikkate alınmadan, toprak bağlantı sisteminin tamamının kombine edilmiş toprağa geçiş direnci 10 ohm'u aşmamalıdır. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:1, TS 622 Madde:2.3.7.1)
- YÜKSEKTEN DÜŞMELERE KARŞI KORKULUK:
Seçilen iş ekipmanının türüne bağlı olarak iş ekipmanının yapısında bulunan riskleri minimuma indirmek için uygun önlemler belirlenecektir. Eğer gerekiyorsa düşmeleri önleyecek koruyucular yapılacaktır. Bu koruyucular yüksekten düşmeyi önleyecek ve işçilerin yaralanmasına da meydan vermeyecek şekilde uygun yapıda ve yeterli sağlamlıkta olacaktır. Düşmeleri önleyen toplu korumaya yönelik koruyucular ancak seyyar veya sabit merdiven başlarında kesintiye uğrayabilir.Düşmeleri önleyen toplu korumaya yönelik koruyucuların, özel bir işin yapılması için geçici olarak kaldırılması gerektiği durumlarda, aynı korumayı sağlayacak diğer güvenlik önlemleri alınacaktır. Bu önlemler alınıncaya kadar çalışma yapılmayacaktır. Bu özel iş geçici veya kesin olarak tamamlandıktan sonra koruyucular tekrar yerine konacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:4/1)
- İŞARET LEVHALARI:
İşyerinin uygun yerlerinde güvenlik ve sağlık işaretleri bulundurulacaktır.
İşaret levhaları özel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen yakınma, genel tehlike olan yerlerin girişine, engeller dikkate alınarak, görüş seviyesine uygun yükseklik ve konumda, iyi aydınlatılmış, erişimi kolay ve görünür bir şekilde yerleştirilecektir. Doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde fluoresan renkler, reflektör malzeme veya yapay aydınlatma kullanılacaktır.
İşaret levhasının gösterdiği durum ortadan kalktığında, işaret levhası da kaldırılacaktır.
(Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği Ek-II Madde:2)
- KULAK KORUYUCULARI:
Gürültülü bölümlerde çalışan işçilere kulak koruyucuları verilecektir.
Gürültüye maruziyetten kaynaklanan riskler başka yollarla önlenemiyor ise;
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak ve aşağıda belirtilen koşullarda, işçilere, kişiye tam olarak uyan kulak koruyucuları verilecek ve bu koruyucular işçiler tarafından kullanılacaktır:
1) Gürültü maruziyeti en düşük maruziyet etkin değerleri (80 dB (A) )aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde bulunduracaktır,
2) Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değerlerine (85 dB (A)) ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları kullanılacaktır,
3) Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek bir biçimde seçilecektir.
b) İşveren kulak koruyucularının kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterecek ve alınan önlemlerin etkililiğini denetlemekten sorumlu olacaktır.
(Gürültü Yönetmeliği Madde:8)
- İŞİTME TESTİ:
Gürültülü bölümlerde çalışan işçilerin işitme testleri yaptırılır.
En yüksek maruziyet etkin değerlerini (85 dB (A)) aşan gürültüye maruz kalan bir işçi, bir hekim veya hekimin sorumluluğu altındaki uzman bir başka kişi tarafından işitme testi yapılmasını isteme hakkına sahiptir. Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde hükme bağlanan değerlendirme ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde, en düşük maruziyet etkin değerlerini aşan gürültüye maruz kalan işçiler için de işitme testleri yapılacaktır. (Gürültü Yönetmeliği Madde:12)
-BİLGİSAYAR MONİTÖRÜ KLAVYESİ SANDALYESİ:
Bilgisayar monitöründeki kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar önlenecektir.
Çalışma pozisyonuna göre, tuşlar üzerindeki semboller kolaylıkla seçilebilecek, düzgün ve okunaklı olacaktır. Bilgisayar masasındaki çalışma sandalyesinin yüksekliği ayarlanabilir olacaktır.Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yukarı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek olacaktır.(Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Ek-1 Madde:1)
-BİLGİSAYAR ÇALIŞMA ALANI:
Operatörün oturma şeklini değiştirebilmesi ve rahatça hareket edebilmesi için çalışma merkezi yeterli genişlikte olacak ve uygun şekilde düzenlenecektir.
(Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Ek-1 Madde:2)
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM:
İşçilere kişisel koruyucu donanım olarak iş elbisesi, önlük, eldiven, toz maskesi, ayakkabı verilmelidir.Her işveren,toplu koruma yöntemleri ile risklerin önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda, kişisel koruyucu donanımlardan işçilerin sağlık ve güvenlikleri için gerekli olanları işçilere verecektir.İşveren, işçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü önlemi alacaktır.İşçiler de kendilerine verilen kişisel koruyucu donanımları aldıkları eğitime ve talimata uygun olarak kullanmakla yükümlüdür. İşçiler kişisel koruyucu donanımda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği işverene bildirecektir.İşçilere verilen kişisel koruyucu donanımlar her zaman etkili şekilde çalışır durumda olacak, temizlik ve bakımı yapılacak ve gerektiğinde yenileri ile değiştirilecektir. (Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Madde:8, Ek-I,II,III)
- BULAŞICI HASTALIK MUAYENESİ (PORTÖR):
İşçiler, üç ayda bir periyodik olarak bulaşıcı hastalık taşıyıp taşımadıkları konusunda muayene edilecek ve sonuçları gösterir belgeler yetkililere gösterilmek üzere işyerinde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:57/7, Umumi Hıfzısıhha Kanunu Madde:126)
- GÖĞÜS RADYOGRAFİSİ:
Tozlu işlerde çalışanların göğüs radyografileri çektirilir.
-Tozlu işlerde çalışacak işçiler, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, göğüs radyografileri alınacak ve solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı olanlar, göğüs yapısında bozukluk bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.Tozlu işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacak ve her 6 ayda bir, göğüs radyografileri alınacaktır. Solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:76/5, 76/6)
- TETANOS AŞISI:
Tetanos tehlikesi olan işlerde çalışan bütün işçilere, antitetanik aşı yapılacak, parçalanmış ezik ve toprakla bulaşmış yaralanmalarda, serum antitetanik tatbik olunacak, işçi daha önce aşılanmış ise, rapel olarak, anatoksin yapılacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:86)
- YANGIN TATBİKATI:
İşyerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak, bu denemeler, yetkili ve tecrübeli bir şef, işyeri bekçileri ve yeteri kadar yardımcılardan kurulu bir ekibin gözetimi altında yapılacak ve işyeri yangın planına uygun olarak tertiplenecektir.(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:131)
- YANGIN SÖNDÜRME EKİBİ:
Özel itfaiye teşkilatı bulunmayan işyerlerinde, bekçiler ile çalışanlar arasından yeteri kadar yardımcılar seçilerek bir yangın söndürme ekibi kurulacak ve bu ekip personeline, yangın halinde yapacakları görevler gösterilecek ve yangına karşı savunma eğitimi yapılacak, ayrıca hangi söndürme cihaz ve aletlerinin, hangi çeşit yangına karşı kullanılacağı da öğretilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:133)
- KOMPRESÖRE AYRI BÖLME:
Sabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı bir bölmede olacak, seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az 10 metre uzaklıkta veya dayanıklı bir bölme içinde bulunacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:249)
- İSTİFLEME:
İşyerlerinde malzemeler, aydınlatmayı engellemeyecek, makina ve tesisatın çalışmasını güçleştirmeyecek, geçitlerde gidiş ve gelişi aksatmayacak ve yangın söndürme tesisatının kullanılma ve çalışmasını engellemeyecek ve devrilmeyecek şekilde ve ağırlıklarına dayanacak taban üzerine ve ancak 3 metre yükseklikte istiflenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:489)
- METAL ÇATIYA TOPRAKLAMA:
Maden çatılı veya karkaslı bina, atölye, depo ve benzerleri ile iletken olmayan tabanlar üzerinde kurulmuş makinalar, havagazı, su ve kalorifer tesisatı ve bütün madeni kısımlar, usul ve tekniğe uygun olarak etkili bir şekilde topraklanacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:344)
- EGZOZLARA ALEV GEÇİRMEZ TERTİBAT:
Pamuk depolarına giren motorlu araçların egzozlarından çıkabilecek kıvılcımları önlemek amacıyla, bu egzozlara alev geçirmez tertibatlı başlıklar konulacaktır.
(İş Kanunu Madde:77)
İşverenler, işyerlerinde sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının tesis edilmesi için gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler. Bu amaçla, işverenler, çalışanları, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek, onların karşı karşıya bulundukları mesleki riskler ve bunlarla ilgili alınması gerekli tedbirler konusunda işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği eğitim programlarını hazırlamak, eğitimlerin düzenlenmesini, çalışanların bu programlara katılmasını sağlamak ve verilecek eğitim için uygun yer, araç ve gereç temin etmekle yükümlüdürler. Asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverene ait çalışanların eğitimlerinden, asıl işveren, alt işverenle birlikte sorumludur. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, geçici iş ilişkisi ile çalışanlara gerekli eğitimi vermekle yükümlüdür.İşverenler, çalışanlarına, iş sözleşmesinin türüne bakılmaksızın gerekli eğitimi vermekle yükümlüdür.(İş Kanunu Madde:77, Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Madde:4)
- İŞ GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ BELGESİ:
İşyerlerinde düzenlenen eğitimler belgelendirilir ve bu belgeler çalışanların özlük dosyalarında saklanır. Eğitim sonrası düzenlenecek belgede, eğitime katılan kişinin adı, soyadı, görev unvanı, eğitimin konusu, süresi, eğitimi verenin adı, soyadı, görev unvanı, imzası ve eğitimin tarihi yer alır.(İş Kanunu Madde:77, Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Madde:4, 17)
- DENETİM VE GÖZETİM:
İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.
İşverenler işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, işçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek ve gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadırlar. Yapılacak eğitimin usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını en geç iki iş günü içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadırlar. Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.(İş Kanunu Madde:77)
İLKYARDIMCI:::
Kapsam bölümünde belirtilen tüm kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir "İlkyardımcı"nın bulundurulması zorunludur.Mekanik cihazların yoğun bulunduğu, yangın riski yüksek olan ve yeraltı maden ocakları gibi kaza riski yüksek olan işyerlerinde her on personel için bir "İlkyardımcı"nın bulundurulması zorunludur.(İlkyardım Yönetmeliği madde:16)
- PERİYODİK SAĞLIK KONTROLÜ:
… adet işçinin periyodik sağlık muayeneleri yaptırılır.
- AĞIR VE TEHLİKELİ İŞLERDE RAPOR:
Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır. Sosyal Sigortalar Kurumu işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz. (İş Kanunu Madde:86, Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği Madde:5-Ek-II)
- ON SEKİZ YAŞINDAN KÜÇÜKLER İÇİN RAPOR
Ondört yaşından onsekiz yaşına kadar (onsekiz dahil) çocuk ve genç işçilerin işe alınmalarından önce işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek işin niteliğine ve şartlarına göre vücut yapılarının dayanıklı olduğunun raporla belirtilmesi ve bunların onsekiz yaşını dolduruncaya kadar altı ayda bir defa aynı şekilde doktor muayenesinden geçirilerek bu işte çalışmaya devamlarına bir sakınca olup olmadığının kontrol ettirilmesi ve bütün bu raporların işyerinde saklanarak yetkili memurların isteği üzerine kendilerine gösterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu işe ilk giriş muayenesini yapmaktan kaçınamaz.(İş Kanunu Madde:87, Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği Madde:5-Ek-II)
- GECE ÇALIŞMA SÜRESİ:
Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir. İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez.(İş Kanunu Madde:69)
- GECE ÇALIŞANLARA SAĞLIK RAPORU:
Gece çalıştırılacak işçilerin sağlık durumlarının gece çalışmasına uygun olduğu, işe başlamadan önce alınacak sağlık raporu ile belgelenir. Gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından periyodik sağlık kontrolünden geçirilirler. İşçilerinin sağlık kontrollerinin masrafları işveren tarafından karşılanır.(İş Kanunu Madde:69)
- GECE-GÜNDÜZ POSTA DEĞİŞİMLERİ:
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.(İş Kanunu Madde:69)
- İŞÇİ ÖZLÜK DOSYASI:
İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.İşveren, işçi hakkında edindiği bilgileri dürüstlük kuralları ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasında işçinin haklı çıkarı bulunan bilgileri açıklamamakla yükümlüdür. (İş Kanunu Madde:75)
- ÇALIŞMA SÜRELERİ:
Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.Sağlık kuralları bakımından günde ancak yedibuçuk saat ve daha az çalışılması gereken işler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından müştereken hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.(İş Kanunu Madde:63)
- BİNALARIN YAPISI VE DAYANIKLILIĞI:
İşyeri binaları yapılan işin özelliğine uygun ve yeterli sağlamlıkta inşa edilmiş olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:2) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:2) Eski
(Yeni : 10.02.2004 ten sonra kurulan işyerleri, Eski : 10.02.2004 daha önce kurulan işyerleri
- ELEKTRİK TESİSATI
Elektrik tesisatı yangın veya patlama tehlikesi yaratmayacak şekilde projelendirilip tesis edilecek ve çalışanlar doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karşı korunacaktır.
Elektrik tesisatı ve koruyucu cihazlar kullanılan voltaja, ortam şartlarına ve yürürlükteki mevzuata uygun olacak, yetkili kişiler tarafından işletilecektir.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:3) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:3) Eski
- ELEKTRİK VE TOPRAKLAMA ÖLÇÜM RAPORU:
Elektrik tesisatı ve koruyucu cihazlar kullanılan voltaja, ortam şartlarına ve yürürlükteki mevzuata uygun olacak, yetkili kişiler tarafından işletilecektir.Bir topraklama sisteminin saha uygulama ve denetleme planı bulunmalıdır. Bu plan üzerinde; topraklayıcıların yerleri, çeşitleri, boyutları, topraklama için kullanılan malzemeler, gömülme derinlikleri, topraklayıcıların düzenlenme biçimleri, topraklama iletkenlerinin cinsi, topraklama iletkenlerinin bağlantılarına ilişkin detaylar, ölçmelerin yapılabileceği ayırma noktaları, başka topraklayıcılar ile bağlantı yerleri, topraklamalara ilişkin direnç değerleri, dokunma gerilimleri, topraklamanın yapıldığı tarih, ölçmeyi yapan elektrik mühendisi (Adı soyadı, Ünvanı, Oda kayıt no vb) gösterilmelidir.
Topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları; Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için bir yılı, sabit olmayan ve yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ayı aşamaz.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:3, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Madde:10, Ek-P) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:3, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği Madde:10, Ek-P) Eski
- ACİL ÇIKIŞ YOLLARI VE KAPILARI
1. Acil çıkış yolları ve kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılacak ve çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmayacaktır.
2. Herhangi bir tehlike durumunda, tüm çalışanların işyerini derhal ve güvenli bir şekilde terk etmeleri mümkün olacaktır.
3. İşyerinde yeterli sayıda kaçış yolu ve acil çıkış kapıları bulunacaktır.
4. Acil çıkış kapıları dışarıya doğru açılacaktır.
Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmayacaktır.
Acil çıkış kapıları, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri şekilde olacaktır.
5. Acil çıkış yolları ve kapıları Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenmiş olacaktır. İşaretler uygun yerlere konulacak ve kalıcı olacaktır.
6. Acil çıkış kapıları kilitli veya bağlı olmayacaktır.
Acil çıkış yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak hiçbir engel bulunmayacaktır.
7. Aydınlatılması gereken acil çıkış yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:4) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:4) Eski
-YANGIN SÖNDÜRME EKİPMANI:
İşyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, kullanılan maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ve çalışanların sayısına göre işyerinde etkili ve yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın dedektörleri ve alarm sistemleri bulunacaktır.Yangın söndürme ekipmanı kolay kullanılır olacak, görünür ve kolay erişilir yerlere konulacak, önlerinde engel bulunmayacaktır.Yangın söndürme ekipmanı ve bulunduğu yerler Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenecek, işaretler uygun yerlere konulacak ve kalıcı olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:5) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:5) Eski
- KAPALI İŞYERLERİNİN HAVALANDIRILMASI
Kapalı işyerlerinde çalışma şekline ve çalışanların yaptıkları işe göre, ihtiyaç duyacakları yeterli temiz hava bulunması sağlanacaktır.Cebri havalandırma sistemi kullanıldığında sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanacaktır.Havalandırma sisteminin çalışmaması, çalışanların sağlığı yönünden tehlikeli ise arızayı bildiren uyarı sistemi bulunacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:6) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:6) Eski
- ORTAM SICAKLIĞI
Çalışılan ortamın sıcaklığı çalışma şekline ve çalışanların harcadıkları güce uygun olacaktır.
Dinlenme yerleri, soyunma yerleri, duş ve tuvaletler, bekleme yerleri, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardım odaları kullanım amacına göre yeterli sıcaklıkta olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:7) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:7) Eski
- AYDINLATMA
İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanacaktır.Aydınlatma sistemindeki herhangi bir arızanın çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde acil ve yeterli aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulunacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:8) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:8) Eski
- İŞYERİ TABANI, DUVARLARI, TAVANI VE ÇATISI
İşyerlerinde, taban döşeme ve kaplamaları sağlam, kuru ve mümkün olduğu kadar düz ve kaymaz bir şekilde olacak, tehlikeli eğimler, çukurlar ve engeller bulunmayacaktır.
İşyerinde yapılan işin niteliği ve çalışanların yaptıkları iş dikkate alınarak işyeri uygun şekilde bölümlere ayrılacaktır. şyeri binaları, avlular, geçitler, yollar veya benzeri yerlerde bulunan saydam veya yarı saydam duvarlar ile özellikle camlı bölmeler; güvenli malzemeden yapılmış olacak, açık bir şekilde işaretlenecek veya çarpma ve kırılmaya karşı uygun şekilde korunacaktır. Yeterli sağlamlıkta olmayan çatılara çıkılmasına ve buralarda çalışılmasına, güvenli çalışmayı sağlayacak ekipman olmadan izin verilmeyecektir.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:9) Yeni
- KAPILAR VE GİRİŞLER
Kapılar ve girişlerin yeri, sayısı ve boyutları ile yapıldıkları malzemeler, kullanıldıkları odalara, alanlara, kullanım amaçlarına ve çalışanların rahatça girip çıkmalarına uygun olacaktır.
Saydam kapıların üzeri kolayca görünür şekilde işaretlenmiş olacaktır.
Her iki yöne açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılacak veya karşı tarafın görülmesini sağlayan saydam kısımları bulunacaktır.
Saydam veya yarı saydam kapıların yüzeyleri çalışanlar için tehlike yaratmayacak ve güvenli malzemeden yapılmış olacak veya kırılmalara karşı korunmuş olacaktır.
Raylı kapılarda raydan çıkmayı ve devrilmeyi önleyecek güvenlik sistemi bulunacaktır.
Yukarı doğru açılan kapılarda aşağı düşmeyi önleyecek güvenlik sistemi bulunacaktır.
Kaçış yollarında bulunan kapılar uygun şekilde işaretlenecektir. Bu kapılar yardım almaksızın her zaman ve her durumda içeriden açılabilir özellikte olacaktır.
Araçların geçtiği geçit ve kapılar yayaların geçişi için güvenli değilse bu mahallerde yayalar için ayrı geçiş kapıları bulunacaktır. Bu kapılar açıkça işaretlenecek ve önlerinde hiçbir engel bulunmayacaktır.Mekanik kapılar işçiler için kaza riski taşımayacak şekilde çalışacaktır. Bu kapılarda kolay fark edilebilir ve ulaşılabilir, acil durdurma cihazları bulunacak ve herhangi bir güç kesilmesinde otomatik olarak açılır olmaması durumunda kapılar el ile de açılabilecektir.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:11) Yeni
- YÜKLEME YERİ VE RAMPALAR
Yükleme rampaları işçilerin düşmesini önleyecek şekilde güvenli olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:12) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:14) Yeni
- BANTLARA ACİL DURDURMA:
Yürüyen merdiven ve bantların güvenli bir şekilde çalışması sağlanacak ve gerekli güvenlik donanımları bulunacaktır. Bunlarda kolay fark edilir ve kolay ulaşılır acil durdurma tertibatı bulunacaktır. (İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:13) Yeni
- ÇALIŞMA YERİNDE HAREKET SERBESTLİĞİ
Çalışma yerinin taban alanı, yüksekliği ve hava hacmi, işçilerin rahat çalışmaları, sağlık ve güvenliklerini riske atmadan işlerini yürütebilmeleri için yeterli olacaktır.
İşçinin işini yaptığı yerde rahat hareket edebilmesi için yeterli serbest alan bulunacaktır. İşin özelliği nedeniyle bu mümkün değilse çalışma yerinin yanında serbest hareket edeceği alan olacaktır. (İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:15) Yeni
- DİNLENME YERLERİ
Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde, uygun bir dinlenme odası veya dinlenme alanı sağlanacaktır. İş aralarında uygun dinlenme imkanı bulunan büro ve benzeri işlerde ayrıca dinlenme yeri aranmaz.(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:16) Yeni (İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:11) Eski
- SOYUNMA YERLERİ, DUŞ, TUVALET VE LAVABOLAR
İş elbisesi giyme zorunluluğu olan işçiler için uygun soyunma yerleri sağlanacak, işçilerden soyunma yerleri dışındaki yerlerde üstlerini değiştirmelerine izin verilmeyecektir. Soyunma yerleri kolayca ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olacaktır.Soyunma odalarında her işçi için çalışma saatleri içinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktır. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri işlerde veya tehlikeli maddelerle çalışılan yerlerde, iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için, elbise dolapları yan yana iki bölmeli olacak veya iki ayrı elbise dolabı verilecektir.Kadın ve erkek işçiler için ayrı soyunma yerleri sağlanacaktır.
Yapılan işin özelliğine göre gerekli durumlarda işçiler için duş tesisleri yapılacak yeterli sayıda lavabo ve tuvalet bulunacaktır. Duş ve lavabolarda akarsu bulunacak, gerektiğinde akar sıcak su da sağlanacaktır. Duş ve tuvaletler erkek ve kadın işçiler için ayrı ayrı olacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:13) Eski Duş veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay bağlantı sağlanacaktır.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:18) Yeni
- İLK YARDIM EKİPMANI
İşyerinde yeterli ilk yardım ekipmanı bulundurulacaktır. İlkyardım ekipmanı kolayca erişilebilir yerlerde olacak ve uygun şekilde işaretlenecektir.
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-I Madde:19) Yeni
(İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik Ek-II Madde:14) Eski
- İŞ EKİPMANININ UYGUNLUĞU:
İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın işçilerin sağlık ve güvenliğine zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alacaktır.
İşveren:
a) İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, bu ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat edecektir.
b) İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olması sağlanamıyorsa, riski en aza indirecek uygun önlemleri alacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde:5)
- İŞ EKİPMANININ KONTROLÜ
İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulacaktır:
a) İş ekipmanının güvenliğinin kurulma şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde uzman kişiler tarafından kontrolü yapılacak, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenecektir.
b) İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının;
1) Uzman kişilerce periyodik kontrollerini ve gerektiğinde testlerinin yapılması,
2)Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için uzman kişilerce gerekli kontrollerin yapılması,
sağlanacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Madde:7)
- TÜM EKİPMANI DURDURMA SİSTEMİ – ACİL DURDURMA SİSTEMİ:
Bütün iş ekipmanlarında, ekipmanı tümüyle ve güvenli bir şekilde durdurabilecek bir sistem bulunacaktır. Her bir çalışma yerinde, tehlikenin durumuna göre, iş ekipmanının tamamını veya bir kısmını durdurabilecek ve bu ekipmanın güvenli bir durumda kalmasını sağlayacak kumanda sistemi bulunacaktır. İş ekipmanlarının durdurma sistemleri, çalıştırma sistemlerine göre öncelikli olacaktır. İş ekipmanı veya tehlikeli kısımları durdurulduğunda, bunları harekete geçiren enerji de kesilmiş olacaktır.İş ekipmanının tehlikesi ve normal durma süresinin gerektirmesi halinde iş ekipmanında acil durdurma sistemi bulunacaktır. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/3, 2/4)
- ZIMPARA TAŞINA KORUYUCU:
Zımpara taşının koruyucu yan kapaklar zorunludur.
- BANT KOPMASINA KARŞI KORUYUCU:
Seyyar bant konveyörünün baş kısmında bant kopmasına karşı koruyucu yapılmalıdır.
İşçilerin sağlık ve güvenliği açısından önemli bir tehlike oluşturabilecek, iş ekipmanının parçalarının kırılması, kopması veya dağılması riskine karşı uygun koruma önlemleri alınacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/7)
- İŞ EKİPMANLARI KAYIŞ-KASNAK KAPLİN KORUYUCULARI:
İş ekipmanlarının zincir-kasnak ve kayış kasnak ile kaplin koruyucuları olacaktır.
- BANT ALTI SİLİNDİRLERE KORUYUCU:
Bant altındaki insan boyunun ulaşabileceği yükseklikteki silindirlerin altında koruyucu yapılacaktır.İş ekipmanının hareketli parçalarıyla mekanik temas riskinin kazaya yol açabileceği hallerde; iş ekipmanı, tehlikeli bölgeye ulaşmayı önleyecek veya bu bölgeye ulaşılmadan önce hareketli parçaların durdurulmasını sağlayacak uygun koruyucular veya koruma donanımı ile donatılacaktır. Koruyucular ve koruma donanımı:
- Sağlam yapıda olacak,
- İlave tehlike yaratmayacak,
- Kolayca yerinden çıkarılmayacak veya etkisiz hale getirilemeyecek şekilde olacak,
- Tehlike bölgesinden yeterli uzaklıkta bulunacak,
- Ekipmanın operasyon noktalarının görülmesini gereğinden fazla kısıtlamayacak,
- Sadece işlem yapılan alana girişi kısıtlayacak, bunlar çıkarılmadan parça takılması, sökülmesi ve bakım için gerekli işlemlerin yapılması mümkün olacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/8)
- KIVILCIM ÇIKARMAYAN ÇUBUK:
Çırçır makinalarında artık pamuğun temizlenmesi için demir çubuklar kullanılmaktadır.
Bütün iş ekipmanı, ekipmanın veya ekipmanda üretilen, kullanılan veya depolanan maddelerin patlama riskini önleyecek özellikte olacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/18)
- KÜÇÜK GERİLİM KULLANMA:
İş ekipmanı üzerindeki lamba 220 volt ile çalışmaktadır.
- GÖVDE TOPRAKLAMASI:
Elektrikli makinaların gövde topraklaması yapılacaktır. / toprak hatları kolay muayene edilecek şekilde çekilmelidir.
- İLETKENLER:
Elektrik kabloları mekanik ve kimyasal etkilere karşı korunacaktır.
Bütün iş ekipmanı, işçilerin doğrudan veya dolaylı olarak elektrikle temas riskinden korunmasına uygun olacaktır. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:2/19)
- FORKLİFTİN GERİ HAREKETİNDE UYARI ZİLİ:
Üzerinde işçi bulunan iş ekipmanı, ekipmanın bir yerden bir yere götürülmesi sırasında tekerleklere veya paletlere takılma veya temas etme riski de dahil işçiler için oluşacak bütün riskleri azaltacak şekilde uygun sistemlerle donatılacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-I Madde:3/1)
- YILDIRIMLIK TESİSATI (PARATONER):
İşyerinde yıldırımlık sistemi (paratoner) bulundurulacaktır.
Kullanımı sırasında yıldırım düşmesi ihtimali bulunan iş ekipmanı yıldırımın etkilerine karşı uygun araçlarla korunacaktır. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:1)
- RADYOAKTİF PARATONERİN TOPRAKLAMA DİRENCİ:
Radyoaktif yakalama uçlu paratonerin topraklama direnci … ohm olarak ölçülmüştür.
Radyoaktif yakalama ucu kullanıldığı hallerde Topraklama elektrotları, toprak direnci 5 ohm'dan az olacak şekilde tesis edilecektir. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:1, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Fenni Şartnamesi 6. Bölüm Madde: 2.3.1.9)
- SİVRİ UÇLU PARATONERİN TOPRAKLAMA DİRENCİ:
Sivri uçlu yıldırımlık tesislerinde, hizmet yapıları için herhangi bir kuşaklama dikkate alınmadan, toprak bağlantı sisteminin tamamının kombine edilmiş toprağa geçiş direnci 10 ohm'u aşmamalıdır. (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:1, TS 622 Madde:2.3.7.1)
- YÜKSEKTEN DÜŞMELERE KARŞI KORKULUK:
Seçilen iş ekipmanının türüne bağlı olarak iş ekipmanının yapısında bulunan riskleri minimuma indirmek için uygun önlemler belirlenecektir. Eğer gerekiyorsa düşmeleri önleyecek koruyucular yapılacaktır. Bu koruyucular yüksekten düşmeyi önleyecek ve işçilerin yaralanmasına da meydan vermeyecek şekilde uygun yapıda ve yeterli sağlamlıkta olacaktır. Düşmeleri önleyen toplu korumaya yönelik koruyucular ancak seyyar veya sabit merdiven başlarında kesintiye uğrayabilir.Düşmeleri önleyen toplu korumaya yönelik koruyucuların, özel bir işin yapılması için geçici olarak kaldırılması gerektiği durumlarda, aynı korumayı sağlayacak diğer güvenlik önlemleri alınacaktır. Bu önlemler alınıncaya kadar çalışma yapılmayacaktır. Bu özel iş geçici veya kesin olarak tamamlandıktan sonra koruyucular tekrar yerine konacaktır.
(İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Ek-II Madde:4/1)
- İŞARET LEVHALARI:
İşyerinin uygun yerlerinde güvenlik ve sağlık işaretleri bulundurulacaktır.
İşaret levhaları özel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen yakınma, genel tehlike olan yerlerin girişine, engeller dikkate alınarak, görüş seviyesine uygun yükseklik ve konumda, iyi aydınlatılmış, erişimi kolay ve görünür bir şekilde yerleştirilecektir. Doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde fluoresan renkler, reflektör malzeme veya yapay aydınlatma kullanılacaktır.
İşaret levhasının gösterdiği durum ortadan kalktığında, işaret levhası da kaldırılacaktır.
(Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği Ek-II Madde:2)
- KULAK KORUYUCULARI:
Gürültülü bölümlerde çalışan işçilere kulak koruyucuları verilecektir.
Gürültüye maruziyetten kaynaklanan riskler başka yollarla önlenemiyor ise;
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak ve aşağıda belirtilen koşullarda, işçilere, kişiye tam olarak uyan kulak koruyucuları verilecek ve bu koruyucular işçiler tarafından kullanılacaktır:
1) Gürültü maruziyeti en düşük maruziyet etkin değerleri (80 dB (A) )aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde bulunduracaktır,
2) Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değerlerine (85 dB (A)) ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları kullanılacaktır,
3) Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek bir biçimde seçilecektir.
b) İşveren kulak koruyucularının kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterecek ve alınan önlemlerin etkililiğini denetlemekten sorumlu olacaktır.
(Gürültü Yönetmeliği Madde:8)
- İŞİTME TESTİ:
Gürültülü bölümlerde çalışan işçilerin işitme testleri yaptırılır.
En yüksek maruziyet etkin değerlerini (85 dB (A)) aşan gürültüye maruz kalan bir işçi, bir hekim veya hekimin sorumluluğu altındaki uzman bir başka kişi tarafından işitme testi yapılmasını isteme hakkına sahiptir. Bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde hükme bağlanan değerlendirme ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde, en düşük maruziyet etkin değerlerini aşan gürültüye maruz kalan işçiler için de işitme testleri yapılacaktır. (Gürültü Yönetmeliği Madde:12)
-BİLGİSAYAR MONİTÖRÜ KLAVYESİ SANDALYESİ:
Bilgisayar monitöründeki kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar önlenecektir.
Çalışma pozisyonuna göre, tuşlar üzerindeki semboller kolaylıkla seçilebilecek, düzgün ve okunaklı olacaktır. Bilgisayar masasındaki çalışma sandalyesinin yüksekliği ayarlanabilir olacaktır.Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yukarı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek olacaktır.(Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Ek-1 Madde:1)
-BİLGİSAYAR ÇALIŞMA ALANI:
Operatörün oturma şeklini değiştirebilmesi ve rahatça hareket edebilmesi için çalışma merkezi yeterli genişlikte olacak ve uygun şekilde düzenlenecektir.
(Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Ek-1 Madde:2)
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM:
İşçilere kişisel koruyucu donanım olarak iş elbisesi, önlük, eldiven, toz maskesi, ayakkabı verilmelidir.Her işveren,toplu koruma yöntemleri ile risklerin önlenemediği veya tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda, kişisel koruyucu donanımlardan işçilerin sağlık ve güvenlikleri için gerekli olanları işçilere verecektir.İşveren, işçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü önlemi alacaktır.İşçiler de kendilerine verilen kişisel koruyucu donanımları aldıkları eğitime ve talimata uygun olarak kullanmakla yükümlüdür. İşçiler kişisel koruyucu donanımda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği işverene bildirecektir.İşçilere verilen kişisel koruyucu donanımlar her zaman etkili şekilde çalışır durumda olacak, temizlik ve bakımı yapılacak ve gerektiğinde yenileri ile değiştirilecektir. (Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Madde:8, Ek-I,II,III)
- BULAŞICI HASTALIK MUAYENESİ (PORTÖR):
İşçiler, üç ayda bir periyodik olarak bulaşıcı hastalık taşıyıp taşımadıkları konusunda muayene edilecek ve sonuçları gösterir belgeler yetkililere gösterilmek üzere işyerinde bulundurulacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:57/7, Umumi Hıfzısıhha Kanunu Madde:126)
- GÖĞÜS RADYOGRAFİSİ:
Tozlu işlerde çalışanların göğüs radyografileri çektirilir.
-Tozlu işlerde çalışacak işçiler, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, göğüs radyografileri alınacak ve solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı olanlar, göğüs yapısında bozukluk bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.Tozlu işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacak ve her 6 ayda bir, göğüs radyografileri alınacaktır. Solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:76/5, 76/6)
- TETANOS AŞISI:
Tetanos tehlikesi olan işlerde çalışan bütün işçilere, antitetanik aşı yapılacak, parçalanmış ezik ve toprakla bulaşmış yaralanmalarda, serum antitetanik tatbik olunacak, işçi daha önce aşılanmış ise, rapel olarak, anatoksin yapılacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:86)
- YANGIN TATBİKATI:
İşyerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak, bu denemeler, yetkili ve tecrübeli bir şef, işyeri bekçileri ve yeteri kadar yardımcılardan kurulu bir ekibin gözetimi altında yapılacak ve işyeri yangın planına uygun olarak tertiplenecektir.(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:131)
- YANGIN SÖNDÜRME EKİBİ:
Özel itfaiye teşkilatı bulunmayan işyerlerinde, bekçiler ile çalışanlar arasından yeteri kadar yardımcılar seçilerek bir yangın söndürme ekibi kurulacak ve bu ekip personeline, yangın halinde yapacakları görevler gösterilecek ve yangına karşı savunma eğitimi yapılacak, ayrıca hangi söndürme cihaz ve aletlerinin, hangi çeşit yangına karşı kullanılacağı da öğretilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:133)
- KOMPRESÖRE AYRI BÖLME:
Sabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı bir bölmede olacak, seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az 10 metre uzaklıkta veya dayanıklı bir bölme içinde bulunacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:249)
- İSTİFLEME:
İşyerlerinde malzemeler, aydınlatmayı engellemeyecek, makina ve tesisatın çalışmasını güçleştirmeyecek, geçitlerde gidiş ve gelişi aksatmayacak ve yangın söndürme tesisatının kullanılma ve çalışmasını engellemeyecek ve devrilmeyecek şekilde ve ağırlıklarına dayanacak taban üzerine ve ancak 3 metre yükseklikte istiflenecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:489)
- METAL ÇATIYA TOPRAKLAMA:
Maden çatılı veya karkaslı bina, atölye, depo ve benzerleri ile iletken olmayan tabanlar üzerinde kurulmuş makinalar, havagazı, su ve kalorifer tesisatı ve bütün madeni kısımlar, usul ve tekniğe uygun olarak etkili bir şekilde topraklanacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:344)
- EGZOZLARA ALEV GEÇİRMEZ TERTİBAT:
Pamuk depolarına giren motorlu araçların egzozlarından çıkabilecek kıvılcımları önlemek amacıyla, bu egzozlara alev geçirmez tertibatlı başlıklar konulacaktır.
(İş Kanunu Madde:77)
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
