PAMUKLARIN KONTROLÜNE DAİR TÜZÜK

Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 5.8.1953, No: 4/1283
Dayandığı Kanunun Tarihi : 10.6.1930, No: 1705
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 11.9.1953, No: 8505
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 3, Cildi: 34, S. 1937
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel hükümler
Madde 1 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri preselenmek üzere çırçırlanacak Çiğitli (Kütlü) pamuklarla, preselenmiş veya preselenecek Mahlıç pamuklara,çırçırlama ile iplik imalatı esnasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerine ve linter pamuklarına şamildir. Bu pamuklar, Ticarette Tağşişin men'i ve ihracatın murakabesi ve Korunması hakkındaki 1705 sayılı kanun ile bu Kanuna ek 3018 sayılı kanun gereğince bu Tüzük hükümleri dairesinde tasnif ve kontrola tabidir.
Madde 2 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri dairesinde yapılacak tasnif ve kontrol işleri, Ticaret Bakanlığı tarafından görülür.
Madde 3 - Pamuk kontrol merkezleri ile bunların kontrol sahaları, Ekonomi ve Ticaret Vekaleti tarafından tesbit ve ilan olunur.Pamuk kontrol merkezleri ile bunların kontrol sahaları dışında kalan yerlerden yapılacak talep üzerine ve Ekonomi ve Ticaret Vekaletince lüzum görüldüğü takdirde pamuk kontrolu için kontrolör gönderilir.
Madde 4 - Pamukların bulundurulacağı depolarla işleneceği çırçır ve prese yerlerinin haiz olması lazımgelen sıhhi ve teknik şartlar, işçilerin sağlığını koruma ve iş emniyeti ve parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışılan iş yerlerinde alınacak tedbirler hakkındaki nizamnameler hükümleriyle diğer mevzuat hükümleri de nazara alınarak Sağlık ve Sosyal Yardım, Tarım ve Çalışma Vekaletlerinin mütalaaları alındıktan sonra Ekonomi ve Ticaret Vekaletince ihzar ve İcra Vekilleri Heyetince tasvip olunacak bir talimatname ile tesbit olunur.
--------------------------
(1) 12.8.1961 tarih ve 5/1535 sayılı Kararnamenin 2 nci maddesiyle bu Tüzükte geçen "Ekonomi ve Ticaret Vekaleti", "Kontrolör", "Nizamname" "Heyet" ve "İcra Vekilleri Heyeti" ibareleri, sırasıyla "Ticaret Bakanlığı", "Pamuk eksperi", "Tüzük", "Kurul" ve "Bakanlar Kurulu" şeklinde değiştirilmiştir.
Madde 5 - Kontrolörler, pamukların bulundukları depoları ve işlendikleri çırçır ve prese yerlerini, çırçır ve prese makinelerini, iş saatlerinde her zaman kontrol edebilir ve lüzumu halinde iade edilmek şartiyle numuneler alabilirler.Bu kontrol sırasında, pamuklar üzerinde hile ve tağşiş fiillerine teşebbüs edildiği veya hile ve tağşiş fiillerinin işlendiği veyahut pamuk kalitesini bozan, çekirdek veren, çekirdek kıran çırçır makinelerinin işletildiği görüldüğü takdirde failleri hakkında takibat yapılmak üzere bu Nizamnamenin 5 inci bölümündeki hükümler dahilinde muamele yapılır.
Madde 6 - Pamukların çırçır ve prese fabrikaları sahipleri tarafından:
a) Açıkta bırakılması;
b) Kapalı yerlerde rutubetli veya vasıflarını bozacak şartlar altında muhafazası;
c) Gruplara ve tiplere ayrılmadan depolara konulması;
yasaktır.

İKİNCİ BÖLÜM
Pamukların vasıfları ve tasnifi
Madde 7 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Türkiye'de istihsal olunan pamuklarla, çırçırlama ve iplik imalatı esnasında meyadana gelen pamuk lifi döküntülerinin ve linter pamuklarının derece (Grade) bakımından tasnifi ve kontrolu mecburidir. Bu pamuklardan lüzum gördüklerini elyaf uzunluğuna (Stapel) göre ayrıca tasnif ve kontrola tabi tutmağa ve tesbit edeceği kontrol merkezlerinde tatbıka Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
Türkiye'de istihsal olunan pamuklar:
1 - Kısa elyaflı (Yerli),
2 - Orta elyaflı (Upland),
3 - Uzun elyaflı,
olarak üç grupa ayrılır. Bu gruplara ait pamukların hangi varyetelerinin yetiştirileceği 2903 sayılı kanuna göre tesbit olunur.Bu Tüzük şümulüne giren pamukların hangi esaslara göre derece (Grade) bakımından sınıf ve tiplere ayrılarak tasnif edileceğini, adlandırılacağını ve bunların ayrıca hangi esaslara göre elyaf uzunluğu (Stapel) bakımından tasnif edileceğini, tasnifte hangi uzunluk biriminin esas alınacağını ve bunların ne şekilde adlandırılacağını tesbite Ticaret Bakanlığı yetkili olup bu hususları, en geç tatbik edileceği senenin Temmuz ayına kadar ilan eder. Madde 8 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzüğün şümulüne giren pamukların:
a) Standart pamuk tip nümunelerinin Ege ve Çukurova istihsal bölgeleri için ayrı ayrı veya bütün memlekete şamil olmak üzere tesbite,
b) Standart pamuk tip nümunelerinden hangilerinin hangi kontrol merkezlerinde kontrol ve tasnife esas tutulacağını tayine,
c) Standart pamuk tip nümunelerini iki seneden evvel olmamak üzere lüzum gördükçe değiştirmeğe, Ticaret Bakanlığı yetkilidir Ticaret Bakanlığı standart pamuk tip nümunelerinin tesbitinde veya değiştirilmesinde 11 inci maddede yazılı istişare kurullarının ayrı ayrı veya toplu olarak mütalaasını alır. İstişare kurulları, ayrı ayrı veya toplu olarak 2/3 üyesi tarafından standart pamuk tip nümunelerinin iki seneden evvel olmamak üzere değiştirilme sini Ticaret Bakanlığından istiyebilir. Bu takdirde Ticaret Bakanlığı İstişare Kurullarını bir ay içinde toplantıya davet eder.
Ticaret Bakanlığınca tesbit olunan standart pamuk tip nümunelerinden lüzumu kadarı (Esas Standart Pamuk Tip Nümunesi) namiyle hususi mahallerde muhafaza edilir.
Madde 9 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Pamuklar çıçırlama şekillerine göre:
1 - Merdaneli (Toplu) çırçır makinası Rollergin,
2 - Testereli çırçır makinası Sawgin,
3 - Linter makinası Lintergin,
ile işlenmiş olarak üçe ayrılır. Bunların birbirine karıştırılması yasaktır.
Madde 10 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535)
Standart pamuk tip nümuneleri,zamanla veya kullanılma neticesinde vasıflarını kaybettikçe, aynı evsafa uygun yenileri ile değiştirilir. Bu değiştirme (Esas Standart Pamuk Tip Nümuneleri) gözönünde tutulmak suretiyle Ticaret Bakanlığınca yapılır.
Madde 11 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Standart pamuk tip nümune istişare kurulları Ege istihsal bölgesi için İzmir'de, Çukurova istihsal bölgesi için Adana'da ve Ticaret Bakanlığının lüzum göreceği diğer istihsal merkezlerinde teşkil olunur.Bu kurullar:
1 - Ticaret Borsasını temsilen (1),
2 - Ticaret ve Sanayi Odasını temsilen (3),
3 - Pamuk İhracatçıları Birliğini temsilen (1),
4 - Tarım Birlik veya Odasını temsilen (1),
5 - Tarım Bakanlığını temsilen (2),
6 - Sanayi Bakanlığını temsilen (2),
7 - Ticaret Bakanlığını temsilen (2),
8 - Üniversiteyi temsilen (1),
üyeden teşekkül eder.
Ticaret ve sanayi odaları ayrı ayrı teşekkül etmişlerse Ticaret Odasını temsilen bir, Sanayi Odasını temsilen iki üye seçilir. Sanayi Odası temsilcilerinden birinin çırçır ve prese fabrika törlerinden,diğerinin tekstil fabrikatörlerinden olması, Ticaret ve Sanayi Odası müşterek olduğu ahvalde de üç temsilciden birisinin çırçır ve prese fabrikatörlerinden, diğerinin tekstil fabrikatörlerinden olması mecburidir.Standart pamuk tip nümune istişare kurullarına asil üyelerin bulunmadığı zamanlarda vazife görmek üzere aynı veçhile ve aynı sayıda yedek üye seçilir.Standart pamuk tip nümune istişare kurulları aralarında birini başkan seçerler.
Bu kurullar en az on üyenin iştirakiyle toplanır ve ekseriyetle karar verirler. Oyların eşitliği halinde başkanın oyu iki oy sayılır.Standart pamuk tip nümune istişare kurulları Ticaret Bakanlığının tensip edeceği zaman ve yerde ayrı ayrı veya müştereken toplanırlar. Müşterek toplantılar, bir kuruldan dokuz üyeden az olmamak şartiyle en az 18 üyenin katılmasiyle yapılır.
Madde 12 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
İstihsal olunan pamukların derece (Grade) bakımından tasnif ve kontrolunda aşağıdaki unsurlar esas olarak alınır:
a) Renk,
b) Yabancı madde (Yalnız pamuk bitkisine ait yaprak, kabuk parçaları, çiçek veya sap kırıntılariyle tozlardır.)
c) Hazırlanma durumu (Pamuğun iyi veya fena çırçırlanmış olup olmadığı.)
Standart pamuk tip nümuneleri, yukarıda bildirilen esaslar dahilinde pamukların çırçırlama şekillerine, gruplarına, sınıflarına ve tiplerine göre bütün hususiyetleri gösterilmek suretiyle ayrı ayrı hazırlanır.
Madde 13 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Çırçırlama ve iplik imalatı esnasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerinin ve linter pamuklarının 7 nci maddede yazılı pamuk gruplarına ve bunların da mütekabilen yukarıda yazılı pamuklara karıştırılması yasaktır.
Madde 14 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük şümulüne giren pamukların grup, sınıf ve tiplerinin birbirine karıştırıl ması ve 12 nci maddede yazılı olanlar dışında kalan yabancı maddelerin pamuklarda bulun ması yasaktır.
Madde 15 - Çiğitli hariç olmak üzere, pamuğun rutubeti % 8,5 dan fazla olamaz. Rutubet derecesinin tayininde kullanılacak metod Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tesbit ve ilan olunur.
Madde 16 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Linter pamuklarına ait standart tip nümunelerin hazırlanmasında çekirdek üzerinden bir veya iki defa kesilmiş olması ile, renk, yabancı madde veçırçırlama durumu; çırçırlama ve iplik imalatı esnasında hasıl olan lif döküntülerine ait standart tip nümunelerin azırlanmasında imalat safhasının arzettiği hususiyetler ile renk ve yabancı madde durumu gözönünde tutulur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ambalaj
Madde 17 - Preselenmiş pamuk balyalarının kanaviçe ile sarılmış ve demir çemberlerle çemberlenmiş olması mecburidir.Preselenmiş balyaların azami ve asgari ebadını, safi ve gayrı safi ağırlığını, preselenme şeklini ve çember adedini tesbite Ekonomi ve Ticaret Vekaleti yetkilidir.(Ek: 25.7.1970 - 7/1045 K.) Preselenmiş pamuk balyalarının ambalajında kanaviçe ve demir çember yerine başka maddelerin de kullanılması hakkında karar almağa ve bunların nitelikleri ile kullanılış usul ve şekillerini tespit etmeğe Ticaret Bakanlığı yetkilidir.
Madde 18 - Preselenmiş pamuk balyalarında kullanılacak kanaviçelerin temiz, sağlam olması ve bunlarda yırtık bulunmaması şarttır. Memleket içindeki fabrika ve imalathanelerin ihtiyaçları için prese ettirilecek balyalar bu madde hükmüne tabi değildir. Bu gibi preselenmiş pamukların balyalarında kanaviçeden başka diğer ambalaj maddeleri de kullanılabilir.
Madde 19 - Preselenmiş pamuk balyalarının üzerinde, içinde bulunan pamukların asıflarını gösteren resmi marka ve işaretlerin ve kontrol mühürünün bulunması mecburidir.Bu marka ve işaretlerin yeri, şekli, rengi,ebadı, nerede ve ne suretle vurulacağı ve balyaların ne şekilde mühürleneceği Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tayin ve ilan olunur.
Madde 20 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Preselenmiş pamuk balyalarının çenberli yüzlerinden biri resmi marka ve işaretlere, mukabil yüzü özel marka ve işaretlere tahsis olunur.Resmi marka ve işaretlerin konulacağı yüzde, başka hiçbir yazı ve işaret bulunamaz.Özel marka ve işaretlerin, resmi marka ve işaretlerle iltibasa yer vermeyecek şekilde tesbit edilmiş olmaları lazımdır.Resmi marka ve işaretlerle kontrol damgası üzerinde tahrifler, değişiklikler, ilaveler veya çıkartmalar yapılması yasaktır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Preselenmiş pamukların kontrol şekli ve sonuçları
Madde 21 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
23 üncü maddede tesbit edilen kontrol şekillerinden:
A - Sondaj usulüne göre kontrol isteklerinde:
1 - Pamukların prese edilmesini mütaakıp prese fabrikası sahibi ve mal sahibi veya yazı ile bildirecekleri temsilcileri, bağlı bulundukları kontrol mermezine, her mal sahibine ait her parti için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek örneğe uygun bir beyannameyi müştereken vererek prese edilen pamukların kontrolunu istemeğe mecburdurlar.
2 - Preselenmiş pamuklar; çırçırlama şekli, grup, sınıf ve tipi zikrolunarak kontrola arzedilir.
3 - Bir mal sahibine ait olup grup, sınıf, tip ve çırçırlama şekli aynı olan preselenmiş pamuk balyaları bir parti sayılır. Bir parti içine, o partiye giremiyecek vasıftaki preselenmiş pamuk balyalarının karıştırılması yasaktır.
4 - Bir defada kontrola arzedilecek bir veya birden fazla mal sahibine ait preselenmiş pamuklar 500 balyadan fazla olamaz.
5 - Kontrol, beyannamenin alındığı tarihten itibaren yedi günü geçmemek üzere en kısa zamanda yapılır.
B - Tek balya usulüne göre kontrol ve tasnif isteklerinde:
1 - Pamukların prese edilmesini mütaakip, prese fabrikası sahibi ve mal sahibi veya yazı ile bildirecekleri temsilcileri, bağlı bulundukları kontrol merkezine her mal sahibine ait her parti için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek örneğe uygun bir beyannameyi müstereken vererek prese edilen pamukların tasnif ve kontrolunu istemeğe mecburdurlar.
2 - Preselenmiş pamuklar; çırçırlama şekli ve grupu zikrolunarak tasnif ve kontrola arzedilir.
3 - Bir mal sahibine ait olup çırçırlama şekli ve grupu aynı olan ve bir defada tasnif ve kontrolu istenen preselenmiş pamuk balyaları bir parti sayılır,bir parti 100 balyadan fazla olamaz. Bir parti içine, o partiye giremiyecek vasıftaki preselenmiş pamuk balyalarının karıştırılması yasaktır.
4 - Bir defada tasnif ve kontrola arzedilecek bir veya birden fazla mal sahibine ait preselenmiş pamuklar 100 balyadan fazla olamaz.
5 - Tasnif ve kontrol, beyannamenin alındığı tarihten itibaren yedi günü geçmemek üzere en kısa bir zamanda yapılır.
Madde 22 - Kontrola arzedilen preselenmiş pamukların,kontroldan önce balyaları üzerine, tip damgası hariç, resmi marka ve işaretleri vurulmuş ve kontrolu kolaylaştıracak şekilde istif edilmiş olmaları lazımdır.
Madde 23 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri gereğince pamukların tasnif ve kontrolu:
1 - Kontrolu istenen pamuklardan muayyen nispette balyanın kırılıp açılarak içindekilerin muayenesi suretiyle yapılan (Sondaj) kontrolu,
2 - Tasnif ve kontrolu istenen pamukların her balyasından usulüne göre nümune alınarak bunların tasnif ve kontrol edilmesi suretiyle yapılan (Tek balya) kontrolu olmak suretiyle iki şekilde yapılır.Sondaj kontrolu çırçır ve prese fabrikalarında veya bunların depolarında yapılır.
Tek balya usulüne göre tasnif ve kontrol:
a) Çırçır ve prese fabrikası veya deposunda bulunan balyalardan usulüne göre alınan nümunelerin kontrol merkezlerindeki tasnif odalarında,
b) Bu pamukların tasnif dışındaki hükümlere uygunluğu bakımından kontrolu çırçır ve prese fabrikalarında veya bunların depolarında, yapılır.
Çırçır ve prese fabrikası sahibi ile mal sahibi veya bunların temsilcileri yalnız fabrikada veya bunların depolarındaki kontrollar esnasında hazır bulunmaya mecburdurlar. Bunlar tasnif odalarında yapılmakta olan tasnif sırasında hazır bulunamazlar.
Madde 24 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Pamukların sondaj usulüne göre kontrolu, kontrola arzedilen her partiye ait preselenmiş pamuk balyaları içinden en az % 5 ve en çok % 20 nispetinde ayrılacak balyaların açılarak ambalajlarının ve içindekilerinin ayrı ayrı muayenesi suretiyle yapılır. Kontrolda her balya ait olduğu partiyi temsil eder.
Pamukların tek balya usulüne göre tasnif ve kontrolu:
1 - Muayeneye arzedilen her balyadan Ticaret Bakanlığınca tesbit edilecek usule göre alınan nümunelerin kontrol merkezlerindeki tasnif odalarında teker teker tetkik edilerek tasnifi,
2 - Nümune alınma esnasında muayeneye arzedilen balyalardan (50 balyaya kadar) bir adedinin, (50 balyadan fazlası için) iki adedinin açılarak içindekilerinin karışık olup olmadığının ve pamuk balyalarının hepsinin tüzük hükümlerine uygun şekilde hazırlanıp hazırlanmadığının tesbiti, suretiyle yapılır.
Açılacak balya miktarı, pamukların karışık olarak hazırlandığından şüphe edildiği ahvalde % 20 ye kadar çıkartılabilir.
Madde 25 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Preselenmiş pamuk partisinin:
A - Sondaj usulüne göre kontrolu sonucunda:
1 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup, sınıf, tip ve çırçırlama şekillerine ait vasıflara uygun olduğu görüldüğü takdirde,
2 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekillerine uygun olduğu, fakat beyannamesinde yazılı sınıf ve tipe uygun olmayıp diğer bir sınıf ve tipe uygun olduğu görüldüğü takdirde balyaların üzerine kontrolda tesbit edilen sınıf ve tip damgasının vurulması mal sahibi veya temsilcisi tarafından beyannamesinin arkasına yazılarak imza edilmek suretiyle kabul olunursa,Balyalar üzerine pamuk eksperi tarafından sınıf ve tip damgası ve kontrol mühürü vurulup mal sahibine Ticaret Bakanlığınca tesbit olunan örneğe uygun şekilde bir kontrol belgesi verilir.
3 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekillerine uygun olduğu, fakat beyannamesinde yazılı sınıf ve tipe uygun olmayıp diğer bir sınıf ve tipe uygun olduğu görüldüğü takdirde balyalar üzerine kontrolda tesbit edilen sınıf ve tipe ait damganın vurulması mal sahibi veya temsilcisi tarafından kabul edilmezse kontrol belgesi verilmez.
4 - İkinci ve üçüncü fıkralar dışında olmak üzere bu Tüzük hükümlerinden birine uygun olmadığı görüldüğü takdirde kontrol belgesi verilmez ve ayrıca prese fabrikası sahibi hakkında zabıt varakası tanzim olunur.
B - Tek balya usulüne göre tasnif ve kontrolu sonucunda:
1 - Bu Tüzük hükümlerine ve beyannamesinde yazılı grup ve çırçırlama şekline uygun olup tasnif neticesi mal sahibi tarafından kabul edildiği takdirde her balya için ayrı ayrı veya aynı çırçırlama şeklindeki ve aynı grup, sınıf, tip ve elyaf uzunluğundaki pamuklara ait balyalar için Ticaret Bakanlığınca tesbit edilen örneğe uygun şekilde bir kontrol belgesi verilir.
2 - Tasnif olunan pamuklara ait balyalardan nümune alındıktan ve sınıf, tip,elyaf uzunlukları tesbit edildikten sonra bu hususta yapılacak muameleler Ticaret Bakanlığınca tesbit olunur.
3 - Tasnif neticesi mal sahibince kabul edilmediği takdirde,kontrol belgesi verilmez.
4 - Tasnif neticesinde:
a) Pamukların sınıfları bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın aynı tip pamuklardan (Standart 1 beyaz ile Standart 1 H.B.(Hafif Benekli) gibi meydana geldiği,
b) Pamukların tip bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın aynı sınıf içinde bir kademe farklı pamukların bulunmasından meydana geldiği,
c) Pamukların elyaf uzunluğu bakımından karışık olduğu, fakat bu karışıklığın uzunluk tasnifinin iki taraflı kademesindeki pamukların bulunmasından meydana geldiği, Tesbit olunduğu takdirde tasnif neticesi aşağı kademedeki sınıfa, tipe, ve elyaf uzunluğuna göre tayin olunur.
5 - Tüzük hükümlerine aykırı şekilde bulunan pamuklarla sınıf, tip ve elyaf uzunluğu bakımından karışıklığı (4) üncü bendde yazılı kademeleri aşan pamuklar için kontrol belgesi verilmez ve prese fabrikası sahibi hakkında zabıt tanzim olunur.
Madde 26 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Kontrol belgesinin geçerlik süresi bir yıldır.Kontrol tarihi üzerinden bir yıl geçmiş olan balyaların usulü dahilinde yeniden tasnif ve kontrola arzı mecburidir.İhraç edilecek pamuklarda bu süreye ihracat kontrol belgesinin geçerlik süresi ilave olunur.
Madde 27 - Kontrol belgesi, talep vukuunda istenilen sayıda yeni kontrol belgeleri ile değiştirilebilir.
Madde 28 - Balyaları üzerinde resmi marka ve işaretleri ve kontrol mühürleri mevcut olmayan preseli pamukların alınıp satılması ve nakli yasaktır.
Madde 29 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Bu Tüzük hükümleri gereğince tasnif ve kontrol edilmiş pamukların ihraçları sırasında ayrıca ihraç kontroluna tabi tutulması mecburidir.
İhraç kontrolunda:
a) Pamukların ihraç olununcaya kadar geçen müddet içinde gayri müsait şartlar altında muhafaza ve nakil edilmelerinden dolayı vasıflarını kaybedip etmediği,
b) Ambalajları ile resmi marka ve işaretlerin bozulup bozulmadığı,
c) İhracatçı tarafından beyan olunan hususların balyalar üzerinde gösterilen resmi marka ve işaretlere uygun olup olmadığı, tetkik olunur.
İhracı uygun görülen pamuklar için ayrıca ihracat kontrol belgesi verilir.Bu belgenin geçerlik süresi iki aydır. İhraç kontrollarının ne şekilde yapılacağı Ticaret Bakanlığınca tesbit olunur. İhracat kontrol belgesi bulunmayan veya geçerlik süresi dolmuş bulunan, ihracat kontrol belgesindeki kayıtlara uymayan,balyalar üzerindeki resmi işaretleri bulunmayan veya bu işaretleri tahrif edilmiş bulunan pamuklarla 18 inci maddenin ikinci fıkrası hükmüne göre preselenmiş pamukların ihracı yasaktır. Bu gibi pamukların gümrüklerden geçmelerine gümrük idarelerince müsaade olunmaz.
Madde 30 - Kontrol edilmiş pamuk balyalarının evsaf ve ambalajları ile mühür, marka ve işaretlerine halel verecek bir arıza vuku bulduğu veya diğer herhangi bir sebeple resmi marka ve işaretler üzerinde tashihat yapılması icap ettiği takdirde mal sahibi veya prese fabrikası sahibi derhal kontrolörlüğe haber vermeğe ve lüzumla tashihatı Nizamname hükümlerine uyacak şekilde kontrolör huzurunda yapmağa mecburdur.
Madde 31 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Tasnif ve kontrol edilmiş pamuk balyalarında sonradan değişiklik yapıldığına dair şüphe uyandıracak haller görüldüğü ve balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlerin tahrif edildiği tespit olunduğu takdirde pamuk balyaları, pamuk kontrol teşkilatı veya Ticaret Bakanlığınca bu işle görevlendirilecek bir memur tarafından her zaman ve her yerde tekrar kontrol edilebilir. Bu kontrol neticesinde:
1 - Preselenmiş pamukların sonradan değiştirilmemiş veya resmi marka ve işaretleri tahrif edilmemiş olduğu tespit olunduğu takdirde hiç bir muamele yapılmaz.
2 - Preselenmiş balyalar içindeki pamukların balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlere veya kontrol belgesi kayıtlarına uygun olmadığı, resmi marka ve işaretlerinin tahrif edildiği tespit olunduğu takdirde kontrol belgesi hükümsüz bırakılarak balyalar üzerindeki resmi marka ve işaretlerle kontrol damgası iptal olunur. Ayrıca bu aykırılık ve tahrifleri yapanlar hakkında bu tüzük hükümleri dahilinde takibat yapılmak üzere zabıt tanzim olunur.Bu pamuklardan icabına göre balyalı veya balyasız olmak üzere lüzumu kadar numune alınır. Bunlar kontrol memuru, mal sahibi veya temsilcisi veya bunlar olmadığı takdirde hazır bulunanlar ile Pamuk Eksperi veya bu işle görevlendirilen memur tarafından müştereken mühürlenir. Bu numuneler kontrolörlükte veya yediemin sıfatıyla ilgililerin nezdinde muhafaza edilir.
Madde 32 - Kontrol edilmiş preseli pamuklar, Ekonomi ve Ticaret Vekaletinin göreceği lüzum üzerine,son ihraç vasıtasına yükletilinceye kadar tekrar kontrol edilebilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM
Nizamname hükümlerine aykırı hareketler ve sonuçları

Madde 33 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Kontroller sırasında tüzük hükümlerine aykırı görülen hallerde tutulacak zabıt varakaları beş nüsha olarak tanzim olunur.Haklarında zabıt varakası tanzim edilenler veya temsilcileri, münderecatına itirazları olmadığı takdirde zabıt varakasını imzalamağa itirazları varsa itirazlarını zabıt varakasının hususi yerine yazıp imza etmeğe mecburdurlar.İlgililerin zabıt varakasını imzadan imtina etmeleri veya hazır bulunmamaları halinde keyfiyet zabıt varakasına şerh verilerek hazır bulunanlar tarafından imzalanır.Zabıt varakasının bir nüshası, haklarında zabıt varakası tanzim edilenlere veya temsilcilerine verilir.
Madde 34 - Haklarında zabıt varakası tanzim edilenlerin zabıt varakası münderecatına itirazları halinde, anlaşmazlık konusu olan pamuklardan kontrolörce lüzum görülen miktarı, kontrolörle haklarında zabıt varakası tanzim edilenler veya mümessilleri tarafından müştereken mühürlenerek anlaşmazlığın halline kadar kontrolörlükte muhafaza edilir.
Madde 35 - Kontrol neticesinde kontrolörün kararına itiraz vakı olduğu takdirde, kontrolör 36 ncı maddede yazılı Hakem Heyetini 24 saat içinde toplantıya davet eder.
Madde 36 - Kontrol neticesinde kontrolörün kararına itirazı bulunanların bu itirazlarını incelemek ve bir karara bağlamak üzere Ekonomi ve Ticaret Vekaletinin lüzum göreceği yerlerde hakem heyetleri teşkil olunur.
Bu heyetler:
A) Mahalli ticaret odası veya ticaret ve sanayi odası tarafından bir yıl süre ile seçilecek ve seçimi Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tasdik edilecek pamuktan anlar bir,
B) Ekonomi ve Ticaret Vekaletince bir yıl süre ile seçilecek pamuktan anlar bir,
C) Borsa tarafından bir yıl süre ile seçilecek ve seçimi Ekonomi ve Ticaret Vekaletince tasdik edilecek pamuktan anlar bir,azadan terekküp eder.Hakem heyetleri, azası arasından birisini reis seçer ve tam sayı ile toplanarak ekseriyetle karar verir. Asil azaların bulunmadığı zaman heyette vazife görmek üzere aynı esaslar dahilinde birer yedek aza seçilir.Ticaret ve sanayi odası bulunmayan yerlerde A fıkrasında gösterilen aza doğrudan doğruya Ekonomi ve Ticaret Vekaleti, borsa bulunmayan yerlerde C fıkrasında gösterilen aza mahallin en büyük mülkiye amiri tarafından seçilir. Azalar, itiraz edenin usul ve füruundan, dördüncü dereceye kadar civar hısımlarından veya ortak veyahut hizmetlilerinden bulundukları takdirde heyete katılamazlar.
Madde 37 - (Değişik: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Hakem Kurulu, anlaşmazlık konusunu veya eksper tarafından alınmış olan numuneleri 48 saat zarfında tüzük hükümleri içinde inceleyerek karar verir.Hakem Kurulunun bu kararı Pamuk Eksperi tarafından Standart Pamuk Tip numunelerine ve tüzük hükümlerine aykırı veya indi görüldüğü takdirde ihtilaf konusu olan pamuk numuneleri müştereken mühürlenerek Yüksek Hakem Kuruluna incelenmek üzere gönderilir. Yüksek Hakem Kurulu nihai olan kararını bu numuneler üzerinden verir.
Yüksek Hakem Kurulu:
1 - Sanayi Bakanlığını temsilen bir,
2 - Tarım Bakanlığını temsilen bir,
3 - Ticaret Bakanlığını temsilen bir,
olmak üzere pamuk tasnifi ile bilfiil meşgul olan veya pamuk tasnifinden anlar mütehassıs üç üyeden teşekkül eder.Asil üyelerin bulunmadığı zaman vazife görmek üzere aynı sayıda ve aynı esaslar dahilinde birer yedek üye seçilir. Yüksek Hakem Kurulu, üyelerinin hepsinin katılmasıyla toplanır ve ekseriyetle karar verir. Kararın bir sureti Ticaret Bakanlığına gönderilir. Yüksek Hakem Kurulu Ticaret Bakanlığının lüzum gördüğü yerlerde kurulur.
Madde 38 - Kontrol neticesinde zabıt varakası tanzim olunması halinde zabıt varakasına itiraz vakı olmadığı veya vakı olup ta hakem heyetince reddedildiği takdirde zabıt varakasının bir nüshası 1705 ve 3018 sayılı kanunlar hükümlerine göre takibat yapılmak üzere C.Müddeiumu miliğine verilir ve bir nüshası da Ekonomi ve Ticaret Vekaletine gönderilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli hükümler

Madde 39 - Memleket içinde ve dışında harb hali, seferberlik ve seferberliğe hazırlık veya tabi afetler gibi mücbir sebepler altında Nizamnamede yazılı ambalaja mütaallik hükümlerin tatbikında halin icabına göre karar almağa Ekonomi ve Ticaret Vekaleti yetkilidir.
Geçici Madde 1 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Tek balya kontrol sistemi ve buna mütaallik hükümler bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten iki sene sonra ilk gelecek Ağustosun 15 inden itibaren uygulanarak sondaj kontrol usulü ile buna mütallik hükümler yürürlükten kalkar.
Geçici Madde 2 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 ; Değişik : 18.6.1965 - 6/4840 K.)
Tek balya kontrol usulünün geçici birinci maddede gösterilen süre sonunda uygulanmasına imkan görülmediği takdirde Ticaret Bakanlığı, Tarım Bakanlığının muvafakatını almak surtiyle bu süreyi, bitiminden en az bir ay önce uzatmağa yetkilidir.
Geçici Madde 3 - (Ek: 12.8.1961 - 5/1535 K.)
Ticaret Bakanlığı tesbit edeceği şartlara uygun müesseselerde veya mutabık kalacağı müesseselerde, geçici birinci maddedeki süre içinde tek balya kontrol usulünü uygulamaya yetkilidir.
Madde 40 - 20/3/1952 tarih ve3/14706 sayılı kararname ile meriyete konulmuş olan "Preselenmiş Pamukların Denetlenmesine Dair Tüzük" meriyetten kaldırılmıştır.
Madde 41 - 1705 ve 3018 sayılı kanunlara göre hazırlanmış ve Devlet Şürasın ca tetkik edilmiş olan bu Nizamname hükümleri neşri tarihinden 15 gün sonra meriyete girer.


PAMUKLARIN ÇIRÇIRLANMA-PRESELENME VE DEPOLANMASININ DENETİMİNE DAİR TÜZÜK

Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi: 18.4.1972, No: 7/4331
Dayandığı Kanunun Tarihi : 10.6.1930, No: 1705
Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 9.5.1972, No: 14182
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 11, S. 2213

BİRİNCİ BÖLÜM
Genel hükümler
Madde 1 - Pamuk çırçır - prese ve linter fabrikaları ve depoları ile buralardaki çalışmaların denetimi bu Tüzük hükümlerine tabidir.
Madde 2 - Bu Tüzük hükümlerine göre yapılacak denetim işleri Ticaret Bakanlığı tarafından görülür.
Madde 3 - A) Çırçırlama:
1 - Çiğitli (Kütlü) pamuğun elyafının çekirdeğinden (Çiğidinden) ayrılması,
2 - Linter pamuğunun çekirdek üzerinden sıyrılması işlemine denir
B) Preseleme:
1 - Lif (Mahlıç) pamuğun,
2 - Linter pamuğunun,
3 - İplik yapımı ve çırçırlama sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerinin prese makinalarında balya haline getirilmesi işlemine denir.
Balyaların, yüksek basınçlı preselerde küçültülmesi işi preseleme sayılmaz.
C) Depolama:
1 - Çiğitli pamukların,
2 - Lif pamukların,
3 - Linter pamuklarının,
4 - Lif döküntüsü pamukların, balyalı, balyasız veya hararlı olarak fabrika depolarında korunması işidir.
Madde 4 - Pamuk çırçır - prese fabrikası işletenler, çırçırlamanın devamı süresince; pamuk tasnifinden anlayan, ortaokulu bitirmiş en az bir pamuk ustası ile çırçır makinalarının pamuğun vasıflarını bozmayacak şekilde çalışmasını sağlayacak yeterlikte, ilkokulu bitirmiş, en az bir çırçır ustası çalıştırmak zorundadırlar.Yeterlik belgeleri;pamuk ustalarına Ticaret Bakanlığınca,çırçır ustalarına Tarım Bakanlığınca verilir.
Madde 5 - Pamuk çırçır - prese fabrikaları ile linter ve prese fabrikaları işletenler, Ticaret Bakanlığınca tespit edilen her kontrol mevsiminde ve işlet- meye başlamadan en az bir hafta önce, Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 3 üncü maddesi hükmüne göre bağlı bulundukları pamuk kontrol merkezine, örneği Ticaret Bakanlığınca saptanacak bir bildirgeyle, çalışmaya başlıyacaklarını bildirirler.Çalışma dönemi içinde meydana gelen değişiklikler ile çalışma döneminin sona erdiği tarih kontrol merkezine ayrıca bildirilir.

İKİNCİ BÖLÜM
Çırçırlama
Madde 6 - Çiğitli pamuğun çırçırlandığı yerlerde çırçır ve prese makinalarının birlikte bulundurulması zorunludur. Bu yerlere çırçır - prese fabrikaları denir.Ancak 3 ten az tek toplu rollergin çırçır makinası bulunan yerler çırçır-prese fabrikası sayılmaz ve bu gibi yerlerde prese makinası bulundurmak zorunluğu yoktur.
Linter pamuğunun çırçırlanması için kurulan fabrikalara linter fabrikası denir. Linter fabrikalarında en az bir adet testereli linter (Lintergin) makinası ile en az bir adet prese makinası bulunur.
İplik yapımı veya çırçırlama sırasında meydana gelen pamuk lifi döküntülerini, tip dışı pamuklardan avaryalı, kuşbaşı pamuklarla benzeri pamukları preselemek üzere, yalnız prese makinalarından meydana gelen prese fabrikaları kurulabilir. Prese fabrikalarında lif (mahlıç) pamuklar preselenemez.
Madde 7 - Bakanlar Kurulu, bir bölgede, üretilen pamukların gruplarına göre,hangi cins çırçır makinalarının kullanılabileceğini, Tarım ve Sanayi Odalarının mütalaasını da almak suretiyle tespit eder. Bu kararın hangi tarihte yürürlüğe gireceği kararda belirtilir.
Madde 8 - Pamuk çırçır - prese fabrikalarında; makinalara pamuk sevk aspiratörü ve rutubet ölçme aleti ile pamuğu temizleyici, rutubetlendirici, kurutucu ve pamuğun iyi çırçırlanmasını ve işlenmesini temin edecek yedirici cihazlardan veya bunların benzerlerinden gerekli görülenlerin bulundurulması hakkında, TarımBakanlığı ile Ticaret, Sanayi ve Tarım Odalarının mütalaalarını da almak suretiyle bir karar almaya, Ticaret Bakanlığı yetkilidir.Bu kararın hangi tarihte yürürlüğe gireceği kararda belirtilir.
Madde 9 - Aynı fabrikada rollergin, sawgin ve lintergin makinalarının bulunması halinde, cinslerine göre, makinalarla preselerinin fabrikanın ayrı binalarında veya aynı binanın ayrılmış bölümlerinde bulundurulması zorunludur.
Madde 10 - Çırçırlama yerlerinde, tabanların, pamuklara yabancı madde karışmasını ve kirlenmeyi önleyecek nitelikte tahta, beton veya benzeri maddeden yapılması zorunludur.
Madde 11 - Çekirdek kıran veya kaçıran, elyaf kesen, ondüle, neps veya sicim yapan çırçır makinalarının çalıştırılması yasaktır.
Madde 12 - Grup, sınıf ve tipleri farklı olan pamukların, çırçır makinaları ayrı dahi olsa, aynı bölümde, aynı zamanda ve bir arada, çırçırlanmaları yasaktır
Madde 13 - Çırçırlanmış pamukların, prese yerine, kirlenmeden ve içlerine yabancı madde karışmadan götürülmesi zorunludur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Preseleme
Madde 14 - Preseleme yerlerinde tabanların, beton veya benzeri maddeden yapılmış olması ve pamuklarla balyaların kirlenmelerini önleyecek şekilde titiz tutulması zorunludur.
Madde 15 - Preselenme sırasında prese kasalarına su verilerek pamukların ıslatılması yasaktır. Preselemede damper kullanılması zorunludur.
Madde 16 - Prese makinalarının kasa boyutları ile basınçlarının tespitine Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Bu hususta alınacak karar yayımından 2 yıl sonra yürürlüğe .

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Depolama
Madde 17 - Çiğitli ve preseli pamukların kapalı depolarda veya sundurmalarda korunması zorunludur.Depoların ve sundurmaların büyüklüğü, Ticaret Bakanlığınca, fabrikaların işleme gücüne göre, tespit ve ilan olunur.
Madde 18 - Kapalı depoların tabanlarının pamuklara yabancı madde karışmasını ve kirlenmeyi önleyecek ve rutubeti geçirmeyecek ve duvarları ile çatısının pamuğu her türlü hava etkisinden koruyacak şekil ve nitelikte yapılmış olması şarttır.
Madde 19 - Sundurma tabanlarının yerden en az 25 cm. yüksekte beton veya aralıksız taş döşeli, çatılarının su geçirmeyecek nitelikte, çatı kenarlarının tabandan en az bir metre taşkın olması şarttır.
Madde 20 - Fabrika avlularının su toplanmasına ve çamura engel olacak şekilde beton veya aralıksız taş döşeli olması şarttır.
Madde 21 - Çiğitli pamukların depolanmasında; çeşitli grup, sınıf ve tiplerdeki pamukların karışmasını, niteliklerinin bozulmasını, fazla basınç altında bulunmasını önleyecek ve bunların yeterince havalanmasını sağlayacak tedbirlerin alınması zorunludur.

BEŞİNCİ BÖLÜM
Denetim şekil ve sonuçları
Madde 22 - Pamuk çırçır - prese fabrikaları, depoları ve buralardaki çalışmalar, bağlı bulundukları pamuk kontrol merkezince, bir merkeze bağlı olmayanlar ise, Ticaret Bakanlığınca görevlendirilecek pamuk eksperleri tarafından, doğrudan doğruya veya ihbar üzerine, iş saatlerinde denetlenebilir.
Madde 23 - Fabrika işletenler veya temsilcileri, denetimi yapanlara fabrikayı ve depolarını göstermek ve istenilen bilgiyi vermek zorundadırlar.
Madde 24 - Denetim sonucunda eksperler tarafından bir rapor düzenlenir ve bir örneği denetlenen fabrikayı işletenlere gönderilir. Bu raporlar, istendiğinde gösterilmek üzere, düzenli bir şekilde saklanır.
Madde 25 - Tüzüğe aykırı haller görüldüğü takdirde, durum, denetimle görevli eksper tarafından bu konudaki görüşünüde belirten bir tutanak ile tespit edilir.Tutanaklar 5 nüsha olarak düzenlenir. Fabrikayı işletenler veya temsilcileri, itirazları yoksa, tutanağı imzalamak, varsa, itirazlarını tutanağa yazıp imza etmek zorundadırlar. İlgililerin tutanağı imza etmemeleri veya hazır bulunmamaları halinde, durum, tutanakta açıklanarak görevliler ile üçüncü kişiler tarafından imzalanır. Tutanağın bir nüshası fabrikayı işletenlere veya temsilcilerine verilir.
Madde 26 - Denetim sonucunda 25 inci maddeye göre düzenlenen tutanak, fabrikada işlenen veya depolanan pamukların zarar gördüğüne ilişkin ise, ilgililer tutanağa itiraz edebilirler. Bu takdirde eksper, bu pamuklardan yeteri kadar numune alarak, fabrikayı işleten veya temsilcisi ile birlikte mühürler. Numuneler, Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 36 ncı maddesi gereğince kurulmuş bulunan Hakem Kuruluna gönderilir. Hakem Kurulunca numunelerin incelenmesi sonucu verilen karara eksper uyduğu takdirde karar gereğince işlem yapılır. Eksper bu karara uymadığı takdirde incelenmiş bulunan pamuk numuneleri Hakem Kurulu ile eksper tarafından birlikte mühürlenerek Pamukların Kontroluna Dair Tüzüğün 37 nci maddesinde yazılı Yüksek Hakem Kuruluna gönderilir, Yüksek Hakem Kurulunun kararına göre işlem yapılır.
Madde 27 - Yukardaki maddelerde sözü edilen tutanağın bir nüshası, tutanak pamukların zarar gördüğüne ilişkin değilse veya bu hususa ilişkin olup itiraz edilmemişse doğrudan doğruya, pamukların zarar gördüğüne ilişkin olup itiraz edilmişse hakem kurulları kararları sonucuna göre, 1705 ve 3018 sayılı Kanunlar gereğince takibat yapılmak üzere, kontrol merkezince, Cumhuriyet Savcılığına verilir; bir nüshası da Ticaret Bakanlığına gönderilir.
Geçici Madde 1 - Bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihte pamuk çırcır - prese fabrikalarında çalışmakta olan pamuk ve çırçır ustalarının kazanılmış hakları saklıdır Ustalar, bu hususu belirten belgeyi almak için, Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 9 ay içinde, Tarım veya Ticaret Bakanlığına başvurmak ve anılan bakanlıklar da bu konudaki istekleri 1 ay içinde sonuçlandırmak zorundadırlar.
Geçici Madde 2 - Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 5 yıl içinde, halen mevcut pamuk çırçır-prese fabrikalarındaki depolar, Tüzük hükümlerine uygun hale getirilir veya buralarda Tüzük hükümlerine uygun yeni depolar yapılır. Bu süre içinde, çiğitli ve preseli pamuklar hararlar içinde sundurmalarda veya altları ızgaralı ve üstleri su geçirmeyen örtülerle örtülmek suretiyle avlularda muhafaza edilebilir.
Geçici Madde 3 - Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi kovalayan 5 yıl içinde, halen mevcut pamuk çırçır-prese fabrikalarında, pamukların çırçırlandığı yerlerin tabanları, 10 uncu madde hükümlerine uygun hale getirilir.
Geçici Madde 4- Bu Tüzükteki süreleri uzatmaya, Ticaret Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Geçici Madde 5 - (Ek: 16.5.1974 - 7/8278 K.)
15 inci maddede öngörülen preselenmede damper kullanılması zorunluluğu 1 Ağustos 1975 tarihine kadar ertelenmiştir.
Madde 28 - 10 Haziran 1930 tarihli ve 1705 sayılı Kanun ile bu Kanuna ek 3018 sayılı Kanuna dayanılarak düzenlenen ve Danıştayca incelenen bu Tüzük hükümleri, Resmi Gazete ile yayımı tarihinden 6 ay sonra gelen ilk Ağustos ayının birinci günü yürürlüğe girer
Madde 29 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.